Kariatydy

[TyberiusClaudius]

Ostatnio zainteresowały mnie Kariatydy . Wiem, że były stosowane w Erechtejonie i były w grobowcu z czasów Aleksandra Macedońskiego, który został niedawno odkryty (był artykuł na portalu). Gdzie jeszcze je wykorzystywano? Jak jest ich historia - skąd się wzięły.

[poldas]

Na fasadach domów/kamienic.

Jeszcze nawet w XX wieku.

[Furiusz]

Choćby w skarbcach w Delfach czy w Tivoli w wili Hadriana. Nazwa pochodzi od wsi w Lakonii Karyes a przynajmniej tak chce Witruwiusz, O Architekturze I. 1.5 - kobiety z tej wsi sprzedano w niewole za sprzyjanie Persom.

[adamhistoryk]

Polecam Witold Szolginia: Architektura. Warszawa, SIGMA, NOT

[poldas]

Jakieś wnioski?

Bo ja mogę mnóstwo literatury polecać.

Ale może by wartało coś od siebie?

[adamhistoryk]

Poleciłem lekturę, aby Tyberiusz poczytał. To on ma wyciągnąć wnioski, bo tym tematem się zainteresował. Czy bibliotekarz winien wyciągać wnioski z lektur przy wypożyczaniu tychże?

[Furiusz]

Poldasie - skoro tak to poleć coś. Przypomnę temat - Kariatydy, starożytna Grecja.

Jak chcesz wyciągnąć wnioski to też proszę bardzo wyciągnij wnioski. Przypomnę temat - Kariatydy, starożytna Grecja.

W innym przypadku, po co tworzyć takie puste wpisy?

[adamhistoryk]

Dodajmy tutaj portyk z kariatydami w Erechtejonie na ateńskim Akropolu. Fotografia w zbiorze NAC, dostępne on-line. Oprócz tego możemy powiedzieć o kariatydach rzeźbiarki Marii Szczyt Lednickiej, z tym że te rzeźby są ozdobą dla siebie samych. Inaczej mówiąc: nie podpierają żadnych portyków.

[fodele]

W architekturze starożytnej Grecji (głownie styl joński) Kariatydy bardzo często zastępują zwykłe kolumny. W stylu doryckim natomiast dominowały postaci męskie - Atlasi. O ile Kariatydy podtrzymywały konstrukcję budynku bezpośrednio na głowie mając ręce opuszczone wzdłuż ciała przyodzianego w chiton lub peplos, to mocno zbudowani Atlasi dzierżyli elementy konstrukcyjne na barkach bądź naprężali w tym celu muskuły ramion.

Rzeczywiście mówi się, że nazwa Kariatyd wzięła się od młodziutkich mieszkanek miejscowości Karyes z okolic Sparty. Zgodnie z tradycją odbywało się tam święto ku czci bogini Artemidy, w trakcie którego lokalne dziewice tańczyły z koszami pełnymi kwiatów na głowie. Przyodziane były w króciutkie sięgające przed kolana chitony, a ich gracja i piękna postawa ciała podziwiane były w całej Helladzie. Toteż już około od VI w.p.n.e. z wszystkich polis greckich sypały się zamówienia na posągi przedstawiające właśnie Karyjki.

Najpopularniejsze oczywiście są Kariatydy z Erechtejonu! Mówi się, że twórca tegoż budynku nakazał zdobienie krużganka postaciami dziewcząt zainspirowany właśnie Karyjkami. Jednakże Kariatydy Erechtejonu w żadnym razie nie przedstawiają mieszkanek Lakonii (jakżeby!?), gdyż zamiast króciutkich chitonów mają na sobie, stworzone w tzw. stylu bogatym, długie doryckie peplosy pięknie oddające powagę i dostojność dziewic ateńskich.

Zadaszenie ganku podtrzymywało pierwotnie 6 Kariatyd. W 1801 jedna z nich została wywieziona przez lorda Elgina do Wielkiej Brytanii i dziś zdobi British Muzeum... Wykute w kamieniu dziewczęta, które obecnie oglądamy na Akropolu też są jedynie kopiami. Oryginały ze względu na stopień zniszczenia i zagrożenie zanieczyszczeniami atmosfery zostały przeniesione do Muzeum Akropolu w Atenach. I wyglądają tam pięknie!!!

Oprócz wspomnianych przez Furiusza Kariatyd w Delfach, można jeszcze wspomnieć o bardzo znanych kariatydach Eleuzyny czy tzw. "Magemenes" z Salonik.

