Kobiety w PRL

[Jarpen Zigrin]

Jaka była rola kobiety w PRL i jak była ona przedstawiana?

[widiowy7]

Poza tymi hasłami z lat pięćdziesiątych typu "Kobiety na traktory", to ja specjalnej różnicy nie zauważyłem. Kobieta pracowała, zajmowała się dziećmi, i do tego była kochanką.

Nic się nie zmieniło

[Pancerny]

Nic się nie zmieniło

A kwiatek, paczka kawy i rajstopy na dzień kobiet od zakładu pracy.

Aha, nie było również bizneswoman.

[Narya]

Zmieniło się w stosunku do II RP. Kobiety mogły pracować jak mężczyźni, tj. zajmować się "męską" pracą. ; )

[Pancerny]

Nie wiem ile w tym prawdy, ale bardzo często mówiono w moim otoczeniu, że żona Edwarda Gierka, Stanisława po zakupy i do fryzjera latała samolotem do Paryża.

[Jarpen Zigrin]

A ile w tym odnoszeniu do kobiety było propagandy, a ile prawdy?

[Tomasz N]

Trafił mi się też „Notatnik agitatora górnika” z 1950 r. Jest w nim rozdział „Kobiety w przemyśle węglowym”. A w nim:

„Kobieta odgrywa coraz ważniejszą rolę w życiu politycznym, gospodarczym, a przede wszystkim społecznym państwa. Ustawodawstwo Polski Ludowej pozwoliło na właściwe rozwiązanie kwestii kobiecej i wyrównanie istniejących od wieków dysproporcji między obowiązkami kobiety, jej uprawnieniami, między jej możliwościami fizycznymi, a wynagrodzeniem za pracę zawodową.

W Polsce Ludowej spotykamy kobiety zajmujące wysokie nieraz stanowiska zarówno w przemyśle, jak i w administracji publicznej. Nie brak ich i w przemyśle węglowym, który zatrudnia ich 31 211 z czego 8597 w charakterze pracownic umysłowych i 22 624 pracownic fizycznych. Wkład ich pracy w górnictwie jest bardzo duży. (Wytłuszczenie oryginalne TN)

Zatrudnienie kobiet w przemyśle węglowym pozwoliło na przeniesienie znacznego odsetku mężczyzn do pracy produkcyjnej na dole.”

I wyszło szydło z worka.

[FSO]

Witam;

kobieta w PRL-u była taką wdzięczną osobą dla propagandy - jakiejkolwiek - podobnie jak obecnie "Matka Polka katoliczka...". Wtedy szermowano hasłem o równouprawnieniu i że dbamy o kobiety - i czczono do bólu przwidywalnie Dzień Kobiet : bombonierka, kwiaty, przemówieia o doniosłej... Poza tym - zwkła orka i harówka na ugorze życia codziennego -czyli: na podobnych stanowiskach - niższe płace, w zasadzie [dość wyraźne] zaszufladkowanie kobiet jako średniego personelu w zakładach produkcyjnych, choćby i na kierowniczych stanowiskach, do tego etaty : pań sekretarek , nauczyciela, lekarza [ale takiego najniższego szczebla...].

Dość dobrą pokazową niemal rolę kobiety w PRL-u odegrala bodajże Irena Kwiatkowska w Czerdziestolatku - co to żadnej pracy się nie boi...

pozdr

[czytacz1967]

Kobiety miały mniej przestrzeni - mała kuchnia, nie większa łazienka, brak automatycznych pralek, moja babcia na tarze pucowała ubrania. Oczywiście - to nie czasy Marii Skłodowskiej, kiedy kobieta musiała walczyć o miejsce na uniwersytecie, ale było ... ciasno.

