Handel w okupowanej Warszawie

[Wolf]

Na marginesie tej dyskusji-to stosunek władz niemieckich(w tym policji) do szmuglu bynajmniej nie był jednoznaczny.

I prof.Borodziej w swej pracy o policji niemieckiej powołując się na ówczesne wypowiedzi przedstawicieli władz GG udowadnia to.

[secesjonista]

To oczywista oczywistość Wolfie, i pisali o tym też inni, nie tylko Borodziej, zresztą sami przedstawiciele władz wyrażali w oficjalnych dokumentach tę ambiwalencję, stąd na przemian zaciskanie kordonu wokół Warszawy i popuszczanie, zależnie jaki cel chciano osiągnąć.

To wydaje się nieprawdopodobne, ale zdarzało się że Niemcy stawali przed groźbą strajku pracowników...

[Albinos]

To w takim razie pozwolę sobie uzupełnić tabelkę (dane po kolei za: lipiec 1939, październik 1939, styczeń, kwiecień, lipiec i październik '40, '41 oraz '42, styczeń, kwiecień i czerwiec '43 oraz kwiecień '44 - za każdym razem pogrubiałem pierwszy miesiąc w roku z zestawienia, pomijając 1939)

- chleb żytni razowy 0,28/1,68/2,00/1,74/1,54/1,66/2,44/2,86/13,25/7,50/6,77/11,82/8,91/10,00/12,00/14,40/120,00/12,00;

- mąka pszenna 0,51/2,42/2,50/3,75/4,41/4,88/5,31/6,80/26,00/18,50/17,27/24,70/22,26/27,00/28,00/42,00/36,00/32,80;

- mięso wołowe 1,56/3,81/7,00/9,00/11,29/6,66/6,00/8,29/22,50/21,12/20,94/29,79/29,15/42,00/57,00/96,00/85,00/96,00;

- mięso wieprzowe 1,60/7,00/10,50/13,60/9,00/8,77/10,34/13,63/20,53/30,39/b.d./47,70/53,50/b.d./b.d./b.d./b.d./138,00;

- słonina 1,61/9,00/15,00/15,00/18,11/15,83/14,79/17,37/46,88/57,87/54,90/91,43/110,59/153,00/154,00/236,00/182,50/174,00;

- masło 2,73/12,75/19,00/20,51/22,00/21,47/21,84/27,89/45,27/57,89/b.d./96,26/98,76/157,00/178,00/290,00/192,00/245,00;

- mleko (za litr) 0,27/1,07/1,20/2,50/1,50/1,49/1,81/1,86/3,33/4,12/b.d./5,44/5,50/8,50/12,50/14,50/12,00/15,65;

- jaja (za sztukę) 0,08/0,36/0,51/0,54/0,50/0,54/0,91/0,80/1,33/1,57/b.d./b.d./2,12/3,30/7,00/4,50/4,00/4,95;

- groch 0,35/1,57/2,75/6,00/5,75/5,39/5,95/7,65/18,69/16,34/b.d./20,39/10,53/b.d./b.d./b.d./b.d./26,20;

- ziemniaki 0,14/0,63/1,00/0,94/0,89/0,32/0,69/1,04/4,30/1,95/2,86/3,56/3,23/2,50/2,40/3,50/5,00/3,45;

- cukier 1,00/2,75/2,70/4,75/7,10/6,28/8,32/8,88/25,00/21,87/31,21/55,62/57,47/60,00/68,00/99,00/78,00/95,80.

Tutaj odpowiednio stan za cały rok 1940 oraz styczeń, kwiecień, lipiec i październik 1941-43 plus grudzień '43, pierwsze miesiące roku znowu pogrubione

- chleb żytni 81,32/6,00/4,75/4,90/5,95/6,65/5,60/4,30/4,45/4,30/4,29/4,45/9,00/8,00;

- mąka pszenna b.d./0,40/b.d./b.d./b.d./0,80/0,40/0,40/b.d./0,40/0,20/0,20/0,35/0,35;

- mąka żytnia 3,60/b.d./b.d./b.d./b.d./b.d./b.d./b.d./b.d./b.d./b.d./0,20/0,40;

- mąka i płatki owsiane b.d./b.d./b.d./0,20/b.d./b.d./b.d./b.d./b.d./b.d./b.d./b.d./0,09/0,06;

