Związki frazeologiczne a historia

[nazaa]

Związki frazeologicze często mają swoje korzenie i wyjaśnienie w historii. Przysłowiowy stał się przypadek szlachcica Franciszka Zabłockiego, który trudnił się handlem, a pewnego dnia stwierdził, że bycie uczciwym się nie opłaca i został przemytnikiem :twisted: Zabrał więc towar, czyli mydło pod pokład statku i ani myślał płacić cło, a na miejscu bardzo się zdziwił, gdy z mydła zostało tylko trochę mydlin

Frazeologizm "plecie jak Piekarski na mękach" ma swoje źródła w niewesołej historii Michała Piekarskiego, szlachcica z Bieńkowic koło Sandomierza, który został skazany na męki za uderzenie czekanem Zygmunta III Wazy. Podczas cierpień miał stracić rozum i pleść od rzeczy.

Znacie jakieś inne przykłady związków fazeologicznych związnych z historią?

[Panna Karolina]

Bajońskie sumy.

Napoleon w 1808 r sprzedał Polakom wierzytelności pruskie (ich suma wynosiła 43 mln franków) za 21 mln franków. Układ został zawarty w Bayonne.”

„Bajońskie sumy” oznaczają dziś olbrzymie sumy pieniędzy.

Pójść do Canossy

Papież Grzegorz VII wyklął Henryka IV. Głównym powodem był spór o inwestyturę.

W 1077 Henryk IV upokorzył się przed papieżem, odbył trzydniowa pokutę w Canossie – ostatecznie papież zdjął z króla ekskomunikę.

Dziś „pójść do Canossy” oznacza upokorzyć się, przyznać do błędu.

[Tomek91]

"Przeciąć węzeł gordyjski"

W mieście Gordion we Frygii w świątyni Zeusa znajdował się wóz , którego dyszel połączony był jarzmem skomplikowanym węzłem ; istniało podanie , że ten kto ów węzeł rozwiąże, zostanie panem całego świata . Węzeł gordyjski próbował rozplątać Aleksander Macedoński , kiedy zaś mu się to nie udało - przeciął go mieczem .

[nazaa]

Bajońskie sumy.

Od razu mi się przypomniały neapolitańskie sumy, które Bona pożyczyła Filipowi II, a których prawie, że nie udało się odzyskać. No cóż, nie na darmo ludowe porzekadło mówi, że " nie pożyczaj - zły obyczaj, cielę pożyczało, a potem ryczało" :razz:

[Tofik]

Jagiełło w Boże Ciało udał się do kościoła w Krakowie (lub Poznaniu), gdzie zobaczył figurkę Jezusa depczącego diabła. Zaciekawiony, przyglądał się tej rzeźbie i po chwili kazał postawić przed Chrystusem świecę. Za chwilę, przed diabłem nakazał postawić też świecę, tyle, że mniejszą. Stąd wzięło się powiedzonko "Panu Bogu świeczkę, a diabłu ogarek".

[Salah ad din]

"Pal sześć" to rozkaz przypalenia sześć razy boku skazańca. Oznacza to czyń swoją powinność, niech dokona się wyrok.

[Wroobel]

"Słowo się rzekło, kobyłka u płotu." - słowa pewnego szlachcica , który wybrał się do Warszawy, aby załatwić coś na u dworu. Po drodze wdał się w rozmowę z pewnym nieznajomym,któremu powiedział, że jesli nie załatwi tej sprawy to da królowi do pocałowania zad swojej kobyłki. Na miejscu okazało się , że rozmawiał z królem Janem III ,który żartobliwie odrzucił jego petycję i spytał co teraz .

- Słowo się rzekło, kobyłka u płotu ,odrzekł honorowo szlachcic.