[FSO]

Witam;

czytacz: patrząc na to skąd spora liczba ludności przyszła do miast, czyli ze wsi gdzie prąd był nie zawsze, asfalt jeszcze później, kanalizacji nie ma często i do dziś, a o centralnym podobnie jak o bieżącej zimnej czy ciepłej wodzie nie ma co mówić, można stwierdzić że był to awans. Tak naprawdę dopiero po iluś latach, kiedy jak się to nazywa "ludzie obrośli w piórka" zauważyli ciasnotę, braki i udręki. W początkowym zaś okresie awans był niesamowity.

pozdr

[czytacz1967]

Ja całe życie mieszkałem w mieście - a mój rodzinny dom ( czytaj: mieszkanie) to trzy duże pokoje i przedpokój, że na rowerze dziecinnym mogłeś jezdzić, no oczywiście zagęszczenie też było niewąskie, ale zawsze ta świadomość, że są te trzy pokoje plus korytarz - dawała nam takie poczucie stabilności. Dopiero póżniej przeprowadziliśmy się do klitek gomułkowskich.

Z perspektywy ludzi ze wsi - rzeczywiście to był awans, jak w tym filmie ... "Awans".

[FSO]

Witam;

czytacz: my patrzymy z perspektywy osoby mającej takie czy inne mieszkanie, przyzwyczajonej do tego że woda ciepła i zimna są w mieszkaniu, prąd, gaz, kanalizacja i tak dalej. Że wieś jest spokojna i wesoła, że praca na polu to ciągnik, brona a koń i wóz drabiniasty to swego rodzaju ciekawostka...

Ludzie którzy szli do miasta nie mieli 8 godzinnego dnia pracy, plus sobota robocza, nie mieli urlopu, za nich traktor nie orał, kombajn nie kosił i tak dalej. Oni to rękami własnymi. I tak dalej. Ludzie pamiętający jak było tuż po wojnie, tuż przed wojną - naprawdę cenili sobie zmianę stylu życia. Owszem bywało, że łezka w oku, że coś tam... ale. Mieszkanie z wygodami - to awans. Tym bardziej, że tzw. wielka płyta i jej poprzedniczka to okres od połowy lat 60-tych wcześniej budowano z cegły. Tradycyjnie.

Spójrz jak wyglądają domy budowane w większości za Gierka - domy na wsi, oczywiście - piętro plus poddasze, dwa piętra, kwadrat 10 x 10 m, dach kopertowy. Układ pokoi taki, że przestrzeń jest wykorzystywana tak sobie. Obecnie cała masa takich klocków stoi na wyższych piętrach pusta i nie bardzo jest co z tym zrobić.Młodzi ludzie już na początku 80 tych lat widzieli swój awans społeczny w mieście, poza pracą na roli, poza pracą w stajni, poza pracą która nie ma początku ani końca, poza pracą która nie pozwala na urlop...

pozdr

[secesjonista]

Poza tymi hasłami z lat pięćdziesiątych typu "Kobiety na traktory", to ja specjalnej różnicy nie zauważyłem. Kobieta pracowała, zajmowała się dziećmi, i do tego była kochanką.

Nic się nie zmieniło

Trochę się zmieniło i zmieniało.

Zupełnie inaczej widziano role społeczne kobiet do czasu odwilży, a inaczej później. Wystarczy spojrzeć jak scharakteryzowano hierarchię ról kobiety:

"Dzisiejsza kobieta przede wszystkim pracuje zawodowo. To jest jej duma i radość.

Po wtóre - uczy się. To jest jej potrzeba i nadzieja.

Po trzecie - jest społeczniczką. To jej dyktuje poczucie więzi z ludźmi.

Wreszcie jest kobietą - młodą dziewczyną, narzeczoną, żoną, czy matką.

Dla harmonijnej pełni życia musi te wszystkie obowiązki pogodzić".

/"Jak sobie radzę w pracy i domu", "Moda i Życie" 1949, nr 32/

Wystarczy zwrócić uwagę na to jak do pewnych zagadnień podchodzono w prasie kobiecej, o tyle to łatwe, że do 1956 r. istniały jedynie trzy tytuły prasowe skierowane bezpośrednio do kobiet.

"Przyjaciółka" - tygodnik ukazujący się od marca 1948 r., do lat sześćdziesiątych pod niepodzielnym panowaniem Anny Lanoty.

"Moda i Życie Praktyczne" - dekada, która w połowie 1949 r. zmieniła nazwę na "Moda i Życie", by w końcu stać "Kobietą i Życiem" (1953 r.).

