Przyczyny i skutki I wojny światowej

[Tomasz N]

Magot napisał:

Przytaczając słowa Lenina: "Imperializm to najwyższe stadium kapitalizmu". I wojna światowa miała imperialistyczny charakter, a wszystko wskazuje na to, że imperializm – to kapitalizm gnijący i umierający,

Jak już klasykami to kapitał podobno nie ma ojczyzny, więc po co mu imperia ?

[secesjonista]

Przyczyny wybuchu I wojny światowej były złożone i różnorodne.

(...)

Brytyjczycy nie patyczkowali się w swoich wojnach kolonialnych, to oni pierwsi wynaleźli obozy koncentracyjne, szczególnie ostro uciskali Hindusów i uczynili sztuką napuszczanie jednych narodów na inne aby dzięki temu łatwiej utrzymać się u władzy.

Drobna uwaga uściślająca fakty, w powszechnej świadomości rzeczywiście to Brytyjczycy zastosowali w okresie walk z Burami jako pierwsi obozy koncentracyjne, mniemanie tyleż powszechne co fałszywe.

Palma pierwszeństwa w tym procederze przypada... Hiszpanom.

Hiszpański generał, jak to określano: es de origen prussioano - Valeriano Weyler y Nicolau (późniejszy trzykrotny minister wojny i doque de Rubi) został mianowany gubernatorem Kuby, a do jego najważniejszych zadań należało stłumienie powstania trwającego już na wyspie od roku. Lądując na wyspie 10 II 1896 r. generał miał sprecyzowane plany, zarządził, że:

"w nieprzekraczalnym terminie jednego tygodnia wszyscy chłopi, którzy nie chcą być traktowani jako powstańcy, mają się skoncentrować w obwarowanych obozach"

Zanim został odwołany jesienią 1897 r. udało mu się zgromadzić w takich obozach 400 tysięcy tzw. "reconcentrados".

/J. Terrero, J. Regla "Historia de Espana", J. Tanenbaum "Race and Reich", A. Brecht "The Concentration Camp", "Columbia Law Review" 1950, t. 50, nr 6/

Kolejni byli Amerykanie - względem powstańców na Filipinach Emilia Aquinaldo, kiedy to obozy założono na Mindanao.

A dopiero po nich Brytyjczycy...

[redbaron]

W ogóle stanowisko rządu serbskiego było nieznane Niemcom i Austriakom, to znaczy ich społeczeństwom, ponieważ ULTIMATUM AUSTRII ZOSTAŁO PRZYJĘTE PRZEZ SERBIĘ A NIE ODRZUCONE, JAK TO PRZEDSTAWIONO LUDZIOM

No nie do końca. Serbia przyjęła wszystkie punkty, oprócz jednego, którego przyjąć nie mogła - czyli zezwolenie austro-węgierskim służbom policyjnym i bodaj wywiadowczym na samodzielne działanie na terytorium Serbii. Zawarcie tego punktu w ultimatum w zasadzie przekreślało jego szanse na realizację...

[secesjonista]

Jedna z bardziej nietypowych prób objaśnienia wybuchu pierwszej wojny światowej... oto Jan Tomasz Wydżga, właściciel majątku Wożuczyn (ziemia hrubieszowska), człek majętny i wykształcony, do historii przeszedł chyba głównie za sprawą skomponowania opery (w czterech aktach) opartej na "Panu Tadeuszu" Mickiewicza, którą wystawiono w 1907 r. (z powodzeniem) w lwowskim teatrze miejskim za Ludwika Hellera. Mniej znany jest fakt, iż był on twórcą koncepcji kosmicznego pochodzenia wojny. Wedle niego w 1910 r. Ziemia przeszła przez ogon komety Halleya, znajdujące się w nim gazy zatruły ludzi, powodując szaleństwo i pragnienie krwi. W sumie trudne to do obalenia.

[Speedy]

Jedna z bardziej nietypowych prób objaśnienia wybuchu pierwszej wojny światowej... oto Jan Tomasz Wydżga, właściciel majątku Wożuczyn (ziemia hrubieszowska), człek majętny i wykształcony, do historii przeszedł chyba głównie za sprawą skomponowania opery (w czterech aktach) opartej na "Panu Tadeuszu" Mickiewicza, którą wystawiono w 1907 r. (z powodzeniem) w lwowskim teatrze miejskim za Ludwika Hellera. Mniej znany jest fakt, iż był on twórcą koncepcji kosmicznego pochodzenia wojny. Wedle niego w 1910 r. Ziemia przeszła przez ogon komety Halleya, znajdujące się w nim gazy zatruły ludzi, powodując szaleństwo i pragnienie krwi. W sumie trudne to do obalenia.

