Ludowe Wojsko Polskie a Kresy

[Andreas]

W szeregach WP na Wschodzie bylo sporo kresowiaków. Jakie mieli oni odczucia wchodząc do rodzimego Wilna i Lwowa, a wiedząc, że zostaną te miasta oddane ZSRR? Czy wracali do nich, by w nich zamieszkac, czy woleli zaprzedańczą Polskę? Ilu z nich zostało? Jak traktowali ludnośc na Kresach? Jak traktowali AK?

[widiowy7]

Andrea$ie

Temat zadałeś z takich trudnych, raczej.

Kresowiacy wiedzieli, że muszą opuścić swe domy.

Więc opuścili swe domy, na pewno z wielkim żalem, ale to była konieczność.

Wiedzieli po prosu, co oznaczał skrót NKWD

[Narya]

NKWD - "Nie wiesz kagda wyjdiesz"?

Co jak co, ale poprzez Ludowe Wojsko, dywizje Berlinga i Świerczewskiego mogli uciec z bagna ZSRR. Wcześniej oczywiście dywizja Andersa.

Mi się wydaje, że właśnie chcieli uciec do Polski. Nie chcieli mieszkać w ZSRR.

Sam, mając do wyboru Polskę ludową, a ZSRR, wybrałbym Polskę ludową.

[Andreas]

Wiem widiowy, specjalizuję się w takich tematach. No, ale co czuli ci ludzie z Kresów?Większośc żołnierzy pochodziła z Wilna, Lwowa...tam wybuchały powstania, było wielu ludzi, Polaków. Jak odnosili się do ''berlingowców''? I na odwrót?

[Wolf]

Wiem widiowy, specjalizuję się w takich tematach. No, ale co czuli ci ludzie z Kresów?Większośc żołnierzy pochodziła z Wilna, Lwowa...tam wybuchały powstania, było wielu ludzi, Polaków. Jak odnosili się do ''berlingowców''? I na odwrót?

Po pierwsze-lWP nigdy nie wchodziło do Wilna czy Lwowa a żołnierze nie jezdzili tam na przepustki więc pytanie nieco mnie dziwi.

Po drugie-na Wołyniu tzn jedynym obszarze "kresowym" na którym na którym I Armia stacjonowała zorientowali się że Ukraińcy Polaków bynajmniej nie kochają.Brali udział w obławach na UPA i wiedzieli jaka tu była sytacja mniejszości polskiej.

Po trzecie-żałowali ziem,część liczyła na zmianę sytuacji-ale generalnie na sowieckiej Ukrainie ogarniętej akcją UPA nikt nie chciał zostać-starano się jak najszybciej zabrać stąd rodziny i kuzynów I Armia WP tu się zresztą uzupełniała..Nieco inaczej było na Litwie radzieckiej -tu były nawet przypadki powojennych powrotów Polaków-berlingowców.Ale oni mieli dokąd i do kogo wracac-bo tu Polacy zostali-a na Wołyniu,w stanisławowskim i tarnopolskim-nie.

Zaprzedańczą Polskę?

Innej w 1945 i pózniej nie było no chyba że za "Polskę"uzna się rząd emigracyjny ale on urzędował w hotelu w Londynie.

[Bruno Wątpliwy]

No cóż, po raz kolejny mogę zasugerować lekturę wspomnień ze zbioru B. Dańki, Nie zdążyli do Andersa... . Jest to - póki co - jedna z ciekawszych i pełniejszych prób przedstawienia obrazu zwykłych żołnierzy, berlingowców i tego co myśleli.

Jakie mieli oni odczucia wchodząc do rodzimego Wilna i Lwowa

Podobnie jak Wolf pozwolę sobie zwrócić uwagę, że jedynym obszarem kresowym, na którym stacjonowało wojsko był skrwawiony Wołyń.

Jak traktowali AK?

Wiedzy o podziałach w partyzantce polskiej, kto to AK a kto to AL, wielkiej berlingowcy wówczas (w 1944 r.) nie mieli. Przedstawiano im, że kraj walczy, czeka i w pewnym momencie zaprezentowano im delegację KRN. To wszystko. Z AK-owcami na kresach mogli się spotkać tylko właściwie, gdy ci zostali włączeni do wojsk Berlinga. Tak jak się stało z częścią żołnierzy 27 dywizji AK.

Czy wracali do nich, by w nich zamieszkac, czy woleli zaprzedańczą Polskę? Ilu z nich zostało?