[FSO]

Witam;

wloszczyzna - czyli "zielenina" sprowadzona przez Bonę do Polski za jej panowania

"odszczekać coś" - kiedy jeden z "Panów braci" sklamal o czymś zapadl wyrok by wszedl pod lawę / stol i stamtąd glośno szczekając mówil "odszekuję com mówil bom klamal jak pies"

ordynus ; ordynarny - obecnie z znaczeniu niekulturalny, kiedyś oznaczalo to przeciwieństwo szlachectwa , kultury jaką w swoim mniemaniu prezentowali panowie szlachta

od Sasa do Lasa - w znaczeniu przestrzal poglądów [sas czyli zwolennik Sasa, Las czli Leszczyński i jego zwolennicy, skraje poglądy]

pozdr

[Karo]

"Kości zostały rzucone" czyli "Alea iacta est", wypowiedziane przez Cezara po przekroczeniu Rubikonu , co oznacza oczywiście, że zapadła ostateczna decyzja.

"Drakońskie prawa" , czyli bezwzględne , surowe i okrutne. Od ateńskiego prawa , spisanego przez Drakona w 621 r.

"Mowa lakoniczna", czyli zwięzła, uboga i treściwa, tak uczono w starożytnej Sparcie, aby młodzi skupiali sie na kształceniu fizycznym, a nie na "bajaniu".

"Benedyktyńska praca" czyli żmudna, długa i powolna, od mnichów, którzy zajmowali sie przepisywaniem ksiąg.

"Miecz Damoklesa", czyli kara, wyrok, coś, czego nie da się uniknąć. Wywodzi się z tego, ze pochlebiający Dionizjosowi Damokles , zamieniając się nim rolami dostrzegł, że tan kazał powiesić nad jego głową miecz, symbolizujący niebezpieczeństwa jakie czyhają na władcę. Wystraszony Damokles przestał natychmiast zazdrościć tyranowi .

[Wroobel]

-Koń Trojański.

-OLIMPIJSKI SPOKÓJ - starożytny przepis nakazywał zaniechanie wszelkic walk w czasie trwania igrzysk olimpijskich.

-Z TARCZĄ ALBO NA TARCZY - pochodzi z Plutarcha. Spartańska matka miała tymi słowami żegnać syna wyruszajacego na wojnę. Dosłownie oznacza to: zwycięż albo zgiń.

-potępiać w czambuł - potępiać wszystko, bez wyjątku (czambuł - gwałtowny najazd, napad tatarski, po którym wszystko było zabrane lub zniszczone);

Oraz z historii biblijnej :

- trąby jerychońskie; ich dźwięk zburzył mury obronne Jerycha ,

- arka Noego ,czyli mnogość zwierząt,

- wieża Babel, czyli chaos,

-manna niebieska,

i z nowszych :

-judaszowe srebrniki , czyli pieniądz wątpliwego pochodzenia .

[Qrosava]

A pruski dryl?

http://wapedia.mobi/pl/Pruski_dryl

Q

[Tomasz N]

pisać na Berdyczów

planowy odwrót

No i moje ulubione:

Obiektywne trudności

Edytowane 9 Maj 2010 przez Tomasz N

[gregski]

A skąd się wzięło "austriackie gadanie"? Rozumiem że z Galicji ale w jakich okolicznościach powstało?

[Amica]

powiedzenie pochodzi od regulaminu Izby Delegatów Rady Państwa. Według niego posłom Izby nie wolno było przerywać wypowiedzi i mogli oni mówić co im się żywnie podobało.

http://praktycznyprzewodnik.blogspot.com/2007/09/austriackie-gadanie.html

[fodele]

Przychodzą mi do głowy same związki frazeologiczne związane z mitologią

Ale skoro mowa o historii...

"Pyrrusowe zwycięstwo" - osiągnięcie czegoś zbyt wielkim kosztem (czyli "nie warta skórka wyprawki" )

"Przekroczyć Rubikon" - zrobić coś nieodwołalnego

"Odkryć Amerykę" - powiedzieć czy zrobić coś oczywistego