- makaron 1,00/b.d./b.d./b.d./b.d./b.d./b.d./b.d./b.d./b.d./b.d./b.d./0,07/0,09;

- kasza 0,10/b.d./b.d./b.d./b.d./b.d./b.d./b.d./b.d./b.d./b.d./b.d./0,04/0,06;

- mięso 1,60/0,30/0,40/0,40/0,40/0,20/0,30/0,20/0,80/0,10/b.d./0,10/0,02/0,10;

- tłuszcz b.d./b.d./b.d./0,20/0,10/0,15/b.d./b.d./b.d./b.d./b.d./b.d./b.d./b.d.;

- jaja (sztuki) 18/2/3/4/2/9/3/b.d./b.d./2/4/b.d./b.d./b.d.;

- cukier 8,80/0,40/1,00/1,80/b.d./1,05/b.d./0,20/b.d./0,20/0,20/0,20/0,30/0,30;

- marmolada 1,00/b.d./b.d./b.d./0,40/0,48/0,24/0,24/0,24/0,24/0,24/0,24/0,50/0,50;

- cukierki b.d./b.d./b.d./0,03/0,10/b.d./0,10/0,10/b.d./b.d./b.d./b.d./b.d./b.d.;

- kawa zbożowa b.d./b.d./0,16/b.d./0,05/b.d./0,10/0,10/b.d./0,07/b.d./0,05/0,12/0,12;

- sól 5,40/b.d./b.d./b.d./b.d./b.d./b.d./b.d./b.d./0,30/b.d./b.d./b.d./b.d.;

- ziemniaki 84,00/b.d./5,00/b.d./30,00/b.d./b.d./b.d./90,00/b.d./b.d./b.d./20,00/b.d.

Obie tabelki autor oparł na dokumentach RGO znajdujących się w AANie. Niedługo postaram się uzupełnić to o przydziały kartkowe dla dzieci i wskaźnik wzrostu cen artykułów spożywczych na czarnym rynku do marca '44.

[FSO]

Witam;

Albinos: jesteś wielki - wrzucając dowolne dane na wykres można powiedzieć kilka spraw:

1. Różnica cen wojennych do przedwojennych wynosi od 2,5 raza do bywa że i 5 razy.

2. Pierwszy bardzo drastyczny skok cen wiąże się z datą lipiec '41 r. Czemu? Czyżby atak na ZSRR i związane z tym ograniczenia, lub raczej zwiększenie kontyngentów na rzecz walczącej armii niemieckiej? Przy czym solidny wzrost cen odnotowywany jest już w kwietniu tego samego roku. Co ciekawe - wiosna '41 jest okresem zarówno intensywnych przygotowań do inwazji na ZSRR, jak i wojny na Bałkanach. Po tym okresie następuje pewna obniżka ceny... Stabilizacja można rzecz.

3. Kolejny pik - i to dość mocny - to połowa roku '42. Znów powinno paść pytanie czemu. Przecież tak naprawdę nie jest to ani przednówek, ani ciężka zima, ani nic...

4. Ostateczny skok cenowy to okres końcówki '42 r., przy czym od końca wiosny '43 roku następuje stabilizacja cen. Można napisać pewna gdyż wahania cenowe są, jednak sięgają one plus minus 15% na przestrzeni tego czasu, co w skali całego okresu nie jest wiele.

Patrząc na ceny można dojść do wniosku, że pory roku nie mają na nie decydującego wpływu. Pytanie co. Zmiany przydziałów i polityka "nie łapania" szmuglu powodują zmiany cen góra -15%, zwykle dużo mniej

5. Ostateczna likwidacja getta w zasadzie nie powoduje trwałych zmian, nie sprawia, że ubytek kilkuset tysięcy osób obniża zapotrzebowanie na artykuły żywnościowe, co może także oznaczać, że szmugiel do gett szedł zupełnie osobnymi kanałami i rządził się swoimi prawami.