Termin "zaprzedańcza" jest dla mnie niejasny. Na pewno woleli Polskę od ZSRR, choć niektórzy z nich rozważali powrót na ziemie ojczyste (a nieliczni nawet powrócili). Charakterystyczne są wspomnienia żołnierza ze zbioru Dańki (s. 39): "(...) zostałem zdemobilizowany. Początkowo chciałem jechać do rodziny, do Związku Radzieckiego, gdyż na terenie kraju nie miałem nikogo z bliskich. W ostatniej chwili zmieniłem zdanie i postanowiłem udać się na Ziemie Odzyskane".

Jak traktowali ludnośc na Kresach?

Normalnie, a jak mieli traktować?

[1234]

Moznaby jeszcze wspomnieć o Istriebitielnych Batalionach, czyli w/g pana Balbusa z IPN polskojęzycznych formacji NKWD. No i fakcie, że spora część z obrońców Przebraża wylądowała w formacji "czerwonych" cichociemnych.

[ciekawy]

Jakie mieli oni odczucia wchodząc do rodzimego Wilna i Lwowa, a wiedząc, że zostaną te miasta oddane ZSRR? Czy wracali do nich, by w nich zamieszkac, czy woleli zaprzedańczą Polskę?

Przede wszystkim skąd mial zwykły szary żołnierz wiedzieć w pierwszej połowie 1944r. wchodząc na Wołyń, kiedy skończy się wojna, i jak będzie wyglądała po niej granica Polski ? Skąd mógł wiedzieć, czy Lwów lub Wilno będą / nie będą w jej powojennych granicach ?

[Bruno Wątpliwy]

Ciekawy - jeżeli mówimy o ostatecznym rezultacie wojny - to oczywiście żołnierze nie mogli mieć o tym wiedzy, bo nie byli wróżkami (choć zapewne wyciągali wnioski z tego co się wokół dzieje i przypuszczali, że ZSRR tą wojnę wygra, a jak ją wygra to raczej nam Wilna i Lwowa nie zostawi).

Natomiast, od samego początku dosyć jednoznacznie przedstawiano im, że ziemie wschodnie są stracone i ewentualnej rekompensaty trzeba szukać na zachodzie. Istotna część pracy oficerów polityczno-wychowawczych była poświęcona temu zagadnieniu.

Ze wspomnień Jaroszewicza ("Przerywam milczenie...", Warszawa 1991, s. 51-52): "Najwięcej emocji budziła sprawa wschodniej granicy. Żołnierze w większości pochodzili właśnie z tych terenów. Z czasem nad emocjami zaczęła górować chęć wspólnej walki z Niemcami. Ogromną też rolę w przełamywaniu oporów, moim zdaniem, odegrała broń, którą dostaliśmy. Oficerowie i podoficerowie przedwojenni autorytatywnie mówili, że gdybyśmy taką mieli w 1939 roku i tyle amunicji, to nie przegralibyśmy. Wielką rolę w przekonaniu Polaków do nowego sojuszu odegrali oficerowie radzieccy, z pochodzenia Polacy, którzy fachowo, a zarazem po ludzku i niezwykle taktownie odnieśli się do żołnierzy nowego wojska. Podział w żołnierskich szeregach na 'czerwonych' i 'białych' z czasem zmieniał się na korzyść tych pierwszych. W późniejszym czasie wielki wpływ na umocnienie przekonań 'czerwonych' miała bitwa pod Lenino. Po pierwsze - rosła w poniżanych dotychczas ludziach duma (...) Po drugie - cały bagaż wiekowej nienawiści do Moskala - zaborcy, cały rachunek krzywd i walk (...) stał się po bitwie pod Lenino jakby lżejszy. (...) Nasz żołnierz poczuł się partnerem radzieckiego".

Tamże, na s. 69 wzmianka o tym, że podstawowym zagadnieniem w pracy oficerów politycznych były: "nienawiść do faszyzmu, (...) waga polsko-radzieckiego sojuszu, narodowe znaczenie nowych granic Polski".

Tyle wspomnień Jaroszewicza. Są zapewne subiektywne (przecież wkrótce on sam, przedwojenny nauczyciel, został oficerem politycznym), ale dobrze oddają atmosferę w wojsku. Na początku była nieufność i niechęć do utraty kresów. Później mundury, broń, wspólna walka z Niemcami, przekonywanie i argumentacja aparatu polit.-wych. - to wszystko musiało powodować, że nastroje się zmieniały. Zdrowy rozsądek podpowiadał, że utrata ziem rodzinnych jest nieunikniona. Do tego doszło to co widzieli i usłyszeli podczas stacjonowania na Wołyniu... Mocny argument...

A gdy żołnierze zobaczyli, po przekroczeniu przedwojennej granicy, w jakich domach będą się mogli osiedlić na Ziemiach Odzyskanych, to pewnie - choć ze łzą w oku - ostatecznie pogodzili się z utratą Kresów.