No czy ja wiem... dlaczego trudne? Kometa Halleya jest kometą okresową, ze średnim okresem obiegu 76 lat. Tu są przykładowe daty peryheliów https://pl.wikipedia.org/wiki/Kometa_Halleya Można porównać je z datami rozmaitych wojen i innych konfliktów i zobaczyć czy jest korelacja. Jeśli mamy wojny światowe co 76 lat to byłoby potwierdzenie tej hipotezy.

[jancet]

No czy ja wiem... dlaczego trudne? Kometa Halleya jest kometą okresową, ze średnim okresem obiegu 76 lat. Tu są przykładowe daty peryheliów https://pl.wikipedia.org/wiki/Kometa_Halleya Można porównać je z datami rozmaitych wojen i innych konfliktów i zobaczyć czy jest korelacja. Jeśli mamy wojny światowe co 76 lat to byłoby potwierdzenie tej hipotezy.

No tak biorąc rzecz literalnie, musielibyśmy jeszcze wyznaczyć zakres stałej czasowej, czyli w ile lat (od-do) po peryhelium powinien wystąpić konflikt.

Przyjmujmy, ze jest to od 3 do 5 lat od wymienionego w Wiki roku pojawienia się.

1986, czyli 1989-1991, czasy niewątpliwie burzliwe, choć wojny udało się uniknąć.

1910, czyli 1913-1915, wybuch Wielkiej Wojny,

1835, czyli 1838-1840, wyjątkowo spokojne lata. Przynajmniej w Europie. W Ameryce Południowej chyba były dość burzliwe.

1759, czyli 1762-1764 i wszystkie wcześniejsze - wojny były codziennością, to stan pokoju był niezwykły, więc w sumie zawsze coś się znajdzie. Jak nie tu, to tam.

Więc udowodnić trudno, obalić też się nie da.

[secesjonista]

Kosmetyka plastyczna jest zapewne tak stara jak ludzkość. To jednak ów konflikt, ilość ofiar i rodzaj ich obrażeń, sprawiły, że po I wojnie światowej na poważnie zajęto się chirurgią plastyczną. Szczególną zasługę położył w tym zakresie sir Harold D. Gillies, pracujący z rannymi w Cambridge Military Hospital. Wypracował on własną metodę rekonstrukcji twarzy poprzez przeszczepianie implantów skóry. Co istotne dokumentował on fotograficzne kolejne etapy leczenia, a wszystko zawarł w pracy "Plastic Surgery of the Face. Based on selected cases of war injures of the face, including burns, with original illustrations" (London, 1920).

[secesjonista]

Ciekawy głos, bo z antypodów, Australijczyk Christopher Clark popełnił pracę "Die Schlafwandler. Wie Europa in den Ersten Weltkrieg zog", która wywołała (zwłaszcza w Niemczech) szeroką dyskusję. Autor dużo uwagi poświęcił kwestiom personalnym. Wskazując jak osobiste fobie i antypatie niemieckich elit prowadziły nieuchronnie do coraz większych napięć w stosunkach międzypaństwowych. To co ciekawe, pokazuje on też nieco zapomnianą rolę, jaką odegrały kobiety niemieckich polityków, wbrew pozorom wcale nie stojące wówczas w cieniu swych mężczyzn.

Wbrew ugruntowanej opinii, prezentowanej choćby przez Fritza Fischera (autora ważnej pozycji: "Griff nach der Weltmacht. Die Kriegszielpolitik des kaiserlichen Deutschland 1914/1918"), wedle której wybuch Wielkiej Wojny był efektem niemieckich chęci osiągnięcia globalnej hegemonii, wskazuje na całkiem pospolitsze przyczyny. Czyli: brak perspektywicznego myślenia i skrajna niekompetencja niemieckich elit politycznych, poczynając od samej góry, czyli od samego cesarza.

Autor uważa, że konflikt stał się światowym dopiero za sprawą przystąpienia doń Wielkiej Brytanii, choć uczciwie dodaje, że była to konsekwencja głupiego kroku ze strony Niemców (niejedynego zresztą), w postaci ataku na Belgię.

Inaczej sądzi August Winkler, uważając, że wybuch konfliktu był konsekwencją działań niemieckiego stronnictwa wojennego (Kreigspartei). Wojna miała być niejako ucieczką do przodu, pozwalając uporać się z niemiecką socjaldemokracją, i zmienić nieodpowiednie tendencje w stosunkach wewnętrznych.