Wrzucając dane do tabeli i dając wykresy - można bardzo łatwo przekonać się, że są one bardzo bardzo podobne, wahania cen - niezależnie czy są to mleka, mięsa, jaja, chleb - są w tych samych okresach, w zasadzie niemal idealne doliny i szczyty. Pewne zróżnicowanie następuje jedynie w wypadku ostatniej serii danych z roku '44...

pozdr

[Albinos]

Bez przesady, ot odpowiednia pozycja na półce. A jeśli te dane mogą się przydać, to z chęcią je wrzucam. Obiecane przydziały kartkowe dla dzieci, tym razem brakuje danych za styczeń 1943 r. względem tej samej tabelki dt. dorosłych:

- chleb żytni 76,50/4,50/2,97/3,15/4,55/4,90/4,20/2,82/3,02/2,75/3,02/4,00/4,00;

- mąka pszenna 3,60/0,40/0,40/b.d./b.d./1,30/0,40/0,40/b.d./0,40/0,40/0,37/0,37;

- mąka i płatki owsiane b.d./b.d./b.d./1,20/b.d./b.d./b.d./0,25/0,50/0,25/b.d./0,13/0,08;

- makaron 1,00/b.d./b.d./b.d./b.d./b.d./b.d./0,25/b.d./0,25/b.d./0,11/0,13;

- kasza 0,10/b.d./b.d./b.d./b.d./b.d./b.d./b.d./b.d./0,50/b.d./0,06/0,08;

- mięso 1,60/0,30/0,40/0,40/0,40/b.d./0,30/0,20/0,80/b.d./b.d./0,20/0,10;

- tłuszcz b.d./b.d./b.d./0,20/b.d./0,10/b.d./b.d./b.d./b.d./b.d./b.d./b.d.;

- jaja (sztuki) 18/2/3/4/2/9/3/b.d./b.d./4/2/b.d./b.d.;

- cukier 8,80/0,40/1,00/1,80/b.d./1,05/b.d./0,20/b.d./0,20/0,20/0,30/0,30;

- marmolada 1,00/b.d./b.d./0,20/0,40/0,48/0,24/0,24/0,24/0,24/0,24/50/0,50;

- cukierki b.d./b.d./b.d./0,03/0,10/0,15/0,10/0,10/0,10/b.d./b.d./b.d./b.d.;

- kawa zbożowa b.d./b.d./0,05/b.d./0,05/0,20/0,10/0,10/b.d./0,05/0,05/0,12/0,12;

- herbatniki b.d./b.d./b.d./b.d./0,20/0,20/0,20/0,10/0,10/b.d./b.d./b.d./b.d.;

- ziemniaki 84,00/b.d./5,00/b.d./30,00/b.d./b.d./b.d./90,00/b.d./b.d./20,00/20,00/b.d.

Za: B. Kroll, Opieka i samopomoc społeczna w Warszawie 1939-1945, Warszawa 1977, s. 88.

A tutaj wzrost cen na czarnym rynku od maja '41 do marca '44 (za rok '41 po kolei jest maj, lipiec i październik, lata 1942-43 to dane za styczeń, kwiecień, lipiec i październik, z '44 są styczeń i marzec, pogrubione pierwsze miesiące z danego roku; podstawa oznaczona w tabelce jako 100, liczona była za lipiec '39):

- chleb żytni razowy 4250/4000/2636/2454/4222/3182/3693/3975/5164/4658/3464/4064/3854;

- mąka pszenna 4500/4600/3580/3386/4843/4365/5312/6081/8306/7898/6426/6667/2204;

- mięso wołowe 1000/1106/1173/1342/1906/1869/2785/3975/6181/5197/5524/6058/5920;

- mięso wieprzowe 1370/b.d./b.d./b.d./2981/3344/4994/6748/9546/7974/7960/7812/8272;

- słonina 2125/2900/3039/3410/5682/6896/8847/b.d./14646/13020/13245/10839/10808;

- masło 1490/b.d./b.d./b.d./3526/3101/6601/6765/10610/7274/8488/7839/10023;

- mleko (za litr) 1000/b.d./b.d./b.d./2015/2037/3474/4512/5325/4808/5185/6048/6281;

- jaja (za sztukę) 1300/b.d./b.d./b.d./2262/2650/4275/8150/5575/5300/7538/10100/7188;

- groch 4950/b.d./b.d./b.d./6824/5294/5771/6716/6943/7054/7306/8054/7356;

- ziemniaki 2500/2750/1786/2043/2543/2307/1736/b.d./2251/2729/2179/2214/2157;

- cukier 2300/2750/2364/3121/5562/5747/7471/7578/9911/9177/8040/7708/7075.

Za: B. Kroll, Opieka i samopomoc społeczna w Warszawie 1939-1945, Warszawa 1977, s. 92.

