Pospolite ruszenie szlacheckie

[Pancerny]

że po raz ostatni zwołano pospolite ruszenie w 1672 roku?

Na 100 % pewien nie jestem, ale chyba po "potopie" szwedzkim, pospolite ruszenie nie było już powoływane.

[Vissegerd]

W 1672 roku było na pewno zwołane. Podaje to w swojej książce "Chocim 1673" Damian Orłowski powołując się na źródło ""Wojsko Rzeczypospolitej 1668-1673", K. Zając, wydane w miesięczniku historyczno-wojskowym "SMHW", nr 5, str. 202 i 207, Warszawa 1960. Cytat: "Król nie chciał wzmacniać Sobieskiego i zdecydował się tylko na zwołanie pospolitego ruszenia."

Tyle tylko, że praktycznie w niczym się nie wyróżniło, może brało udział w obronie Lwowa pod dowództwem Łąckiego? Wynika z tego, że podczas "Potopu" ostatni raz tak na prawdę walczyło, a w 1672 było po prostu zwołane i słabo, bądź prawie wcale nie wykorzystane. Może dlatego się o tym nie mówi?

Pozdrawiam.

[mariuszdragula]

Ano zjechali się pospolitacy w 1672r. z sejmików, koncentracja była pod Gołębiem. Przybył tam też J.Ch.Pasek, którego to Stefan Czarniecki(krewny tego bardziej znanego) wyznaczył na dowódcę podjazdu jaki miał obadać miasto Bełżyce, gdzie widziani byli tatarzy.

"Ja tedy wiedząc dobrze tryb podjazdowy poszedłem na Bełżyce, wszystko manowcami a lasami. Nie zdało się to panom pospolitakom, poczeli narzekać, że to nie bitym gościńcem..., że czasem gałązka przez gębę zacina."

Spotkali jakiegoś jeźdźca, który powiedział im gdzie łatwo o język, gdyż tatar na zmęczonym obładowanym koniu ciężko ciągnie.

"No, mości panowie, teraz trzeba pokazać, że nas Bóg i natura utworzyła ludźmi nie grzybami. O Boże! Kiedy to okrzykną mnie: albo my to kwarciani?... albo ludzie służebni? Mamy my wojsko kwarciane, któremu płacimy, żeby się za nas biło...

Uczyniwszy tedy votum i wymówiwszy; póko żyw będę, nigdy się już takiej komendy nie podejmę i wolałbym paść świnie, niżeli z pospolite...prowadzić na podjazd-wróciliśmy tedy nazad z tej wojny"

Na koniec tego brawurowego podjazdu Pasek zrobił swym zagończykom kawał, wysłał jakiegoś ciura do najbliższej wioski, który podpalił suche konopie.

"Między panami braćmi powstał popłoch:jedźmy, skoczmy, dy nas całkiem połknął"

Pasek sam podjechał, gdy wrócił nie zastał już ich mościów, a tylko:

"sakiew z sucharami a z wędzonkami, z serem...Między innymi rzeczami cynowa ładownica została na rzemiennym pasie, pełna gorzałki zacnej, ze dwa garnce w niej (8litrów), to się tak za nią wstydzili, że się nikt do niej przyznać nie chciał, choć ją pokazowaliśmy na wysokiej tyce wiązawszy."

[Pancerny]

"Zdarzyło się na Litwie, w 1621 roku, za zgodą hetmana Krzysztofa Radziwiłła, że szlachta zamiast przybyć do obozu, szlachta uchwaliła podatek na zaciągnięcie, na kwartał służby, chorągwi jazdy, które liczyły od kilkudziesięciu do kilkuset ludzi. Rzecz jednak dziwna, że tym wydarzeniem, które stanie się precedensowe, nigdy nie zajął się sejm."- Henryk Wisner.

Czy nie można było iść za przykładem Litwinów i powoli rezygnować z pospolitego ruszenia zastępując ją armią zawodową?

[Nabuchodonozor]

Fragment z bitwy beresteckiej Widackiego:

W ślad za jazdą książęcą ruszyły chorągwie pospolitego ruszenia sandomierskiego i krakowskiego. Kopyta końskie wzbiły taka kurzawę, że tuman pokrył walczących. Król próbował obserwować bitwę przez lunetę, ale nie mógł nic dojrzeć. Wysłał więc na pomoc szlachtę łomżyńską i sieradzką. Przeciw tej zwrócił sie teraz Nuradyn. Odciążyło to znacznie księcia. Ale wódz tatarski silnym uderzeniem rozproszył już pospolitaków łomżyńskich i uderzył na krakowskich. Byłby i tych rozbił, ale Jeremi, już uporawsze się z jazdą kozacką, uderzył tak silnie w Nuradynowych ordyńców, że spędził ich z pola.

Panowie podają że wadą pospolitaków było brak dyscypliny, ja dorzucę do tego jeszcze fakt iż zbieranie tego wojska było bardzo czasochłonne. Pospolite ruszenie bardzo wolno ciągnęło do obozu, zaś bardzo szybko z niego uciekało.