"Kobieta Wiejska" - początkowo miesięcznik, potem dwutygodnik, wychodzący od 1947 r. do grudnia 1949 r. Początkowo wydawał ten tytuł samodzielnie Związek Samopomocy Chłopskiej, zaś od maja 1948 r. we współpracy z ligą Kobiet.

Jak winna się zmieniać w oczach władz funkcja kobiet, można zaobserwować badając podejście do kwestii rozwodów, antykoncepcji itp.

Do niemal połowy lat pięćdziesiątych postawa względem antykoncepcji była skrajnie negatywna. Władzy zależało na szybkim odtworzeniu populacji w kraju. Stąd odznaczanie Krzyżem Zasługi kobiet rodzących przynajmniej 10 dzieci, zaś w prasie kobiecej jako wzorce stawiano osoby pokroju Magdaleny Szymanowskiej z Pianowa, która urodziła 20 dzieci, czy Julia Sowińska, która miała "jedynie" 11 dzieci, za to łączyła swe obowiązki matki z pracą społeczną, pełniąc obowiązki sekretarki Koła Ligi Kobiet w Pilicy.

A teraz coś co może zaszokować naszych lewicowych aktywistów: do roku 1956 w prasie kobiecej nie ukazał się żaden artykuł poświęcony antykoncepcji.

Kiedy jednak władze stwierdziły, że przyrost naturalny jest zbyt wysoki, z jednej strony zmieniono przepisy (liberalizując je) dotyczące aborcji: ustawa o warunkach przerywania ciąży z 27 kwietnia 1956 r., z drugiej zaś strony w prasie kobiecej pojawił się szereg artykułów tyczących się antykoncepcji.

Tu zaś ujawnił się kolejny paradoks z życia w PRL-u... szczególnie polecano stosowanie tzw. kapturków, których w Polsce nie produkowano.

Małżeństwo starano się postrzegać całkiem inaczej, w nowej ideowej perspektywie. To co łączyć miało małżonków to już nie była sfera uczuciowa, zwracano większą uwagę na funkcje społeczne i polityczne. Stąd w "Przyjaciółce" (1949, nr 32) Stanisława Zawadzka pisała: "Wspólna praca i wspólne zainteresowania - to łączy najmocniej - bardziej od pięknych oczu i pustych flirtów".

Tymczasem w latach pięćdziesiątych na łamach tegoż samego tygodnika czytamy:

"Nie wolno młodej dziewczynie wychodzić za mąż bez miłości"

/"Między nami", "Przyjaciółka" 1955, nr 37/

Rozwód był nieakceptowany przez władze. Skoro na straży rodziny stała Polska Ludowa, rozwód choć akceptowalny w skrajnych warunkach, uważany był za ostateczność. Stąd "Moda i Życie" w odpowiedzi na żale czytelniczki mówiącej o mężu alkoholiku przepijającym całą wypłaty, kiedy to sama nie ma pieniędzy dla dzieci, pisze:

"Dopóki człowiek żyje zawsze jest nadzieja. Niech się Pani zdobędzie na tę ostatnią ofiarę, nie opuszcza męża..."

Za to w roku 1956 czytamy wyjaśnienia Ireny Krzywickiej:

"Trzymanie ludzi siłą przy sobie do niczego dobrego nie prowadzi i na tym stanowisku stoją sądy, udzielając skłóconym i nienawidzącym się małżonkom rozwodu".

/odpowiednio: "Na rozdrożu życia", "Moda i Życie" 1949, nr 26 i "O kryzysie w małżeństwie", "Kobieta i Życie" 1956, nr 3/

Z ciekawostek: w PRL-u też myślano o parytetach. Prezydium Rządu uchwalą nr 620/52 z 17 lipca 1952 r. zobowiązało ministrów i kierowników urzędów centralnych do wydania zarządzeń ustalających minimalny odsetek zatrudnienia kobiet w podległych im jednostek... oczywiście nic z tego w praktyce nie wyszło.

[czytacz1967]

Wtedy były kwitek na dzień kobiet, a teraz jest dzień zakochanych. To samo.

Edytowane 6 Marzec 2011 przez czytacz1967

[secesjonista]

A niby jaki kwitek?