[FSO]

Witam;

Albinos: wrzucając te dane do Excela, patrząc na wykresy które obrazują to jak ceny zmieniały się rosły w stosunku do poprzedniego okresu [a nie do roku '39] znów otrzymujemy niemal identyczny typ wykresu. Różni się on jedynie poziomem wejścia, poziomem wyjścia i "wysokościami" pików i "głębokościami" dolin wewnątrz. Sama tendencja zmian jest w zasadzie identyczna.

Patrząc na wysokość przydziałów i to jak kształtowały się ceny można stwierdzić, lub pokusić się o stwierdzenie, że zmiany przydziałowe miały pewien wpływ na ceny, lecz nie można go nazwać decydującym. Po ciągłym wzroście cen, zmiana przydziału i to w zasadzie dwukrotna powoduje niewielką obniżkę ceny. Coś musi jeszcze wpływać na ceny. Aby spróbować to oszacować trzeba by znać opinię n.t. wojny ze szmuglem w danym okresie czasu... Ja bym mimo wszystko stawiał na spadek wartości pieniądza...

pozdr

[secesjonista]

To może kolega wrzuci ów wykres na forum, podyskutujemy.

Pierwszy bardzo drastyczny skok cen wiąże się z datą lipiec '41 r. Czemu? Czyżby atak na ZSRR i związane z tym ograniczenia, lub raczej zwiększenie kontyngentów na rzecz walczącej armii niemieckiej? Przy czym solidny wzrost cen odnotowywany jest już w kwietniu tego samego roku. Co ciekawe - wiosna '41 jest okresem zarówno intensywnych przygotowań do inwazji na ZSRR, jak i wojny na Bałkanach. Po tym okresie następuje pewna obniżka ceny

1. W momencie ataku - ceny spadły.

2. Nie został w tym okresie zwiększony kontyngent - skąd taka informacja?

[secesjonista]

W oczekiwaniu na pracowicie uczynione, graficzne zestawienie fluktuacji cen kolegi FSO pozwolę sobie wrzucić zestawienie pokazujące skalę wzrostów kosztów utrzymania w Warszawie:

/za Elaborat "Sytuacja społeczno-gospodarcza na ziemiach polskich" stan na 20 I 1943 r./

[secesjonista]

Czy kolega FSO ma jakiś techniczny problem z zaprezentowaniem graficznej postaci danych, które wrzucił do Excela i podzielił się z nami refleksją na temat ich przebiegu?

Albowiem coś długo trwa oczekiwanie na te zbieżne piki i dołki...

Na marginesie, jestem niezwykle ciekaw jak kolega FSO poradził sobie ze sprzecznością w relacjach Krolla i tych z AAAN-u, bo przecież dane są zupełnie inne?

Kolega liczył średnią arytmetyczną, czy ważoną?

Czekamy...

[FSO]

Witam;

secesjonista: bez złośliwości, po prostu z racji zawodowych, w zasadzie nie było mnie na forum od środy do wczoraj. Po całodniowym pobycie "za kółkiem", niemal 8,5 h. powrotu z Poznania do Krakowa w nieciekawych warunkach [mgła] i dość ciężkiego piątku, po prostu zostawiłem sobie tą zabawę z wykresami na dzień dzisiejszy, raczej na wieczór. Po prostu czasem trzeba zarobić na chleb z masłem.

pozdr

[secesjonista]

Ja się poważnie pytałem (choć nie bez nuty złośliwości), czy zauważył kolega rozbieżności w cenach z obu źródeł?

Jak na moje oko to trzeba by wykonać dwie tabele w związku z tym i sugerowałbym tabelę przestawną. Zapytałem - bo miałem sam się za to zabrać, ale skoro kolega już to wrzucał do Excela to nie ma sensu wykonywać tej pracy - toteż czekam na efekty wieczornej dłubaniny.

Po prostu czasem trzeba zarobić na chleb z masłem

Raptem 30,1 zł w lipcu 1939 czy 257 zł w kwietniu 1944 r.

