Szwecja a III Rzesza w czasie II wś

[FSO]

Witam;

w czasie II wś kilku państw europejskich ów konflikt bezpośrednio nie dotknąl. Jednym z nich jest Szwecja, w czasie obu wojen, I i II, rządzi ten sam król, Gustaw V.

Szwecja wspólpracuje gospodarczo z Niemcami [np. rudy żelaza, stal] starając się zachowywać mniejszą lub większą neutralność. Wspólpraca byla na tyle spokojna, że nikt w zasadzie nie zarzuca kolaboracji z Niemcami.

Do końca wojny utrzymywali kontakt z najwyższymi dostojnikami hitleowskimi, ktorzy ludzili się, że zawrą pokój separatystyczny [np. patrz: F. Bernadotte "Koniec Trzeciej Rzeszy]

Jak oceniacie politykę Szwecji czasu wojny? Byla dobra, czy może powinna przylączyć się do Osi czy Aliantów?

Zapraszam do dyskusji i wymiany opinii.

pozdr

[Andreas]

Folke Bernadotte chciał ratować Żydów. Dlatego też zgodził sie na współpracę z Himmlerem. jednak tzw. ''białe autobusy'' białe do końca nie były, bo ratowano głównie skandynawskich Żydów.

Jeśli chodzi o postawienie Szwecji w stan gotowości, z tego co przeczytałem, amunicji do dzial plot. wystarczyło im na prowadzenie ognia przez cała minutę! Zresztą, wszyscy uważali, by lepiej Szwedzi sie nie przyłaczali do żadnej ze stron. Tak jak Szwajcaria. Bo i po co? Nie mieli celów ani chęci zawładnięcia jakimś terytorium, to był trzeźwo patrzący i myślący naród. Służyli jako arena potyczek wywiadów międzynarodowych, dostarczali rudy z Kiruny i to Niemcom wystarczyło.

Jesli chodzi o Twoje tzw. ''łudzenie się'' to nie do końca zgodne z prawdą, gdyż brytyjczycy byli gotowi by przyjąć niemieckie zawiesznei broni i zrobili to. Jedynie naiwni Amerykanie chcieli przyjąć warunki Stalina.

[FSO]

Witam;

gdzieś slyszalem albo czytalem opinię [Kirchmayer? "Cat" Mackiewicz?] nie pamiętam gdzie, że Szwedzi zawdzięczają swoją niepodleglość dwóm podbojom i rozsądkowi. Podoboje owe to Dania - na terenie której znajdowaly się cieśniny umożliwiające kontrolę tych co wplywali i wyplywali z Baltyku, oraz Norwegia, dokladniej Narwik - wlaściwie niezamarzający port caloroczny, do którego z Kiruny nie bylo daleko i ktory stanowil glówną drogę eksportową 'szwedzkiego zlota".

F. Bernadotte pisze, że dopiero w lutym '45 roku Niemcy pozwolili na prowadznie dzialalności Czerwonego Krzyża w obozach konentracyjnych, choć sam F. , a i Szwedzi nie do końca wierzyli w to co mówiono o nich.

Czy są gdzies dane dotyczące wymiany handlowej Sz, w latach II wś? Ja się z nimi na razie nie spotkalem. Podobnie zastanawia mnie czym N. placili za stal i rudę, a także prawdopodobnie za produkty szwedzkiego przemyslu zbrojeniowego.

pozdr

[Bruno Wątpliwy]

Podobnie zastanawia mnie czym N. placili za stal i rudę, a także prawdopodobnie za produkty szwedzkiego przemyslu zbrojeniowego.

Z tego co się orientuję, głównie do Szwecji "szedł" węgiel, koks, może nawozy sztuczne. Gospodarka szwedzka w tym okresie czasu była jeszcze uzależniona od węgla (istnieje przypuszczenie, że ZSRR już po II wojnie światowej zaszantażował Szwecję powstrzymaniem dostaw węgla z Polski, dlatego wydała Stalinowi uciekinierów - Estończyków, którzy dotarli do Szwecji w mundurach).

Pewne dane są w T. Konecki, Skandynawia w drugiej wojnie światowej, Warszawa 2003. Bardzo fajna pozycja, ale głównie o działaniach militarnych i polityce, o gospodarce nieco mniej.