[Kadrinazi]

Dodatkowo pospolite ruszenie miało często fatalny wpływ na morale i dyscyplinę wojsk zaciężnych - pospolitacy robili bajzel w obozie, nie słuchali się rozkazow hetmańskich czy regimentarskich, a towarzystwo pod chorągwiami zaciężnymi zaczynało się zachowywać na ich wzor Tak jak napisał Nabuchodonozor, zbierania PR (ciekawy skrot) było czasochłonne, a ich chorągwie służyły często bardzo krotko (np. w Inflantach w kampanii 1621-22 z reguły ćwierć i to często niecałą).

[Szarak]

Znane są również problemy z pospolitakami w czasie kampanii beresteckiej. Najpierw pospolite ruszenie nie chciało opuścić Sokala, dopiero po naleganiach Jana II Kazimierza ruszyło w drogę. Po dojściu do Beresteczka zatrzymali się i ponownie sprawiając kłopoty, nie chcąc przekroczyć Styru, przy czym pospolitacy wysyłali poselstwo do króla, aby zostawił wojska zaciężne i przybył do ich obozu, grożąc, że w przeciwnym razie obiorą sobie generalissimusa.

[Kadrinazi]

Ciekawa opinia hetmana polnego litewskiego Krzysztofa Radziwiłła o litewskim pospolitym ruszeniu wysłanym do Inflant w 1621/22 (dostało się przy okazji i wojskom zaciężnym);

Wszakże trzeba wiedzieć, że tak w tych powiatach, jako i w zaciągowych rotach, bardzo się hetman na liczbie zawiodł. Bo najprzod żołnierstwo to było tumultarie zebrane, i po prostu brak było porządnego wojska; druga, w konie i rynsztunki nie wszyscy byli sposobni; trzecia, niesprawiedliwie pod chorągwiami poczty osadzali: gdzie tedy 1000 człeka liczono, tam ledwie 700 się znalazło

[Nabuchodonozor]

No to może troszke o pospolitakach w dobie Stefana Batorego:

Teoretycznie szacowano je na 50 000 ludzi, praktycznie do zwołania takiej liczby nigdy nie doszło.

Pospolite ruszenie posiadało bardzo małą umiejętność używania broni palnej.

Kolejny minus to zakaz podziału pospolitego ruszenia na części.

Brak możliwości niezwłocznego nakazania ruszenia się szlachcie - jedynie zasada potrójnych wici.

Jedynie król mógł stanąć na czele pospolitego ruszenia.

Stefan Batory początkowo chciał przeprowadzić reformę pospolitaków, jednak gdy posłowie zaapelowali aby "niepodważał ostatniej podwaliny wolności" wogóle Batory nie uciekał się do zwoływania pod broń masy szlacheckiej.

[Kadrinazi]

Stefan Batory początkowo chciał przeprowadzić reformę pospolitaków, jednak gdy posłowie zaapelowali aby "niepodważał ostatniej podwaliny wolności" wogóle Batory nie uciekał się do zwoływania pod broń masy szlacheckiej.

Nie do końca jest to prawda - jak sam wszak napisałeś w temacie o Batorym, litewskie pospolite ruszenie służyło w jego kampaniach przeciw Moskwie.

[Nabuchodonozor]

Nie do końca jest to prawda - jak sam wszak napisałeś w temacie o Batorym, litewskie pospolite ruszenie służyło w jego kampaniach przeciw Moskwie.

Tak, masz racje, jednak chodziło mi że nie zwoływał całej masy szlacheckiej, a jedynie ograniczał się do sił np. lokalnych. Skoro skorzystał z litewskiego pospolitego ruszenia poza granicami państwa, polskie pozostało w domu, to znaczy że te wojska rządziły się oddzielnymi prawami? Z tego co pamiętam pospolite ruszenie miało działac w granicach kraju a nie poza nimi?

[Kadrinazi]

Zapewne użycie litewskiego pospolitego ruszenia było związane z bezpośrednim zagrożeniem Wlk. Księstwa ze strony Moskali. Już w 1577 roku, gdy Batory zajęty był Gdańskiem, litewska szlachta została oddana pod komendę hetmana polnego Krzysztofa Radziwiłła i użyta w wojnie podjazdowej. Zauważmy że nie całe pospolite ruszenie walczyło poza granicami Litwy - latem 1579 roku żmudzccy pospolitacy odpierali ataki moskiewskie na Kurlandię i połnocną Litwę.

Swoją drogą pospolitacy jeszcze w 1621 roku służyli 'niejako za granicą' Litwy, wspomagając siły Krzysztofa II Radziwiłła w Inflantach.

[maxgall]

Zaraz, zaraz - jaka zagranica? Toż w Inflantach pospolitacy walczyli na swoim!

pozdr

[Tofik]

Ale Inflanty nie były integralną częścią WKL tylko wspólnym obszarem koronno - litewskim.

[maxgall]

Co nie zmienia faktu że nie były żadną "zagranicą".