[FSO]

Witam;

secesjonista: nie wiem czemu nie mogę nic wkleić z excela i tego co tu jest w formie wykresu. Lepiej tam widać wszelkie piki. Jeżeli wrzucisz to w formie wykresu wyjdą trzy wyraźne piki. Pierwszy - to lipiec '41 r. Wszędzie. Drugi, to wyraźna zwyżka cen w okresie ok. kwietnia '42, trzeci i ostatni najwyższy - to mniej więcej kwiecień '43. Potem ceny stabilizują się lub spadają. Potwierdza to dość mocno porównania jak zmieniały się ceny, przy założeniu, że okres poprzedni to 1. Owa proporcja zaburzona jest nieco dla ziemniaków, lecz tam jak podejrzewam w grę wchodzą zbiory [nie wiem niestety jakie były kolejne lata pod względem zbiorów dla ziemniaków].

Jedna mała uwaga. Dla jednego z artykułów, nie było cen dla interesującego nas okresu [kwiecień lub lipiec '42] stąd brak danych a wykres sięga zera i od owego zera "wstaje". Poniżej przy tych samych założeniach, zmiany cen dla mięsa wołowego, słoniny, cukru i masła.

Jeszcze wyraźniej z tych dwóch wykresów widać, że w początkowym okresie okupacji, do końca wiosny '41 roku ceni zmieniały się, ale mimo wzrostu 2 - 3 krotnego w ciągu okresu ponad dwóch lat [jesień '39 - koniec wiosny '41] ich ceny pozostawały na poziomie jaki był "do przyjęcia". Tym bardziej, że w cenach bezwzględnych z jesieni '39 [czasem i początków '40] widać, że ludność miała prawdopodobnie porobione zapasy, które było widać. Drastyczny wzrost cen znów widać w lipcu '41 r. W ciągu dwóch - trzech miesięcy wynosi on 2 -3 lub więcej razy. Rok później - niemal dwa, kolejny rok później przy względnej stabilizacji - jeszcze ok półtora raza.

Poza tym wzrost kosztów utrzymania około dwukrotny na przełomie '30 i '40 roku - może być związany z ostrą zimą, z wyczerpywaniem się zapasów. W drugim półroczu roku '40 koszty spadły w porównaniu z pierwszym półroczem o powiedzmy 1/4 - licząc z grubsza. W ciągu '40 roku wzrosły ok 4 razy [![ co potwierdza, że gwałtowna zmiana cen miała miejsce prawdopodobnie w okolicy przełomu czerwca i lipca [czyli na granicy zmiany półrocza], by systematycznie i ostro róść do góry w ciągu '42 roku, przy czym zwracając uwagę na zmiany cen w stosunku do poprzedniego okresu, można przyjąć, że szczególnie gwałtownie następowały one w kwietniu i nieco być może słabiej w lipcu.

pozdr

PS. Mam nadzieję, że te wszystkie wpisy będzie widać

PS. Secesjonista: wielkie dzięki jeszcze raz.

[secesjonista]

Co rozumie kolega przez termin ceny bezwzględne?

Co kolega rozumie przez termin ceny do przyjęcia, od jakiego poziomu nie były "do przyjęcia" i kto te wartości szacował?

[FSO]

Witam;

secesjonista: ceny bezwzględne to te wyrażone w pieniądzu. Albinos podał gdzieś jeszcze wskaźnik wzrostu cen, przyjmując, że jakiś tam okres to sto.

Cena do przyjęcia, czyli taka jaką ludzie godzą się zapłacić by coś nabyć. W pewnym momencie taka cena jest za wysoka, i ogólny popyt, nawet mimo to że jest to towar niezbędny do życia, maleje, sam zaś towar zostaje zastąpiony przez coś innego. Może gorzej, ale różnica w cenie będzie na tyle duża, iż różnica w jakości zostanie zaakceptowana...

pozdr

[secesjonista]

jeszcze wyraźniej z tych dwóch wykresów widać, że w początkowym okresie okupacji, do końca wiosny '41 roku ceni zmieniały się, ale mimo wzrostu 2 - 3 krotnego w ciągu okresu ponad dwóch lat [jesień '39 - koniec wiosny '41] ich ceny pozostawały na poziomie jaki był "do przyjęcia".

Objaśnienia zrozumiałem, tylko na podstawie czego kolega FSO przyjął, że akurat w tym okresie były do przyjęcia?

To od kiedy nie były do przyjęcia, czyli kiedy ludzie przestawali kupować?

PS - a proszę bardzo, sam się z tym technicznym problemem męczyłem, wbrew pozorom nie jestem nieużytym człekiem.