[FSO]

Witam,

Bruno - węgiel, tylko skąd - przecież N. potrzebowali go w czasie wojny w każdej ilości, tym bardziej węgla koksującego i koksu. Jeżeli N. placiliby "żywą" gotowizną lub zlotem oznaczaloby to, że Sz. bylaby kimś w rodzaju pasera, wiedząc że fanty które przyjmuje zostaly zrabowane tydzień wcześniej.

pozdr

[Bruno Wątpliwy]

Bruno - węgiel, tylko skąd - przecież N. potrzebowali go w czasie wojny w każdej ilości

Trochę go chyba - chociażby z polskiego Śląska - zostawało. Kopali - także rabunkowo - na potęgę. "Wydobycie węgla wzrosło z 38,1 mln ton w 1938 r. do 57,5 mln ton w (...) 1943". Czyli 50% wzrostu wydobycia! I. Kostrowicka, Z. Landau, J. Tomaszewski, Historia gospodarcza Polski XIX i XX wieku, Warszawa 1985, s. 411.

[FSO]

Witam;

zabileś mi ćwieka , spróbuje w weekend przeszukać swoje papiery, ciekawe co znajdę. Inna sprawa, że wzrost produkcji wojennej [stal, rudy żelaza i in] oraz benzyna syntetyczna wymagala wlaśnie owego węgla, zastanawia mnie tylko jedna sprawa - czy aby skokowy wzrost produkcji węgla nie nastąpil w roku '41 lub '42?

Tak przy okazji - jest zaznaczone z jakich terenów są to dane? W '39 r. do produkcji III Rzeszy wszedl na pewno Śląsk i możliwe że pewne czeskie tereny. Masz to gdzies rozpisane czy po prostu hurtem?

pozdr

[Bruno Wątpliwy]

Z kontekstu to jednoznacznie nie wynika, ale jak rozumiem są to dane hurtem tylko dla okupowanych terenów RP - czyli polski Śląsk plus Zagłębie (skoro 1938 - to chyba bez Zaolzia?).

Mam dane dla całej Polski z 1937 r. (36 mln ton) H. Zieliński, Historia Polski 1914-1939, Wrocław 1985, s. 280, czyli to by się mniej więcej zgadzało (wzrost do ok. 38 w 1938).

[FSO]

Witam;

no to mamy problem i zagwozdkę. Mam książkę o Górnym Śląsku w czasie II wś. Są tam tabele a wśród nich jedna mówiąca o wydobyciu węgla w III Rzeszy za lata 1938/1939 1943/1944. Nie mam podanych poszcególnych lat ale zdublowane. Za podwójne lata max wydobycie to ok 430 mln t. Obok jest tabelka dystrybucja na terenie Rzeszy i obszary wcielone sięgala w sumie max ok. 340 mln t. Z tym że ta druga tabelka zawiera haslo export [!]. z kwotą w granicach 30-40 mln t. To jest export wewnętrzny czy zewnętrzny? Poza tym caly czas jest nadmiar ok 90-100 mln t [!]

Są gdzieś dane statystyczne szwedzkie za ten okres?

pozdr

[secesjonista]

Witam;

(...)

Czy są gdzies dane dotyczące wymiany handlowej Sz, w latach II wś? Ja się z nimi na razie nie spotkalem. Podobnie zastanawia mnie czym N. placili za stal i rudę, a także prawdopodobnie za produkty szwedzkiego przemyslu zbrojeniowego.

pozdr

Dane można znaleźć w:

S.-O. Olsson "German coal and Swedish fuel 1939-1945"

K. Wittmann "Schwedens Wirtschaftsbeziehungen zum Dritten Reich 1933-1945"

S.-O. Olsson "Swedish-Polish Trade Negotiations at the End of the Second World War and Their Results", "Scandynavian Economic History Review" 1988, nr 2

Podobnie zastanawia mnie czym N. placili za stal i rudę, a także prawdopodobnie za produkty szwedzkiego przemyslu zbrojeniowego

Na to pytanie nikt koledze nie odpowie, gdyż różne były umowy i rożne systemy rozliczeń.

W zasadzie wymiana handlowa odbywała się na zasadzie tworzenia umów kompensacyjnych, ze strony szwedzkiej tego typu umowami zajmowała się wyłącznie Sveriges Utrikeshandels Kompensations AB.

Jak to wyglądało w praktyce:

Na przykład w zamian za sprowadzane do Generalnego Gubernatorstwa wirówki mleka firmy AB Separator do Szwecji wysyłano pierze, przynajmniej do października 1943 r. kiedy to zrezygnowano z tego towaru ze względu na zagrożenie chorobami zwierzęcymi.

Niemiecka Izba Handlowa w Szwecji w grudniu 1940 r. zwróciła się do SUK AB w sprawie eksportu ryb do Generalnego Gubernatorstwa w zamian za import soli kamiennej.

