Propaganda podczas I wś

[mch90]

Jestem ciekaw, jak oceniacie działalność propagandową poszczególnych stron konfliktu podczas I wojny światowej?

[Krzysztof M.]

Myślę, że bardzo ciekawym aspektem działań propagandowych podczas I wojny światowej był fenomen "kultu Hindenburga". Człowiek ten w stosunkowo krótkim czasie stał się bożyszcze Niemiec, mężem opatrznościowym II Rzeszy. Prasa niemiecka kipiała wręcz od peanów pochwalnych na jego cześć - Hindenburg był poza wszelką krytyką. Co więcej popularność marszałka nie zgasła nawet po klęsce 1918 r. w której przecież również miał swój udział - Hindenburg był niemiecką ikoną aż do śmierci.

[mch90]

Apropos Hindenburga- jeszcze w początku 1918 roku odrzucał on ideę "zatruwania duszy adwersarza" propagandą, lecz w przeciągu kilku następnych miesięcy zmienił pogląd.

Co do propagandy, podczas IWŚ zaczęto próby przeniknięcia w duszę wroga za pomocą radia. Te działania jednak nie przyniosła spodziewanych efektów, ponieważ tylko niewielka grupa ludzi posiadała prywatne odbiorniki radiowe. Wobec tego działania te ograniczały się do zakłócania łączności radiowej wroga i miały z reguły charakter inicjatyw lokalnych.

W maju 1917 pewien niemiecki oficer łącznościowy, chcąc podnieść morale żołnierzy na froncie w Północnej Francji, stworzył prymitywną radiostację, za której pośrednictwem nadawał popularną muzykę i odczytywał artykuły prasowe. W niedługim czasie wieści o tej inicjatywie dotarły do dowództwa, które ukróciło ten projekt.

Interesujące jest to, że dopiero podczas IWŚ generałowie zaczęli się przekonywać do działań propagandowych na szerszą skalę. Np. Niemcy dopiero w 1918 roku znieśli zakaz zrzucania ulotek z samolotów.

To wtedy też zaczęła pojawiać się czarna propaganda.

[Krzysztof M.]

Jeszcze innym przykładem działań propagandowych była dezinformacja narodu i rządu niemieckiego co do faktycznej sytuacji na froncie. Ludendorff i Hindenburg nie tylko nie konsultowali swoich poczynań z przywódcami politycznymi ale ledwo w ogóle ich o swoich zamierzeniach informowali. O faktycznej sytuacji na froncie wiedział jedynie cesarz, ewentualnie kanclerz. Parlament, przywódcy partii, opinia publiczna była karmiona jedynie oficjalnymi komunikatami. Stąd niemal do końca wojny naród niemiecki był przekonany iż "wszystko idzie w jak najlepszym kierunku i zwycięski koniec wojny jest bliski".

Było to w ogóle nie do pomyślenia wśród aliantów zachodnich (pomijam tu oczywiście zwyczajową cenzurę wojenną), tam czynniki wojskowe i polityczne wzajemnie się przenikały, prasa miała realną siłę, opinia publiczna wywierała niemały wpływ na sytuację wewnętrzną - trudniej tam było o propagandę.

[mch90]

To ja pozwolę sobie przytoczyć pewien przykład uprawiania czarnej propagandy podczas IWŚ. W 1916 grupa skrajnych socjalistów niemieckich wydała ulotkę ubolewającą nad brakami żywności. Została ona przedrukowana przez Service de Propaganda Aerienne- francuską służbę propagandową- która wzmocniła jej antyrządowy wydźwięk i dodała fikcyjnego wydawcę. Ulotkę w tej formie wprowadzono na terytorium Niemiec w nadziei, że policja niemiecka straci czas i energię na próby zdemaskowania wydawcy.

Nie wiem, czy idealnie podrobione przez Francuzów i rozrzucane nad Niemcami kartki na chleb również zaliczyć do działań propagandowych-dywersyjnych.

[Andreas]

''Kiedy Anglicy złapią naszego żołnierza, to potem wyłupują mu oczy''- Niemcy o Anglikach.

Podobno, sam D'Annunzio rozrzucal ulotki nad Wiedniem, które wychwalały Włochów za nieprowadzenie bombardowań.

