PZPR

[FSO]

Witam;

secesjonisto: o ile wiem, to nigdy nie było prawa zezwalającego pałować aresztowanych, bić osadzonych czy znęcać się nad kontrolowanymi. Nie było na to żadnego paragrafu, ba pewnie była całą masa przepisów mówiąca coś o tym że milicjant ówczesny ma się zachowywać z godnością, być odbiciem i w ogóle blasku systemu. Dziś także nie ma przepisów nakazujących wymuszanie zeznań, stosowanie aresztów wydobywczych i kilku innych wynalazków.

Nie ma tego, ale jak się chce - zawsze można tak zinterpretować przepisy by było tak jak trzeba. Tak jak chce zwierzchność.

pozdr

[secesjonista]

Kiedy partia robotnicza przestała być "robotniczą"?

PPR 15 listopada 1948 r.

robotnicy - 58,8%

chłopi - 21,3%

pracownicy umysłowi - 17,6%

pozostali - 2,3%

PZPR 15 kwietnia 1949 r.

robotnicy - 61,2%

chłopi - 14,4%

pracownicy umysłowi - 22,8%

pozostali - 1,6%

/za: L. Grzybowski "Robotnicy w PZPR 1948-1975", Warszawa 1979 r., s. 20/

W latach 1950-1956:

1950 r.

robotnicy - 50,7%

chłopi - 13,3%

pracownicy umysłowi - 33,4%

pozostali - 2,6%

1953 r.

robotnicy - 47,7%

chłopi - 13,0%

pracownicy umysłowi - 1%

pozostali - ,2%

1956 r.

robotnicy - 44,6%

chłopi - 12,8%

pracownicy umysłowi - 39,5%

pozostali - 3,1%

/tamże, s. 56/

30 czerwca 1975 r.

robotnicy - 13,1%

pracownicy umysłowi - 28,3%

/tamże, s. 229/

Jan Malanowski konstatuje:

"PZPR w coraz mniejszym stopniu była partią robotniczą, w coraz większym zaś partią urzędniczą".

/tegoż, "Robotnicy polscy", Warszawa 1981, s. 180/

Tenże autor pisze:

"Robotniczego pierwiastka w PZPR najwięcej jest w nazwie, ponieważ nawet przy bardzo życzliwych obliczeniach okazuje się, że stanowili oni 41 czy 42 proc. ogółu członków. I tak np. w 1960 roku robotnicy stanowili 40 proc., w 1967 39,7 proc. Jeśli chodzi o lata siedemdziesiąte, to w roku 14970 robotnicy stanowili 40,3 proc., a w roku 1978 odsetek ten zwiększył się do 45,7 proc.".

Dodając, że wzrost związany był z zaliczeniem do robotników grupy majstrów i pracowników umysłowo-fizycznych.

/tamże, s. 178/

na życzenie Bruno Wątpliwego:

"W Luboniu więc rozpoczęła się moja skromna działalność społeczna (...) w fosforach' też wstąpiłem do PZPR, a okoliczności, które temu towarzyszyły, budzą we mnie do dzisiaj niesmak. Aby uzyskać wyższą grupę zaszeregowania, należało przed specjalną komisją zdać egzamin z wynikiem pozytywnym. Przedtem więc zaproponowano mi złożenie deklaracji o wstąpieniu do partii. Odmówiłem, egzaminu nie zdałem. Wniosek był prosty. Do następnego egzaminu na VI grupę osobistego zaszeregowania przystępowałem jako kandydat...".

/A. Kwilecki "Wstęp", w: "Robotnicze losy. Życiorysy własne robotników pisane w latach konfliktu 1981-1982", t. 1, red. A. Szafran-Bartoszek, Poznań 1996, s. 75/

[secesjonista]

(...)

Drugim niedopowiedzeniem jest niewspomnienie o czymś, co się nazywało nomenklatura. Był to zestaw stanowisk zastrzeżonych jedynie dla członków partii, bez względu na kwalifikacje.

(...)

Zakres stanowisk nomenklaturowych i to w czyjej gestii pozostają ustalano na szczeblu BP KC PZPR, szczegóły już na poziomie Komitetu Wojewódzkiego. W zasadzie szczeblami które nie miały prawa do obsadzania stanowisk nomenklaturowych to: Komitety Zakładowe i Podstawowe Organizacje Partyjne, acz w praktyce, bywało że i te organizacje wchodziły w te prerogatywy. Stąd na posiedzeniach KW czy Egzekutywy - przypominano często że jedynie wojewódzka oraz powiatowe, miejskie (miast na prawach powiatu) i dzielnicowe organizacje partyjne mają prawo do obsadzania konkretnych stanowisk. Dla przykładu liczba stanowisk objętych nomenklaturą krakowskiego KW u schyłku lat 50-tych wynosiła 265, pod koniec rządów Władysława Gomułki 1462, by w 1973 r. wynosić 731 stanowisk, a spadek związany był z powiększeniem puli stanowisk przyznanych instancjom partyjnym niższego szczebla. Wedle A. Dudka w 1960 r. nomenklatura KW PZPR w Krakowie obejmowała 716 stanowisk.

/tegoż, "Komitet Wojewódzki PZPR jako lokalny ośrodek władzy - na przykładzie Krakowa", w: "Centrum władzy w Polsce 1948-1970" red. A. Paczkowski, Warszawa 2003, s. 163/

W dniu 1 kwietnia 1957 r. BP KC PZPR przyjęło wykaz stanowisk nomenklaturowych który obowiązywał do początku lat siedemdziesiątych. W maju 1965 r. powstała Uchwała Egzekutywy KW PZPR w "sprawie pracy z kadrami instancji i organizacji partyjnych".