[secesjonista]

Ostatnio zainteresowały mnie Kariatydy . Wiem, że były stosowane w Erechtejonie i były w grobowcu z czasów Aleksandra Macedońskiego, który został niedawno odkryty (był artykuł na portalu). Gdzie jeszcze je wykorzystywano? Jak jest ich historia - skąd się wzięły.

Zapewne chodzi o prace prowadzone przez zespół pod kierownictwem K. Peristeri w Amfipilis (?), jego budowa ma wskazywać na podobieństwo do stylu Dejnokratesa z Rodos, głównego architekta Aleksandra.

Z obrzędami eleuzyjskimi związane są Propyleje, po wewnętrznej stronie mniejszych Propylejów stały dwie kobiece kistophori, dźwigające na swych głowach kosze, ozdobione wizerunkami przedmiotów nie objętymi tajemnicą. A co kryły w swych koszach te kariatydy?

Andrea Pozzo, malarz, architekt, scenograf doby baroku, w swym traktacie ("Perspectiva pictorum et architectorum...") zadał pytanie: dlaczego posągi (kariatydy) nie mogą siedzieć.

No właśnie, czy w starożytnej Grecji pojawiły się posagi kobiece, spełniające takie same funkcje jak klasyczne kariatydy, ale siedzące?

Z literatury:

S. Parnicki-Pudełko "Architektura starożytnej Grecji"

K. Ulanowski "Architektura starożytnej Grecji"

"Architektura. Style i detale" red. E. Cole

A. Nowakowska "Starożytna architektura Egiptu, Grecji i Rzymu"

E. Papuci-Władyka "Sztuka starożytnej Grecji"

M.L. Bernhard "Sztuka grecka hellenistyczna"

(i kolejne tomy tegoż autorstwa tyczące się innych okresów)

J. Boardman "Sztuka grecka"

H. Stierlin "Grecja. Od Myken do Panteonu"

[adamhistoryk]

U rzeźbiarki Marii Szczyt Lednickiej kariatydy mają w ręce przedmioty. Czy w czasach starożytnych kariatydy również trzymały jakoweś przedmioty?

[adamhistoryk]

U rzeźbiarki Marii Szczyt Lednickiej kariatydy mają w ręce przedmioty. Czy w czasach starożytnych kariatydy również trzymały jakoweś przedmioty?

[fodele]

U rzeźbiarki Marii Szczyt Lednickiej kariatydy mają w ręce przedmioty. Czy w czasach starożytnych kariatydy również trzymały jakoweś przedmioty?

Owszem. Wczesne przedstawienie kariatyd (np. kory ze Skarbca Syfnijczyków w Delfach) trzymają w ręku symboliczne przedmioty. Najczęściej jest to owoc, ptak bądź pąk kwiatu będące darami dla starożytnych bóstw.

Widać to głównie na wczesnych posągach, gdzie ludzka sylwetka jest jeszcze bardzo sztywna, pozbawiona ruchu i gdzie ręce w charakterystyczny sposób przylegają do ciała. Jest też sporo przykładów na to, że kontynuowano ten zwyczaj kiedy rzeźba starożytna rozwinęła się i zaczęto przedstawiać zarówno kory (dziewczęta) jak i kurosy (chłopców) w minimalnym ruchu (jedna noga wysunięta do przodu, ręce odsunięte od tułowia). Jednakże w tym przypadku bardzo często nie wiadomo co dana kora trzymała w ręce, gdyż ta część rzeźby była najbardziej narażona na uszkodzenie podczas upadku.

Pierwszy wizerunek kory na poniższej stronie przedstawia dziewczynę trzymającą w ręku pąk kwiatu, ale poniżej widać też przykład kory, która już nie posiada wyciągniętej do przodu ręki więc ciężko stwierdzić co też w niej trzymała...

http://educandus.forumotion.com/t1479-topic

A wracając jeszcze do Kariatyd z Erechtejonu: tylko na pierwszy rzut oka mogą wydawać się jednakowe. Bardzo różnią się szczegółami, mają różnie ułożone fałdy szat, inaczej splecione warkocze etc.

Edytowane 2 Luty 2015 przez fodele

[adamhistoryk]

Wydaje mi się że jedna z kamienic Granzowa ma kariatydy u wejścia do budynku. Tylko nie mogę przypomnieć sobie adresu.

[secesjonista]

Kariatydy były w kamienicy Granzowa - tej przy ul. Królewskiej 16, podtrzymywały one balkony drugiego piętra, a wykonał je Tadeusz Rygier.

No ale temat jest o tych antycznych...