Wytop żelaza w Prehistorii

[flora]

Napiszcie wszystko o wytopie żelaza w prehistori. Jak to wyglądało, a co z niego robiono? Potrzebuje to na dziś.

[Tullus]

Pamiętam tylko, z ostatnio przeczytanej ksiażki o Babilonie z serii historyczne bitwy Bellony, że początkowo wyrabiano z niego biżuterie i ozdoby.

[ciekawy]

Szanowna Pani floro - czyżby się jutro jakiś zjeździk zaoczny szykował ? Na sesję jeszcze cokolwiek za wcześnie :roll: :wink: Na naszych ziemiach - za początek "wytopów"możesz śmiało przyjąć rok 1800 p.n.e. (Kultura łużycka). To wtedy zaczęły powstawac pierwsze wytopy z brązu, odkryte na naszych ziemiach (bransolety, kolczyki, szpilki, naramienniki, a także siekiery czy miecze). Późniejsza kultura lateńska zna już żelazo - radła, nożyce, miecze siekiery, obcęgi, przybory kowalskie i inne akcesoria. Cała impreza odbywała się w tzw. "dymiarkach" gdzie dokonowano wytopów/przetopów metali. Znajdowały się np. koło obecnego Ostrowca Świętokrzyskiego, czy pomiędzy Skierniewicami a W-wą (tez obecnymi ).

pzdr.

[emotikonek]

Ja wiem, że rejon świętokrzyski (sam stąd pochodzę)obfitował w piece hutnicze i liczne kopalnie żelaza (oczywiście bardzo ptymitywne). Same piece natomiast były zasilane powietrzem z miechów, naprawdę ogromnych - wielkości ramion dorosłego męzczyzny. Niestety nic więcej nie mogę powiedzieć, bo tylko tyle zapamiętałem z Dymarek :wink:

[Hauer]

A czym oni palili w tych piecach ?

[Capricornus]

A czym oni palili w tych piecach ?

Z tego, co wiem to drewnem, układano to na przemian warstwa drewna, warstwa rudy, warstwa drewna itd. Kiedyś spotkałem się z informacją o używaniu też węgla drzewnego.

[Hauer]

Hm, to wystarczalo by uzyskac odpowiednia temperaturę?(swoją droga to musiał byc niezły spryciarz z tego co to wymyslił).

[Capricornus]

to wystarczalo by uzyskac odpowiednia temperaturę?

Nie do końca, temperaturę zwiększano przez ustawienie dymarki dolnym otworem w kierunku wiatru potem wynaleziono miechy, co zwiększyło dopływ powietrza do pieca i temperaturę wytopu. Mimo jednak zastosowania takich udogodnień i wynalazków temperatura w piecu nadal nie była wystarczająco wysoka by uzyskać z niego nawet wątpliwej jakości żelazo to, co wydobywano z dymarki to była bryła mocno zanieczyszczonego i nawęglonego czegoś. Następnym etapem obróbki były prace kowalskie, poprzez podgrzewanie i skuwanie wypalano nadmiar węgla i pozbywano się części zanieczyszczeń tak, że efektem końcowym była średniej jakości stal. Gdy przesadzono z wypalaniem węgla stosowano zabieg nawęglania, który wyglądał mniej więcej tak: Bryłę żelaza posypywano proszkiem węglowym, rozgrzewano (albo odwrotnie) i przekuwano by oba pierwiastki się połączyły. To tak w dużym skrócie i uproszczeniu.

[widiowy7]

Hm, to wystarczalo by uzyskac odpowiednia temperaturę?(swoją droga to musiał byc niezły spryciarz z tego co to wymyslił).

Spryciarzem to musiał być ten, który skojarzył rudę z dużą temperaturą. Musiało to trwać parę wieków.

Swoją drogą, ciekawe jakie rudy występują lub występowały na terenie ówczesnej Polski. I czy występują nadal?

[Lu Tzy]

Spryciarzem to musiał być ten, który skojarzył rudę z dużą temperaturą. Musiało to trwać parę wieków.

Faktyczie, to byl spryciarz. Tyle, ze ten pierwszy sprytny to dorwal bryle miedzi

Nastepny bystry skojarzyl miedz z cyna; swoja droga - ciekawe jak TO sie stalo.

KIedy jakis hetycki (wedle przyjetych i mnie znanych faktow)rzemieslnik dostal na kowadlo bryle rudy zelaza, to juz wiedzial z grubsza co ma z tym robic

[Błędnica]

Ciekawe gdzie łatwiej było wytapiać żelazo - na Mazowszu czy w Górach Świętokrzyskich… Materiał z gór był wydajniejszy, ale tworzenie takich prehistorycznych kopalni było pewnym wyzwaniem.

[puella]

Parę lat temu, jeszcze jak dymarki, żelazne korzenie odbywały się w Nowej Słupi (nie wiem czy teraz wznowiono je w tej miejscowości) jeździłam tam z legionem na imprezki, ale z pamięcią u mnie krótko jest, więc podaję coś wydaje mi się sensownego:

http://www.forum.korzenie.gimnazjum.com.pl...p?f=10&t=15

[widiowy7]

http://www.platnerz.com/platnerz-com/scrip...ekst/tekst.html

Przez prawie 3000 lat stal, a właściwie żelazo, otrzymywano w postaci ciastowatej, porowatej i zanieczyszczonej żużlem masy, którą należało oczyścić i zgrzać w jednorodna bryłę. Nie wiadomo, jak wyglądały najstarsze piece hutnicze, ani jak dokonano wynalazku otrzymywania żelaza z rudy. Temperatura zwykłego ogniska jest zbyt mała do przetopienia rudy i otrzymania łupki żelaznej, a więc najprostsza hipoteza, o przypadkowym wytopie żelaza w ognisku obłożonym nie kamieniami ale rudą żelaza, wydaje się mało prawdopodobna. Doświadczenie przeprowadzone podczas III Festynu Archeologicznego w Biskupinie (1998 r.) przez Aleksandra Strzyżewskiego i przeze mnie wykazało, że do takiego niezamierzonego wytopu mogło dojść w prostym palenisku brązowniczym. Co prawda nie udało się w wyniku tego eksperymentu uzyskać grudek kowalnego żelaza, ale wydatek cieplny i temperatura osiągnięta za pomocą prymitywnego miecha, wystarczyły do częściowego przetopienia rudy darniowej i spłynięcia żużla na dno paleniska

[gregski]

W ośrodku hutniczym odkrytym pomiedzy Brwinowem a wsią Biskupice (ok. 20 km. na zachód od Warszawy) za surowiec służyła ruda darniowa (czyli limonit) do dziś obficie tam wystepująca.

Edytowane 12 Wrzesień 2009 przez gregski

[sowa]

Lu Tzy: To nie była bryła miedzi, a mały samorodek czystej miedzi. Indianie w Ameryce Północnej jeszcze w XIX w. z samorodków miedzi wyrabiali ozdoby i narzędzia.