Przedsiębiorca Imhof reprezentujący firmę R.TH. Möller&Co. z Hamburga wyszedł z propozycją wymiany na zasadach kompensacji, do Szwecji miały trafić: sól, wapno chlorowane, węglan potasowy, szyby okienne, gin i wódka, Niemcy w zamian chcieli otrzymać: celulozę, masę drzewną, papier, stojaki kopalniane, rudę żelaza i śledzie.

W grudniu 1942 r. niemieckie przedsiębiorstwo Heinrich Brand GmbH zwróciło się do władz niemieckich o zgodę na transakcję kompensacyjną, w postaci wysyłki 125 ton parafiny w zamian za zakup w Portugalii przez stronę Szwedzką 200 ton soli chromowej.

Witam,

Bruno - węgiel, tylko skąd - przecież N. potrzebowali go w czasie wojny w każdej ilości, tym bardziej węgla koksującego i koksu. Jeżeli N. placiliby "żywą" gotowizną lub zlotem oznaczaloby to, że Sz. bylaby kimś w rodzaju pasera, wiedząc że fanty które przyjmuje zostaly zrabowane tydzień wcześniej.

pozdr

Jeżeli N. placiliby "żywą" gotowizną lub zlotem oznaczaloby to, że Sz. bylaby kimś w rodzaju pasera

Zdanie o paserstwie jest zgoła nieprzystające do rzeczywistości, wobec opanowania Europy przez Niemców, Szwecja nie miała innego wyjścia jak prowadzić handel właśnie z nimi, blokada Wielkiej Brytanii nie pozwoliła na kontynuowanie przedwojennej wymiany handlowej z tym krajem.

Kolega FSO mógłby wskazać z kim zatem miała Szwecja prowadzić wymianę gospodarczą?

W ogóle nie rozumiem wypowiedzi kolegi FSO, czy zatem gdyby wymiana odbywała się wyłącznie na zasadzie barterowej - to wtedy przestali by być paserami?

Ja rozumiem, że koledze FSO często rzeczywistość płata figle, i realia nie zgadzają się z wyobrażeniami kolegi.

Atoli faktem bezspornym jest; niezależnie od opinii kolegi czego w tym czasie potrzebowali i w jakich ilościach Niemcy; że głównym towarem w wymianie handlowej pomiędzy Rzeszą a Szwecją był właśnie węgiel.

Szwecja podpisała stosowne umowy handlowe z W. Brytanią 7 XII i Niemcami 22 XII (renegocjowaną 17 XII 1940 r.) w 1939 roku.

Z innymi państwami:

Turcja - 28 luty

Estonia - 15 maj

Grecja - 24 maj

Norwegia - 8 lipca i 17 grudnia

Dania - 24 lipca

Węgry - 31 lipca

Finlandia - 7 września

ZSRR - 7 września

Holandia - 7 września

Belgia - 7 września

Z racji tego jak wyglądała sytuacja w Europie od 9 kwietnia 1940 r. Szwecja znacząco była uzależniona od handlu z Niemcami. Od momentu zajęcia fińskiego portu w Petsamo we wrześniu 1940 r. wymiana handlowa z Wielką Brytanią zanikła, zwłaszcza że od wybuchu wojny niemiecko-sowieckiej Brytyjczycy zaprzestali z korzystania z tej trasy.

W sumie wybuch wojny spowodował spadek obrotów w wymianie zagranicznej o około 25-30%, a wymiana handlowa z Niemcami była niekorzystna. Niemcy sprzedawali swe wyroby po zawyżonych cenach, wymusili na Szwedach zaakceptowanie 20% podwyżki cen węgla.

Tu trzeba wspomnieć o kolejnym micie, jakoby dla Niemców niezwykle istotne były dostawy rudy żelaza ze Szwecji.

Tak sprawy się miały jedynie do czasu zajęcia złóż we Francji, Luksemburgu i Belgii, od tego momentu Szwecja nie miała już takiej siły przebicia w negocjacjach handlowych i musiała zgodzić się na kilkuprocentową obniżkę ceny rudy żelaza.

Pewnym wyłomem w tej niemieckiej dominacji handlowej stało się; po podpisaniu specjalnego porozumienia z W. Brytanią i Niemcami; ruch statków pomiędzy Ameryką a portem w Göteborgu. 9 IX 1940 r. po raz pierwszy przypłynął tankowiec "Sveadrott" z 13 tonami ropy, Szwedom udało się wynegocjować z W. Brytanią zgodę (28 XI 1940 r.) na rejsy czterech statków handlowych w ciągu miesiąca z portu i z powrotem, Niemcy zaakceptowali takie rozwiązanie 7 II 1941.

Rejsy odbywały się do końca 1942 r., te tzw. lejdtrafiken czy göteborgstrafiken miała istotny wpływ psychologiczny dla społeczeństwa szwedzkiego.

