Nazwiska

[adamhistoryk]

Czytając Biblię, starożytnych pisarzy z Grecji i Rzymu zacząłem się zastanawiać nad kwestią nazwisk.Abraham, Noe, Zeus, Echo - to są imiona. Od kiedy są nazwiska? Kiedy powstały? Ja zauważam je dopiero w 19. wieku.

Edytowane 21 Październik 2014 przez adamhistoryk

[secesjonista]

A jakie nazwiska zna adamhistoryk z okresu RON?

Dopiero w XIX wieku pojawił się Sobieski?

Czym innym są nazwy rodowe, nazwiska przypisane do danej linii, a czym innym nazwiska wpisywane do odpowiednich ksiąg administracyjno-kościelnych.

Skąd ta myśl?

[adamhistoryk]

Oj, chyba nie zbyt trzeźwo myślałem. Albo źle napisałem. Jedno i drugie.

Sobieski to nazwisko rodowe, zgoda. Ale czy Biały, Kędzierzawy, Czarny - to już nazwiska czy li tylko przydomki? A jak było z chłopami? Bo właściwie chodzi mi o właśnie chłopów. Choćby z okresu RON. Czy chłopom z okresu nadawano nazwiska? A jeśli tak - czy oni sami mieli jakikolwiek wpływ na nadawanie nazwisk?

[Capricornus]

Choćby z okresu RON. Czy chłopom z okresu nadawano nazwiska?

Chłopskie nazwiska to dopiero XVIII wiek i zaborcy, o ile pamiętam.

A Biały, Kędzierzawy to przydomki, o których czasami nie wiedzieli zainteresowani.

[adamhistoryk]

Chłopskie nazwiska to dopiero XVIII wiek i zaborcy, o ile pamiętam.

A przed same imiona?

[Furiusz]

Czytając Biblię, starożytnych pisarzy z Grecji i Rzymu zacząłem się zastanawiać nad kwestią nazwisk.Abraham, Noe, Zeus, Echo - to są imiona. Od kiedy są nazwiska? Kiedy powstały? Ja zauważam je dopiero w 19. wieku

To radzę zajrzeć do pisarzy Rzymu jeszcze raz. Tytus Liwiusz, Marek Tuliusz Cyceron, Marek Antoniusz, Gajusz Juliusz Cezar etc etc. System tria nomina to I wiek aC, generalnie pozwalał na pewną identyfikację osoby wolnej w okresie cesarskim. To efekt przemian - Grecy żyli generalnie w świecie małych polis, gdzie, może poza największymi jak Ateny, każdy każdego znał. Z czasem zaszła potrzeba dodatkowego rozróżnienia gdy świat grecki zaczął się rozszerzać. Początkowo szło o ludzi sławnych i często wędrujących - pisarzy, aktorów, sportowców, filozofów, rzeźbiarzy etc z czasem doszli do tego profesjonalni wojskowi, najemnicy którzy służyli często w odległych miejscach - poradzono sobie z tym przez dodawanie skąd ktoś jest. De facto dopiero Rzymianie opracowali spójny system z nazwiskami, co w ich przypadku, zwłaszcza gdy republika się rozrosła, było niezbędne.

[widiowy7]

A taki artykulik;

http://pl.wikipedia.org/wiki/Polskie_nazwiska

[Capricornus]

A przed same imiona?

Tak, plus przydomki, czasami dziedziczne i przechodzace w nazwiska.

Uregulowane kompletnie było przez zaborców.

Inna bajka to nazwiska żydowskie, tu jest jedyna rola zaborców.

O ile w przypadku chłopskich najczęściej legalizowano te przydomki to Żydom sami urzędnicy nadawali nazwiska i zależały one od jego chumoru i mamy takich Goldbaumów.

Edytowane 21 Październik 2014 przez Capricornus

[secesjonista]

A przed same imiona?

To znaczy?

[adamhistoryk]

To znaczy?

Może rzeczywiście niezbyt precyzyjnie zadałem pytanie. Chodzi o to czy w okresie przed 18 wiekiem chłopi nosili same imiona. Tak w poście zasugerował Corpicornus.