[4313_1481369817]

Odnośnie propagandy w mojej głowie pojawiły się takie oto myśli-pytania: Czy podczas I wojny światowej propaganda obu stron walczących przeciw sobie wykorzystywała znane postacie ze świata szeroko pojętej kultury jak teatr czy nadal rozwijająca się kinematografia? Czy takie znanie osobistości pojawiały się na linii frontu i zagrzewały żołnierzy do walki? Lub czy wykorzystywała znane motywy na tle cech narodowych, kultury do propagowania walki z przeciwnikiem?

[Forteca]

Podobno, sam D'Annunzio rozrzucal ulotki nad Wiedniem, które wychwalały Włochów za nieprowadzenie bombardowań.

Był jeden taki lot, przktycznie pod koniec wojny (8 sierpnia 1918 r.), gdzie rozrzucono ulotki w których pisało, że "zamiast tej ulotki mogła by spaść tona bomb" (gdzieś ja mam, ale teraz nei znajdę). W odpowiedzi D`Annuzio otrzymał telegram "gdybyśmy wiedzieli że masz bomby, to byśmy cie zestrzelili".

Czy podczas I wojny światowej propaganda obu stron walczących przeciw sobie wykorzystywała znane postacie ze świata szeroko pojętej kultury jak teatr czy nadal rozwijająca się kinematografia?

Tak, np. poeci i pisarze Halbe, Ginskey, Salten, Thoma czy malarze jak Toscanini. Prof. Schaumann nazwał to "Kunstler prostiturieren sich fur die Kriegspropaganda"

Z innej beczki - niemiecki teatrzyk wojskowy na zapleczu frontu zachodniego miał w repertuarze sztuki Szekspira czy muzykę Szopena.

[redbaron]

Z tego co pamiętam - czytałem chyba u Ludendorffa, to bodaj żalił się, że system niemieckiej propagandy nie był tak dobrze rozbudowany i kierowany, jak państw ententy. Zresztą działania niemieckie w Belgii były świetną pożywką dla propagandy antyniemieckiej.

[Krzysztof M.]

Niemiecka propaganda działała bardzo dobrze, ale do wewnątrz. Naród niemiecki niemal do końca nie orientował się w rzeczywistym położeniu na froncie i sytuacji militarnej Niemiec.

eeee... już o tym było. sorry

Edytowane 7 Grudzień 2009 przez Krzysztof M.

[secesjonista]

W 1915 r. roku Wiedeński Komitet Artystyczny rozpisał konkurs na projekt pamiątek, oczywiście miały mieć odpowiednią wymowę ideową. Wygrał projekt pana Maximiliana Liebenweina zatytułowany "Święta Barbara patronka kanonierów". Mamy na obrazku świętą stojącą obok wielkiego pocisku, w tle znajduje się moździerz (marki Skoda) i sylwetki odpoczywających żołnierzy.

Pokłosiem konkursu był obraz olejny (reprodukowano potem na szeregu pocztówkach) gdzie ranny austriacki żołnierz już ma zostać dobity przez złego Moskala, ale chroni go Anioł... i ukryty inny żołnierz, który zaraz zastrzeli Moskala. Jak widać "Gott mit uns" to nie wynalazek drugiej wojny światowej. Co ciekawe, o ile w 1914 r. na propagandowych pocztówkach pisano głównie: "Gott strafe England", to w 1915 r. pisano już: z dodatkiem: "... Er strafe es".

Niezwykle płodną organizacją były Austriacki Czerwony Krzyż pod kierownictwem Marii Walerii, produkując ulotki, medale, zakładki, serwisy do kawy z odpowiednimi patriotycznymi napisami i motywami. Niezwykłą popularnością cieszyć się miały tzw. Vivatbänder - rodzaj wstążek, który przyozdabiano bukiety kwiatów, kapelusze, noszone koszyki, używano jako zakładki do książek. Umieszczano na nich odpowiednie hasła, typu: "Vivat k. und k. Gendarmerie", "Vivat Kaiser Franz Josef", "Vivat die Befreier von Lemberg" itp.