[Wolf]

Ciekawy - jeżeli mówimy o ostatecznym rezultacie wojny - to oczywiście żołnierze nie mogli mieć o tym wiedzy, bo nie byli wróżkami (choć zapewne wyciągali wnioski z tego co się wokół dzieje i przypuszczali, że ZSRR tą wojnę wygra, a jak ją wygra to raczej nam Wilna i Lwowa nie zostawi).

Natomiast, od samego początku dosyć jednoznacznie przedstawiano im, że ziemie wschodnie są stracone i ewentualnej rekompensaty trzeba szukać na zachodzie. Istotna część pracy oficerów polityczno-wychowawczych była poświęcona temu zagadnieniu.

Na początku była nieufność i niechęć do utraty kresów. Później mundury, broń, wspólna walka z Niemcami, przekonywanie i argumentacja aparatu polit.-wych. - to wszystko musiało powodować, że nastroje się zmieniały. Zdrowy rozsądek podpowiadał, że utrata ziem rodzinnych jest nieunikniona. Do tego doszło to co widzieli i usłyszeli podczas stacjonowania na Wołyniu... Mocny argument

Dodam jeszcze skoro mowa o Wilnie i Lwowie że status Lwowa aż do lata 1944 włącznie nie był jeszcze jasny-tej sprawy wyraznie nie stawiano.Na przyłączenie Lwowa do Polski liczył nie tylko I sekretarz krajowej PPR Władysław Gomułka-ale i część PKWN(z Osóbką -Morawskim i Andrzejem Witosem na czele) i pokazna część oficerów I armii a też i ZPP .Dlatego w środowisku Armii Polskiej w ZSRR uważano kwestię statusu Lwowa(który wszak leży na zachód od linii Bugu a nie za Bugiem-trudno więc go traktowac jako ziemie zabużańskie )za nierozstrzygniętą a przyłączenie Lwowa do Polski-za możliwe-przebija się to w niektórych dokumentach .

A co do pochodzenia żołnierzy-w 1945 większość była z mobilizacji prowadzonej w Polsce Lubelskiej-przecież Armia Polska w ZSRR po przekroczeniu Bugu,połączeniu z AL w WP i ogłoszeniu w sierpniu 1944 mobilizacji powszechnej(prowadzonej też i w 1945)-zwielokrotniła swoje szeregi.

[marcin92]

Mój dziadek pochodzi z Wileńszczyzny,był w (L)WP,zna i pierwszego sowieta i drugiego,ale to co wyprawiali Niemcy i Litwini w 1941-44 nauczyło go znaczenia słowa mniejsze zło,pozatym II RP to nie był raj,ludziom obiecano studia,reforme rolną,prace,to ze karbowy nie będzie prał ich po pyski zeby dziedzic z infuatem mogli złote ruble przegrywań w karty.Instytut Propagandy Nacjonalistycznej to nie wyrocznia

[Wirgil]

na którym na którym I Armia stacjonowała zorientowali się że Ukraińcy Polaków bynajmniej nie kochają.Brali udział w obławach na UPA i wiedzieli jaka tu była sytacja mniejszości polskiej.

Nieścisłość, albo ja źle rozumiem wypowiedź.

Było tak, że poborowi z Kresów wcielani do LWP - nie powoływani a właśnie wcielani, bo nikt ich nie pytał o zdanie i nie wysyłał listów z zaproszeniami (zwykle przychodzili żołnierze AC do domu i jak widzieli dorosłego mężczyznę który nie był Niemcem, Litwinem czy Łotyszem to pod lufami prowadzili go do swojej komendy werbunkowej, gdzie wyjaśniano narodowość i wysyłano, wciąż pod eskortą, do jednostki szkoleniowej) - tak więc żołnierze z Kresów byli od razu z tych że Kresów odsyłani na tyły do obozów szkoleniowych i miejsc formowania. Tak np. Wołyniacy trafiali bardzo często do Sum na wschodniej Ukrainie, daleko od domu.

Tak więc nie jest prawdą, by na Ukrainie Polacy z Kresów w składzie LWP brali udział w obławach na Ukraińców.

Co innego "istrebitelnyje bataliony", ale to przecież nie LWP.

[Wolf]

Nieścisłość, albo ja źle rozumiem wypowiedź.