Import towarów niemieckich wzrósł, stanowił on w całości szwedzkiego importu:

1937 - 21%

1938 - 21%

1940 - 50%

1941 - 70%

Głównie sprowadzano: węgiel, koks, wyroby metalowe, chemikalia i nawozy sztuczne.

Eksport do Niemiec to: ruda żelaza, drewno, masa papiernicza, papier, łożyska kulkowe.

Szwecja udzieliła też kredytu w wysokości 100 mln koron, oraz w styczniu 1940 r. wydzierżawiła Niemcom 500 wagonów kolejowych w celu zapewnienia dostaw z Zagłębia Ruhry, które kursowały aż do jesieni 1944 r.

I tu dochodzimy do odpowiedzi na kolejne pytanie FSO:

węgiel, tylko skąd ?

Pomimo zapewnień dyrektora Wydziału Handlowego Gunnara Hägglöfema, czy dawnego posła w Warszawie Erika Bohemana wyrażonych wobec posła polskiego Gustawa Potworowskiego, że Szwecja nie ma możliwości rozróżnienia skąd pochodzi węgiel doń sprowadzany, ale zasadniczo jest z Westfalii, rzeczywistość była inna.

Zresztą nie mogła być inaczej, przed wojną import węgla do Szwecji to:

43% (2,5 mln ton rocznie) z Polski

47% z Wielkiej Brytanii

10% z Niemiec

Co zaś do wydobycia w polskich kopalniach:

1938 - 38,1 mln ton

1940 - 45,7 mln ton

1943 - 57,5 mln ton

/J. Jaros "Historia górnictwa węglowego w Zagłębiu Górnośląskim w latach 1914-1945"/

Zrozumiałym jest zatem, że coroczne dostawy w wysokości około 4,2 mln ton, jakie Niemcy wysyłali do Szwecji, musiały siłą rzeczy pochodzić z kopalń polskich. Zdaniem szwedzkich negocjatorów handlowych, którzy we wrześniu 1940 r. prowadzili rozmowy z Niemcami, w całości dostaw niemieckich około 2,4 mln ton pochodziła z Polski. Sven-Olof Olsson oszacował ilość węgla kamiennego sprowadzanego z polskich kopalń na 6 mln ton w latach 1940-1941 i 1942-1943.

[widiowy7]

Zastanawia mnie jedno. Skoro Niemcy jednak uderzyli i zajęli Norwegię, dlaczego nie zrobili tego również ze Szwecją?

Wszak mieliby te rudy żelaza mieliby niejako za darmo?

[amon]

Zastanawia mnie jedno. Skoro Niemcy jednak uderzyli i zajęli Norwegię, dlaczego nie zrobili tego również ze Szwecją?

Wszak mieliby te rudy żelaza mieliby niejako za darmo?

Bo Szwecja była cichym współpracownikiem Niemiec. Jak otrzymała od rządu Norwegii prośbę o pomoc wobec niemieckiej agresji, to odmówiła. Kiedy norweskie oddziały przekroczyły szwedzką granicę były skwapliwie rozbrajane i odwrotnie internowane. Szwedzka neutralność była cenniejsza dla Niemiec niż jej okupacja. Rząd szwedzki grzecznie ukląkł i w tej roli sługuska wytrwał aż role się odwróciły. Od 43' stanowisko rządu usztywniło się na tyle że ograniczono np. niemiecki tranzyt. Jednak na radykalne działania wobec Niemiec hitlerowskich trzeba było czekać aż do 7 maja 1945 Wtedy to odważny rząd królestwa Szwecji, odważył się zerwać stosunki dyplomatyczne z III Rzeszą.

[secesjonista]

Zupełnie nie zgadzam się z opinią, że Szwecja była sługusem, należy rozważyć jakie miała opcje chcąc zachować status neutralnego kraju.

[Widłobrody]

Zastanawia mnie jedno. Skoro Niemcy jednak uderzyli i zajęli Norwegię, dlaczego nie zrobili tego również ze Szwecją?

Wszak mieliby te rudy żelaza mieliby niejako za darmo?

Ale podbicie Szwecji za darmo by nie było. Byłoby kosztowne.

Od 43' stanowisko rządu usztywniło się na tyle że ograniczono np. niemiecki tranzyt.

A wcześniej wojska niemieckie mogły przejeżdżać przez Szwecję?

[amon]

Ale podbicie Szwecji za darmo by nie było. Byłoby kosztowne.

A wcześniej wojska niemieckie mogły przejeżdżać przez Szwecję?

Tranzyt wojska i materiałów wojennych był dopuszczalny. Dotyczyło to głównie przerzutu 162 dywizji piechoty. Dziwna to była neutralność.