"Noce i dnie" a prawda historyczna

[adamhistoryk]

Jest prawdą że Maria Dąbrowska opisała w osobie Agnieszki Niechcic dzieje swojej babki lub (ewentualnie) prababki? Czy są na to jakoweś dowody?

[secesjonista]

A kto tak stwierdził?

Ja raczej spotkałem się z opiniami mówiącymi, że Agnieszka to alter ego samej pisarki.

/por. N. Jaroma "Kobiety dwudziestolecia międzywojennego w twórczości Marii Dąbrowskiej, na podstawie 'Nocy i dni'", praca dyplomowa, Uniwersität Wien, 2013/

Czy któraś z babek (prababek) pisarki wyszła za mąż by uciec od rodziny?

[adamhistoryk]

Tak twierdził Jerzy Antczak.

[adamhistoryk]

Tak twierdził Jerzy Antczak. A tak a propos Agnieszki. Ona raczej nie uciekła od rodziny, tylko zakochała się w rewolucji ...

[secesjonista]

To raczej się nieco zapędził, a o której babce jest mowa?

Zakochała.. albo i nie, może w rewolucji a może w Marcinie widziała możliwość ucieczki od rodziny - kwestia interpretacji.

[adamhistoryk]

To miała być babka Szumska, matka Józefa.

[secesjonista]

A jakie elementy biografii Florentyny, zdaniem tego autora, miałyby wskazywać na "pokrewieństwo" z postacią Agnieszki?

[adamhistoryk]

Tego pan Antczak nie wyjawił. W ogóle tak opowiadał szybko i raczej chaotycznie, że połykał końcówki wyrazów. To był jego benefis w Teatrze STU ładnych parę lat temu zarejestrowany przez TVP2.

[secesjonista]

Film miał premierę w 1975 r., zatem pewnie Antczak nie rozmawiał z autorką na temat pierwowzorów, a zważywszy, że "ukradł" Szymszelowi konia i zakończenie - to nie mam doń zaufania.

Chyba, że znalazł jakieś tropy w "Dziennikach" autorki.

Co do realnych postaci...

prototypem dla Ludwika Ceglarskiego miał być Leon Niemyski - obaj solidaryzowali się z robotnikami, którzy strajkowali w ich własnych fabrykach; a w osobie Daniela Ostrzeńskiego znajdujemy Bronisława Gałczyńskiego, choć w nader przerysowanej postaci.

/szerzej: E. Polanowski "Kalisz okresu 'Nocy i Dni'"; E. Stempowski "Pamiętniki..."/

Katelba swe nazwisko zawdzięcza kowieńskiej linii Katelbachów.

/szerzej: T. Katelbach "Jedyna rozmowa z Marią Dąbrowską", "Wiadomości", 26 stycznia 1975; notatka z 16 stycznia 1962 r. w: tegoż, "Dziennik"/

I takie dwie ciekawostki...

Kalisz doby obecnej szczyci się związkami z powieścią Dąbrowskiej, atoli wcześniej inaczej bywało. Obraz inteligencji jaki przedstawiła autorka zrodził szereg protestów tamtejszych inteligenckich środowisk, które znalazły swe odzwierciedlenie w broszurze "Kaliniec a rzeczywistość. Kalisz w końcu XIX w. jako tło 'Nocy i dni' M. Dąbrowskiej" z 1935 roku, podpisanej przez A.M., pod tym pseudonimem kryła się Emilia Bohowiczowa - przedstawiona w powieści w osobie rejentki Stefanii Holszańskiej.

Po "Noce i dnie" sięgnął Józef Chałasiński by znaleźć w tej powieści potwierdzenie na swą tezę co do przyczyn powstania inteligencji.

/por., tegoż, "Społeczna genealogia inteligencji polskiej"/

Co do Agnieszki to i inni widzą w niej autorkę powieści:

"Zwłaszcza postać Agnieszki, pozbawiona kontekstu (zagranicznych doświadczeń społecznych i duchowych pisarki), musiała wypaść pretensjonalnie, nawet fałszywie (...)

Niekiedy ów autoportret pisarki z czasów młodości wyglądał na samochwalstwo...".

/T. Drewnowski "Rzecz russowska. O pisarstwie Marii Dąbrowskiej", Kraków 2000, s. 195/

[adamhistoryk]

Dziękuję za wyjaśnienia. A Bogumił? On ma pierwowzór w realnym świecie?

[secesjonista]

Sama autorka wspominała, ze w osobach Bogumiła i Barbary zawarła elementy z życia i charakterów własnych rodziców.

Co do Bogumiła to w jego postaci zawarła też elementy z życia Stanisława Stempowskiego - dość późny romans z młodą kobietą, reakcja po śmierci dziecka itp.

Co do Barbary - to np. nauka krawiectwa.

I takie zapytanie: co "ukradł" i jak niejako zdeprecjonował Antczak - Bogumiła?

[adamhistoryk]

Co to znaczy "ukradł"?

[secesjonista]

Ukradł ciężar wypowiedzi:

"Ja tu robię historię!"

i

"Ja tu trochę robię historię".

[adamhistoryk]

Nie wiem czy dobrze zrozumiałem kolegi wypowiedz, ale w filmie nie ma scen pijaństwa Bogumiła. Tuż na początku powieści. To też jakby przesuwa ciężar samej osobowości Bogumiła.

[secesjonista]

A ja o pijaństwie nic nie pisałem, proponuję porównać dwie kwestie o: "robieniu historii".

Różnią się?