[secesjonista]

Ponoć młode pokolenie powojenne stało się mniejsze (niższe) i ... grubsze.

[gregski]

Co do przyczyn to czytalem o teorii "ucieczki do przodu".

Rosja rozwijala sie w calkiem szybko. Niemcy mieli wyliczyc, ze w takim tempie rozwoju i przy takim potencjale demograficznym gdzies tak kolo 1920 roku bedzie nie do pobicia. Zwazywszy na jej sojusz z dyszaca checia zemsty Francja sytuacja Niemiec stawala sie trudna. Trzeba bylo wywolac wojne na tyle wczesnie by byly widoki na wygrana.

Monarchia Habsbuska tez byla w podobnej sytuacji. Serbia rosla w sile i przyciagala do siebie ludy slowianskie. Dodatkowo Rumunia tez miala chrapke na troche terenu. Dlatego tez Austro-wegry rowniez wolaly wywolac konflikt raczej wczesniej niz pozniej.

 

To taka jedna z teorii.

Moze i cos w niej jest ale mi sie wydaje, ze sytuacjia po prostu byla tak eskalowana, ze wymknela sie spod kontroli.

[jancet]

W dniu 6.08.2019 o 7:19 PM, gregski napisał:

To taka jedna z teorii.

Moze i cos w niej jest ale mi sie wydaje, ze sytuacjia po prostu byla tak eskalowana, ze wymknela sie spod kontroli.

 

Raczej masz rację. Emocje wzięły górę nad rozsądkiem.

 

No może z wyjątkiem Austro-Węgier. To był dość szczególny konglomerat narodowości, przy czym mniejszości stanowiły większość (już licząc razem Niemców i Madziarów), a wśród nich byli bądź Słowianie (Czesi, Polacy, Ukraińcy i Rusini, Słowacy, Chorwaci, Serbowie i Słowińcy), bądź prawosławni (Ukraińcy i Rusini, Rumuni, Serbowie), bądź jedno i drugie. Jedni i drudzy dość naturalnie ciążyli ku Rosji (no z wyjątkiem Polaków).

 

Więc akurat w ich przypadku polityka "nie oddamy ani guzika" była jedyną możliwą. No a arcyksiążę to całkiem duży guzik.

 

 

[gregski]

20 hours ago, jancet said:

No a arcyksiążę to całkiem duży guzik.

No wlasnie to wyglada dosyc dziwnie.

Zaraz po zamach wiele sie nie dzialo.

Gdybym ja sie za to zabieral to urzadzilbym wystawny pogrzeb slawny na cala Europe.

Sprosil koronowane glowy z wszystkich krajow a juz zwlaszczaz potencjalnie wrogich.

Glosno oplakiwalbym zamordowanego nastepne tronu i plakalbym nad zbrodniczymi knowaniami balkanskich slowian.

Probowalby wygrac propagandowo na starci zanim zabralbym sie za pisanie ultimatow.

 

Tymczasem jak stwierdzil jeden z KuK urzednikow arcyksiaze mial pogrzeb "trzeciej klasy dla palacych".

 

Z tego wynika, ze Austrowegry chyba nie od razu myslaly o eksploatowaniu tego tematu.

[jancet]

W dniu 19.08.2019 o 4:39 PM, gregski napisał:

Gdybym ja sie za to zabieral to urzadzilbym wystawny pogrzeb slawny na cala Europe.

 

Chyba się nie zrozumieliśmy.

 

To, że państwo austro-węgierskie nie zdołało uchronić następcy tronu przed zamachem nacjonalistycznej grupki serbskich terrorystów mogło być traktowane przez inne separatystyczne organizacje jako dowód słabości monarchii. Tej słabości monarchia okazać nie mogła (czy też bardzo nie chciała), stąd - jeśli już skuteczność zamachu stała się faktem - monarchia dążyła za wszelką cenę do ukarania sprawców i inspiratorów. Musiała pokazać, że pomimo to nadal jest potęgą.

 

Wystawny pogrzeb dowodziłby czegoś zupełnie przeciwnego - że sama CuK monarchia sobie z problemem nie daje rady i odwołuje się do opinii publicznej. A ta była zdecydowanie nacjonalistyczna. 50 lat wcześniej czy 50 lat później argument, że mamy rację mógłby być skuteczny. Ale w 1914 roku CuK musiało wykazać się nie racją, ale mocą.