[adamhistoryk]

To radzę zajrzeć do pisarzy Rzymu jeszcze raz. Tytus Liwiusz, Marek Tuliusz Cyceron, Marek Antoniusz, Gajusz Juliusz Cezar etc etc. System tria nomina to I wiek aC, generalnie pozwalał na pewną identyfikację osoby wolnej w okresie cesarskim. To efekt przemian - Grecy żyli generalnie w świecie małych polis, gdzie, może poza największymi jak Ateny, każdy każdego znał. Z czasem zaszła potrzeba dodatkowego rozróżnienia gdy świat grecki zaczął się rozszerzać. Początkowo szło o ludzi sławnych i często wędrujących - pisarzy, aktorów, sportowców, filozofów, rzeźbiarzy etc z czasem doszli do tego profesjonalni wojskowi, najemnicy którzy służyli często w odległych miejscach - poradzono sobie z tym przez dodawanie skąd ktoś jest. De facto dopiero Rzymianie opracowali spójny system z nazwiskami, co w ich przypadku, zwłaszcza gdy republika się rozrosła, było niezbędne.

A jak było dwóch Marków w jednym polis? ...

[Furiusz]

Generalnie identyfikowano po imieniu ojca i fyli do ktorej każdego obywatela zapisywano (generalnie to dla Aten). System zawędrował z Grekami do Egiptu ptolemejskiego gdzie znaleziono papirus z takim zapisem.

[adamhistoryk]

Generalnie identyfikowano po imieniu ojca ...

Tak jak w Rosji otiectwo?

[secesjonista]

Wypada przypomnieć pewne zmiany znaczniowe w obrębie naszego języka:

"To że w okresie od XII do połowy XIX nie istniał termin nazwisko o dzisiejszym znaczeniu nie dowodzi że nie istniało pojęcie nazwiska jako nazwy osobowej występującej obok imienia, wspólnej całej rodzinie (rodowi). Obecność pojęcia nazwisko w języku polskim poświadczona jest już w XV wieku. Wyrażał je jednak inny wyraz, mianowicie wyraz imię...".

/Z. Kaleta "Nazwiska w kulturze polskiej", Warszawa 1998, s. 19/

Z literatury dodać można:

K. Rymut "Nazwiska Polaków. Słownik historyczno-etymologiczny"

J. Bubak "Proces kształtowania się polskiego nazwiska mieszczańskiego i chłopskiego"

"Słownik etymologiczno-motywacyjny staropolskich nazw osobowych" red. A. Cieślikowska, M. Malec, K. Rymut

Z. Kowalik-Kaleta "Staropolskie nazwy osobowe motywowane przez nazwy miejscowe"

Z. Kaleta "Nazwisko w kulturze polskiej"

E. Rzetelska-Feleszko "W świecie nazw własnych"

"Antroponimia Polski od XVI do XVIII wieku. Wybór artykułów hasłowych oraz wykazy nazwisk wraz z chronologią i geografią" red. A. Cieślikowa

S. Bystroń "Nazwiska polskie"

Z. Kaleta "Ewolucja nazwisk słowiańskich. Studium teoretyczno-porównawcze"

M. Malec "O imionach i nazwiskach w Polsce: tradycja i współczesność"

J. Matuszewski "Polskie nazwisko szlacheckie"

[Furiusz]

Tak jak w Rosji otiectwo?

Generalnie tak. Może żeby lepiej to zobrazować dwa cytaty z tekstów z epoki - SEG IX 3 - (...). W sprawie propozycji, którą przedstawili Therejczycy z Kleudamasem synem Euthyklesa na czele (...). [podkreślenie moje].

Inny przykład, bardziej rozbudowanej formuły SEG XII 87 (ale pierwszy raz publikowane w Hesperia z 1952 roku): (...) której sekretarzem był Chajrestros, syn Amejonisa, Acharnejczyk, (...) - Acharnejczyk to po prostu człowiek z domu Acharnae (nota bene kojarzy się nazwa raczej z komedią Arystofanesa).