Było tak, że poborowi z Kresów wcielani do LWP - nie powoływani a właśnie wcielani, bo nikt ich nie pytał o zdanie i nie wysyłał listów z zaproszeniami (zwykle przychodzili żołnierze AC do domu i jak widzieli dorosłego mężczyznę który nie był Niemcem, Litwinem czy Łotyszem to pod lufami prowadzili go do swojej komendy werbunkowej, gdzie wyjaśniano narodowość i wysyłano, wciąż pod eskortą, do jednostki szkoleniowej) - tak więc żołnierze z Kresów byli od razu z tych że Kresów odsyłani na tyły do obozów szkoleniowych i miejsc formowania. Tak np. Wołyniacy trafiali bardzo często do Sum na wschodniej Ukrainie, daleko od domu.

Tak więc nie jest prawdą, by na Ukrainie Polacy z Kresów w składzie LWP brali udział w obławach na Ukraińców.

Po pierwsze-w wojenkomnatach pytano o zdanie-Armia Czerwona czy WP/Armia Polska w ZSRR ?

Jak komuś(Polakowi albo Żydowi) Armia Berlinga śmierdziała mógł na znak protestu iść do Armii Czerwonej. Nawiasem mówiąc znam takie przypadki(ale nie z Wołynia) gdy na znak ideowego protestu przeciwko Armii Berlinga wybierano RKKA .Część Żydów też wolała RKKA. Litwinów i Łotyszy jak najbardziej wcielano do RKKA mieli tam swoje jednostki narodowościowe-w RKKA były dziesiątki tysięcy Łotyszów i Litwinów.

Po drugie-WP na Wołyniu w 1944 uczestniczyło w obławach na UPA,przeczesywaniu lasów a w

tychże zajęciach przewodnikami(i informatorami) byli miejscowi Polacy z samoobron ,których część poszła od razu do jednostek z pominięciem obozów szkoleniowych.

Jednym z oficjalnych uzasadnień jakie podawała kadrze OUN-UPA do rozpraw z Polakami była obawa że po nadejściu RKKA miejscowi Polacy bez skrupułów wskazywać będą każdego Ukraińca który był w policji ukraińskiej,OUN,UPA czy w jakikolwiek sposób współpracował z Niemcami.I IB oraz procesy(m.in policjantów i członków UPA) na których Polacy zeznawali jako świadkowie oskarżenia pokazały że nie były to obawy bezpodstawne.

Po trzecie -nie na Ukraińców jako takich robili obławy(Ukraińców powoływano do RKKA i ponad 100 tysięcy z Zachodniej Ukrainy tam trafiło-parę tysięcy na Wołyniu było też w partyzantce radzieckiej np w oddziale Prokopiuka czy generała Begmy ) a na UPA w której był niejeden(na Wołyniu najprawdopodobniej setki) żołnierz niemiecki,mordujący Żydów i Polaków policjant ukraiński czy inny pohitlerowski niedobitek. Nawiasem mówiąc niewyjaśnionym fenomenem przemilczanym przez głoszących że UPA jakoby masowo(a nie epizodycznie) walczyła przeciwko Niemcom i ich oddziałom zbrojnym jest fakt ,że regularnie przy większych starciach z UPA brano jeńców Niemców(wehrmachtowców,żandarmów,esesmanów itd)- walczących w szeregach UPA .

A wręcz anegdotycznie brzmią niektóre teksty z GW(gazety wydawanej w Warszawie po polsku)jak to w Europie w 1942 były dwie wielkie partyzantki-titowcy i banderowcy na Ukrainie. Notabene na Ukrainie okresu Juszczenki zmistyfikowano całą działalność UPA-w tej propagandowej wersji UPA zabiła np szefa SA Victora Lutze(w istocie zginął w wypadku samochodowym w okolicach Poczdamu pod Berlinem) a banderowcy rozbijali Niemców całymi dywizjami i to przy niewielkich stratach własnych.A Sowieci to już ho-ho-na prośby przerażonego Chruszczowa 20 dywizji NKWD musieli przeciw UPA rzucić(w istocie rzucili jedną dywizję NKWD ). I ciekawostka-siły UPA i straty przezeń zadane rosną regularnie wraz z biegiem lat-w redakcji Juszczenki UPA liczyła już 4 miliony ludzi.

W emigracyjnych relacjach w Kanadzie lat 60 UPA gromiła całe pułki Niemców-teraz już całe dywizje.Tyle że żaden raport niemiecki tego nie potwierdza.

A są meldunki banderowskie z okresu po 1944 jak to mają duże problemy z uzasadnieniem/zmyślonej heroicznej walki UPA z Niemcami bo ludność widzi w oddziałach UPA znajome twarze esesmanów i policjantów zaś na postojach nieuświadomiony element urządza głośne wspominki jak dobrze było w SS Galizien czy ukraińskiej policji co ludność słucha i odpowiednio komentuje .

Edytowane 15 Luty 2010 przez Wolf