 

Nota bene owo ultimatum jakoś bardzo okrutne nie było. Zaprzestanie anty austro-węgierskiej propagandy to raczej żądanie miękkie, z dość twardych można wymienić rozwiązanie pewnej redakcji, aresztowanie 2 oficerów (można ich było aresztować, a za tydzień zwolnić) oraz dopuszczenie CuK funkcjonariuszy do śledztwa przeciw zamachowcom. Żadnych żądań terytorialnych czy militarnych.

[secesjonista]

W dniu 20.08.2019 o 9:06 PM, jancet napisał:

Nota bene owo ultimatum jakoś bardzo okrutne nie było. Zaprzestanie anty austro-węgierskiej propagandy to raczej żądanie miękkie, z dość twardych można wymienić rozwiązanie pewnej redakcji, aresztowanie 2 oficerów (można ich było aresztować, a za tydzień zwolnić) oraz dopuszczenie CuK funkcjonariuszy do śledztwa przeciw zamachowcom. Żadnych żądań terytorialnych czy militarnych

 

Trochę nadto łagodny jest w tej ocenie jancet.... to wyglądało nieco inaczej, żądano (i nie są to cytaty tylko moja wersja):

1. Macie wprowadzić cenzurę na każdą publikację godzącą w terytorialną całość Monarchii i takie które wyrażają się o niej z pogardą

2. Macie rozwiązać Obronę Narodową i inne organizacje, które prowadzą propagandę wymierzoną w Monarchię

3. Macie zmienić swe podręczniki i sposób nauczania

4. Wyrzucić z wojska i służby urzędniczej wszystkich którzy szerzą propagandę wymierzoną w Monarchię

5. Urzędnicy Monarchii mają uczestniczyć przy powyżej wspomnianych usuwaniach

6. Żądamy udziału urzędników Monarchii przy dochodzeniu w spisku.

/za: "Teksty źródłowe do nauki historii w szkole. Pierwsza wojna światowa", oprac. A. Deruga i J. Derużyna, Warszawa 1960, nr 47, str. 5 i następne; tłumaczenie dostępne na stronie: www. e-historia.com.pl/

 

W dniu 20.08.2019 o 9:06 PM, jancet napisał:

aresztowanie 2 oficerów

 

A w którym punkcie zawarto to żądanie?

 

W dniu 20.08.2019 o 9:06 PM, jancet napisał:

z dość twardych można wymienić rozwiązanie pewnej redakcji

 

A w którym punkcie zawarto to żądanie?

 

Ja bym jednak nie nazwał tego typu oficjalnych żądań: raczej miękkimi.

Gdyby dziś Viktor Orbán zawiadywał państwem o podobnej wielkości co Austro-Węgry i zażądałby zamknięcia "Gazety Wyborczej" i "Krytyki Politycznej" to byłoby to dla janceta: raczej miękkim żądaniem? Wiem, że to inne czasy ale czy na pewno aż tak różne standardy suwerenności?

Gdyby tego typu żądania padły w toku poufnych rozmów dyplomatycznych - to wszystko byłoby w porządku, można coś negocjować, coś utargować. Jeśli jest to oficjalnie rozpowszechnione żądanie; a raczej - ultimatum; to kto by się na to zgodził?

 

 

 

 

[jancet]

W dniu 23.08.2019 o 10:55 AM, secesjonista napisał:

to wyglądało nieco inaczej, żądano (i nie są to cytaty tylko moja wersja)

 

Ja opierałem się na książce: Franciszek Bernaś, Julita Mikulska Bernaś, Od Sarajewa do Wersalu, część pierwsza, Książka i Wiedza, Warszawa, 1969, s. 28-29. Trudno mi ocenić, czy ci autorzy są bardziej, czy mniej wiarygodni od Derugi i Derużyny - toć znali wcześniej publikowaną wersję, a ponadto nie cytujesz, tylko przedstawiasz swoją wersję  (?).

 

Więc po kolei.

 

W dniu 23.08.2019 o 10:55 AM, secesjonista napisał:

1. Macie wprowadzić cenzurę na każdą publikację godzącą w terytorialną całość Monarchii i takie które wyrażają się o niej z pogardą

 

1. zawieszenie wszelkich publikacji przeciw Austro-Węgrom.

 

O ile wiem - w stosunkach międzynarodowych publikacje, godzące w terytorialną całość państw ościennych, szczególnie jeśli korekta granic ma nastąpić na rzecz jednego z tych państw, były wtedy i są dziś niemile widziane. Jeśli chcę zachować poprawne stosunki z sąsiadem, tępię takie publikacje. Jeśli mam do dyspozycji cenzurę prewencyjną (wówczas to była raczej norma), po prostu nie zezwalam na nie.

