Herosi - czyli półbogowie

[euklides]

W świetle własnej definicji jaką przedstawił euklides, Achilles do kategorii herosów by nie przynależał.

No dobrze chodzi o dziecko urodzone z mieszanego związku. Achilles był synem śmiertelnika i jakiejś pomniejszej, co prawda, boginki. Ale znawcom historii nie muszę chyba przypominać że w dziejach ścierały się często dwie tendencje, żeńska i męska linia dziedziczenia. Herosi w linii męskiej odgrywali większą rolę. Takim był na przykład Dioklecjan. O ile się nie mylę to podawał sie za syna Jowisza i swe zarządzenia motywował często tym że ojciec mu tak kazał.

[secesjonista]

Jak rozumiem herosi w linii męskiej to tacy którzy mieli bogów za ojców?

A jakie mamy dowody, że ci w linii męskiej odgrywali większą role?

Czy nie zależało to czasem od osoby bóstwa?

[euklides]

Jak rozumiem herosi w linii męskiej to tacy którzy mieli bogów za ojców?

A jakie mamy dowody, że ci w linii męskiej odgrywali większą role?

Czy nie zależało to czasem od osoby bóstwa?

Chodziło mi o to że jeżeli poddani Rzymu byli zobowiązani do oddawania czci cesarzom to oddawali ją cesarzowi nie jako bogu a jako herosowi, czyli synowi bożemu. Jakieś minimum logiki pewnie obowiązywało a zdarzało się że cesarze rządzili po parę lat i schodzili z tego swiata w gwałtowny sposób, trudno było zatem uwierzyć w ich pełną boskość.Poza tym cesarzami zawsze byli mężczyźnii i powoływali się na wolę ojca co było najbardziej sensowne dla kultury rzymskiej.

[Furiusz]

Chodziło mi o to że jeżeli poddani Rzymu byli zobowiązani do oddawania czci cesarzom to oddawali ją cesarzowi nie jako bogu a jako herosowi, czyli synowi bożemu.

No niekoniecznie. Kult cesarski związany jest z numen i genius. Gdyby było tak jak piszesz to słynne słowa Wespazjana Biada mi, sądzę, że już Bogiem się staje! nie miałyby sensu. Inna sprawa, że herosi odbierali kult typu chtonicznego, a władcy niekoniecznie. Sami Rzymianie mieli z tym kultem imperialnym spory kłopot i stąd chyba pomysł z kultem lares i genius - bóstwem władca bowiem stawał się generalnie po śmierci ale jego larom można było oddawać cześć jeszcze za życia, oczywiście jakieś odwoływanie się do postaci herosów przez władców jest oczywiste.

[Furiusz]

Euhemer pojawia się u A. Nowicki, Zarys dziejów krytyki religii. Starożytność, Warszawa 1986, s.192-195 mało treściwy podrozdział ale jako ogólne opisanie zagadnienia pasuje. Książka też powinna być łatwo dostępna.

[secesjonista]

No dobrze chodzi o dziecko urodzone z mieszanego związku.

(...)

I to również nie jest regułą, Pelops i Aigistos uznawani byli za herosów, a choć w ich żyłach płynęła boska krew to przecież została ona wprowadzona do ich rodu za sprawą dziadka w przypadku tego pierwszego i pradziadka - w przypadku tego drugiego. Triptolemos był herosem, ale z tego co wiem, nie mamy podstaw by pośród jego przodków, czy to w linii męskiej czy żeńskiej, doszukiwać się bogów czy jakichś pomniejszych bóstw. Powiedziałbym, że całkiem wielu herosów boską cząstkę posiada za sprawą dziadków.

Angelo Brelich autor "Gli eroi greci" (fragmenty dostępne w "Przeglądzie Religioznawczym", nr 1, 2007), wskazuje, iż herosi wyróżniają się za sprawą okoliczności swej śmierci, na ogół - gwałtownej, przywołać można los: Asklepiosa, Orestesa, Lajosa, Glaukosa, Lykaona, Akteona, Hippolitosa, Salmoneusa, Penteusa, Diomedesa... No właśnie, którzy z herosów zmarli (: odeszli) w sposób naturalny? Za wyłączeniem takich postaci jak: Achilles, Ganimedes czy Menelaos, których spotkał szczególny kres.

Ich żywot związany jest z: walką, rywalizacją, medycyną, wróżeniem, inicjacją czy misteriami.

"... zakładają miasta, a ich kult jest powinnością obywatela; są modelami grup, które łączą więzy pokrewieństwa, i 'archetypowymi reprezentantami' pewnych podstawowych ludzkich działań. Ponadto charakteryzują ich cechy szczególne, wręcz potworne, zachowanie zdradza ich nadludzką naturę".

/M. Eliade "Historia wierzeń i idei religijnych", T. I "Od epoki kamiennej do misteriów eleuzyńskich", Warszawa 1988,

s. 199/

W kulcie herosa szczególne miejsce zajmuje jego grób, często; w odróżnieniu od miejsca pochówku zwykłego śmiertelnika; zlokalizowany w obrębie murów miasta. Dla dawnych Greków różnica pomiędzy bogami olimpijskimi a herosami musiała być wyraźna. Ich kulty były odmienne. Zwierzę przeznaczone dla herosów było innej maści (czarnej), ofiarę składano wieczorem bądź w nocy. Całkiem inne były też ołtarze, Olimpijczykom poświęcone były wysokie ołtarze (bomos), herosom niskie - eschara, tudzież podziemia. Różne elementy charakterystyczne dla sprawowania kultu herosów odnajdujemy w ceremoniach związanych z bóstwami chtonicznymi.

I w tym wszystkim, zagwozdkę czyni nam postać Heraklesa, najbardziej znany heros w helleńskiej oikoumene. Niby typowy, nadnaturalnie silny, o niezwykłej jurności (zapłodnił pięćdziesiąt córek Thespiosa, i to w jedną noc). Złodziej, pobił Pytię i zabił własnego kucharza, zdradzał żonę, ośmielił się grozić Okeanosowi i Heliosowi itd. itd. I ów heros nie posiadał własnego grobu, i w odróżnieniu od innych herosów otaczał go podwójny kult, przynależny herosom i ten swoisty dla bogów olimpijskich. Zatem składano mu dwa rodzaje ofiar. Stąd Pindar określa go jako: heros theos (Oda nemejska).

Skąd takie wyróżnienie?