Propagandą militarną zajmowało się też c.k. Archiwum Wojskowe, instytucja ta pod wodzą generała i tajnego radcy Emila von Woinowicha, poza wydawaniem typowych drobnych przedmiotów propagandowych, wydawała antologie, gdzie pełno było przykładów męstwa austriackiego żołnierza. W jednej z takich pozycji pt. "Unsere Soldaten. Episoden aus den Kämpfen der österreichisch-ungarischen Armee im Weltkrieg 1914/1915" pod red. porucznika Aloisa Veltzé, pośród autorów można znaleźć Stefana Zweiga.

Cokolwiek groteskową zdaje się być pocztówka na której dwaj cesarze: Wilhelm i Franciszek Józef przedstawieni są jako dwaj krzepcy kowale wykuwający nową Europę. Groteskowe - zważywszy na to, że cesarz austriacki podówczas był już cokolwiek wiekowy, a niemiecki miał niewładną jedną rękę.

/za: A. Kroh "Pierwsza wojna światowa trwa do dziś", "Polska Sztuka Ludowa - Konteksty" 1994, t. 48, z. 1-2/

[jancet]

Niezwykłą popularnością cieszyć się miały tzw. Vivatbänder - rodzaj wstążek, który przyozdabiano bukiety kwiatów, kapelusze, noszone koszyki, używano jako zakładki do książek.

TAK.

Podobne wstążki, tyle że biało-czerwone, przypinane mosiężną szpilą z orzełkiem na końcu z 1918 roku były w moim domu traktowane jako coś w rodzaju relikwii - w epoce realnego socjalizmu.

[secesjonista]

Na reklamowych plakatach, kartach pocztowych wydawanych w USA, często pojawiała się postać Columbii - personifikacji Ameryki. Postać ta na ogół dzierżyła w dłoni sztandar, pochodnię itp. akcesoria. Zdarzały się jednak i mniej typowe atrybuty na przykład - słoik warzyw.

A chodziło o całkiem poważną kwestię wspomożenia działalności National War Garden Commission, która zajmowała się zagospodarowywaniem ziemi przy obozach wojskowych celem wytworzenia dodatkowych nadwyżek żywności. Wyhodowane tam rośliny opisywane były jako: amunicja czy owoce pokoju. Wzywano: "A co TY robisz? Kajzer JEST zapuszkowany. Puszkuj żywność. Puszkuj warzywa, owoce i kajzera", "Każdy ogród wojenny plantacją warzyw pokoju". Jak się zdaje apele były skuteczne, szacuje się, że w USA dostarczano w ten sposób ok. 40% całej ówczesnej żywności.

/za: R. Gałaj-Dempniak "Kobieta na amerykańskim, angielskim i australijskim plakacie oraz ilustracji wojennej okresu pierwszej wojny światowej", "Przegląd Zachodniopomorski", T. XXVII (LVI), 2012, z. 2/

W tymże artykule wspomniano postać Golden Eyes stworzoną przez Nell Brinkley, która miała zachęcać do zakupów Obligacji Wolności. Później na tego typu plakatach odwoływano się do poszczególnych nacji zmieniając elementy mające wskazywać na jakiś symbol narodowy. Tylko nie wiem czemu dla wspomnianej ilustratorki symbolem Wuja Sama miał być szkocki owczarek?

[secesjonista]

Nie wspomniano o tym, że wojna ta dała możliwość pełniejszego wykorzystania nowego medium jakim był film.

Wspomnieć można pionierski (?) "The Battle of the Somme" Geoffreya Malinsa i Johna McDowella i kolejne tego typu produkcje wydane przez Brytyjczyków.

en.wikipedia.org - "The Battle of the Somme (film)"

Czy Niemcy stworzyli podobny "dokument"?

A jak się przedstawiała działalność amerykańskiego Committee on Public Information (tzw. Komisja Crella) powołanego przez prezydenta?

[Bruno Wątpliwy]

Czy Niemcy stworzyli podobny "dokument"?

W książce R. Traby ("Wschodniopruskość...") lub A. Kosserta ("Prusy Wschodnie...") czytałem o "Ostpreussen und sein Hindenburg". Bodajże z 1916 r. Myślę, że to podobny klimat filmowy.

Znalazłem coś takiego (jeszcze nie czytałem):

http://digital.staatsbibliothek-berlin.de/werkansicht/?PPN=PPN719265053&LOGID=LOG_0001