 

CUK w tym wypadku dopominała się przestrzegania ogólnie przyjętego zwyczaju w stosunkach międzynarodowych.

 

W dniu 23.08.2019 o 10:55 AM, secesjonista napisał:

2. Macie rozwiązać Obronę Narodową i inne organizacje, które prowadzą propagandę wymierzoną w Monarchię

 

2. rozwiązanie "Narodnej Obrany"

 

W bezpośrednim tłumaczeniu to faktycznie Obrona Narodowa, ale skąd cudzysłów u Bernasiów? A co to jest ta "Obrona Narodowa"? Trochę przegooglałem strony internetowe, także chorwackie (z serbskimi mam kłopot) i nie znalazłem informacji, żeby była to część sił zbrojnych Serbii czy nawet organizacja paramilitarna. W mym przekonaniu to tytuł gazety i jej redakcja, zapewne związaną z jakąś organizacją.

 

W dniu 23.08.2019 o 10:55 AM, secesjonista napisał:

3. Macie zmienić swe podręczniki i sposób nauczania

 

3. zwolnienie ze szkół osób i usunięcie z programu nauczania wszystkiego, co propaguje nienawiść do Austro-Węgier.

 

Komentarz podobny jak w p. 1. - jeśli chcemy mieć dobre stosunki z sąsiadem, to nie umieszczamy w podręcznikach takich treści.

 

W dniu 23.08.2019 o 10:55 AM, secesjonista napisał:

4. Wyrzucić z wojska i służby urzędniczej wszystkich którzy szerzą propagandę wymierzoną w Monarchię

 

4. zwolnienie ze służby oficerów i urzędników odpowiedzialnych za propagandę przeciw Austro-Węgrom.

 

Podobnie jak w p. 1. i 3. Z tym, że o tym, który oficer czy urzędnik jest odpowiedzialny za szerzenia, który tylko szerzy, a który jednak nie szerzy, można dyskutować długo i namiętnie. Kogoś trzeba by zwolnić.

 

W dniu 23.08.2019 o 10:55 AM, secesjonista napisał:

5. Urzędnicy Monarchii mają uczestniczyć przy powyżej wspomnianych usuwaniach

 

No właśnie. Tego u Bernasiów zdecydowanie nie ma. Jest tam natomiast:

 

5. dopuszczenie władz austro-węgierskich do ścigania wraz z władzami serbskimi ruchu skierowanego przeciw Austro-Węgrom na terenie Serbii;

 

Co do punktu 5. to wszystko zależy od interpretacji słowa "ruch". W moim przekonaniu chodzi o działania zorganizowane, w tym terrorystyczne.

 

W dniu 23.08.2019 o 10:55 AM, secesjonista napisał:

6. Żądamy udziału urzędników Monarchii przy dochodzeniu w spisku.

 

6. udział policji austriackiej w dochodzeniu przeciw zamachowcom sarajewskim, którzy znajdowali się na obszarze Serbii;

 

Co do punktu 6. to, jeśli Serbia faktycznie uznaje zamach za przestępstwo kryminalne i ma zamiar wszystkich uczestniczących i ich popleczników wsadzić za kratki, to wręcz musi współpracować z policją austriacką.

 

U Bernasiów znajdujemy jeszcze:

 

7. aresztowanie natychmiast mjra Tankosicia i Milana Ciganowicia;

8. zahamowanie nielegalnego handlu bronią i kary na funkcjonariuszy odpowiedzialnych za przemyt broni i amunicji. 

9. wyjaśnienie niektórych wypowiedzi osobistości serbskich po zamachu.

 

Jeśli to, co znajdujemy dziś na https://www.e-historia.com.pl/108-historia-w-zrodlach/xx-wiek/i-wojna-swiatowa/1378-1-3-ultimatum-austro-wegier-wobec-serbii-z-23-viii-1914-r

jest dokładnym odbiciem pracy Derugi i Derużyny z 1960 roku to dość charakterystyczne jest pominięcie punktów, świadczących o tym, że jednak niektórzy obywatele Serbii byli poważnie podejrzewani o udział w organizowaniu zamachu, że na terytorium CUK przemycano z Serbii broń i amunicję i że niektórzy oficjele serbscy w swych wypowiedziach pozwolili sobie na lekkie potraktowanie terroryzmu serbskiego.