Warto zobaczyć zatem co było konkretnie w gestii partii, a dokładniej Komitetu Wojewódzkiego:

Nomenklatura kadr podlegających decyzji:

A. Plenum KW PZPR w Krakowie

1. Członkowie Wojewódzkiej Komisji kontroli Partyjnej (wniosek zgłasza Egzekutywa KW w porozumieniu z Centralną komisją Kontroli Partyjnej)

2. Członkowie komisji problemowych KW PZPR

3. Członkowie KW delegowani do pracy w aparacie partyjnym (zwolnieni od pracy zawodowej)

B. Egzekutywy KW PZPR

I. Pracownicy partyjni

1. Pracownicy polityczni KW PZPR

2. Lektorzy KW PZPR

3. Sekretarze KP, KM, KD

4. Kierownicy Ośrodków Propagandy Partyjnej

5. Sekretarze KZ kat. I (na wniosek Egzekutywy KP, KM, KD)

6. Redaktor naczelny "Gazety Krakowskiej" (w porozumieniu z KC)

II. Władze terenowe, aparat państwowy i gospodarczy

1. Przewodniczący Prezydium WRN i Rady Narodowej m. Krakowa (w porozumieniu z KC)

2. Zastępcy przewodniczących, sekretarze i nieurzędujący członkowie Prezydium WRN i RN m. Krakowa

3. Przewodniczący PRN i równorzędnych (na wniosek Prezydium WRN i MRN w porozumieniu z KP, KM, KD)

4. Komendant Wojewódzki MO i zastępcy ds. bezpieczeństwa (w porozumieniu z KC)

5. Zastępcy Komendant Wojewódzkiego MO

6. komendanci powiatowi MO i ich zastępcy ds. bezpieczeństwa (na wniosek Komendanta Wojewódzkiego MO w porozumieniu z KP, KM i KD)

7. Prokurator Wojewódzki (w porozumieniu z KC)

8. Prezes Sądu Wojewódzkiego (w porozumieniu z KC)

9. Prezes Delegatury NIK

10. Kurator Kuratorium Okręgu Szkolnego Krakowskiego

11. Przewodniczący Wojewódzkiej Komisji Cen

12. Rektorzy i prorektorzy Wyższych Uczelni13. Przewodniczący i Sekretarz Naukowy PAN

14. Dyrektorzy i zastępcy dyrektorów ds. technicznych zjednoczeń z regionu krakowskiego (w porozumieniu z KC):

- Zjednoczenie Przemysłu Wyrobów Metalowych

- Krakowskie Zjednoczenie Budownictwa

- Zjednoczenie Budownictwa Województwa Krakowskiego

- Wojewódzkie Zjednoczenie Przemysłu Terenowego Materiałów Budowlanych

- Zjednoczenie Przemysłu Kamienia Budowlanego

- Zjednoczenie Przemysłu Wapienniczego i Gipsowego

- Zjednoczenie Rafinerii Nafty

- Zjednoczenie Przemysłu Azotowego

- Zarząd Budowy i Naprawy Maszyn Drogowych "MADRO"

- Wojewódzkie Zjednoczenie Przedsiębiorstw Mechanizacji Rolnictwa

- Wojewódzkie Zjednoczenie Przedsiębiorstw Melioracyjnych

- Wojewódzkie Zjednoczenie Przemysłu Mięsnego

- Wojewódzkie Zjednoczenie Przedsiębiorstw Handlowych

- Miejskie Zjednoczenie Przedsiębiorstw Handlowych

- Wojewódzkie Zjednoczenie Przedsiębiorstw Państwowego Przemysłu Terenowego

- Miejskie Zjednoczenie Przedsiębiorstw Państwowego Przemysłu Terenowego

- Wojewódzkie Zjednoczenie Przemysłu Zbożowo-Młynarskiego

- Krajowy Związek Spółdzielni Garbarskich i Skórzanych

- Wojewódzkie Zrzeszenie Gospodarki Komunalnej

- Miejskie Zjednoczenie Gospodarki Komunalnej

- Miejskie Zjednoczenie Gospodarki Mieszkaniowej

15. Dyrektorzy dużych zakładów pracy:

- Huta im. Lenina - dyrektorzy i główny księgowy

- Fabryka lokomotyw im. F. Dzierżyńskiego w Chrzanowie

- Zakłady Budowy Maszyn i Aparatury im. Szadkowskiego w Krakowie

- Wytwórnia Sprzętu Komunikacyjnego w Krakowie

- Krakowska Fabryka Kabli w Krakowie

- Fabryka Naczyń Emaliowanych w Olkuszu

- Zakłady Górniczo-Hutnicze w Bolesławiu

- Południowe Zakłady Wytwórcze Silników Elektrycznych M-7 w Tarnowie

- Zakłady Mechaniczne w Tarnowie

- Wytwórnia Silników Wysokoprężnych w Andrychowie

- Biuro Projektów Hutnictwa "Biprostal" w Krakowie

- Kopalnia Węgla Kam. "Janina" w Libiążu

- Kopalnia Węgla Kam. "Siersza" w Sierszy

- Kopalnia Węgla Kam. "Jaworzno" w Jaworznie

- Kopalnia Węgla Kam. im. "Komuny Paryskiej" w Jaworznie

- Kopalnia Węgla Kamiennego "Sobieski" w Jaworznie

- Kopalnia Węgla Kam. "Brzeszcze" w Brzeszczach

- Okręgowy Urząd Górniczy w Krakowie

- Zakłady Budowy Sieci Elenktycznych w Krakowie

- Krakowskie Przedsiębiorstwo Budowy Elektrowni i Przemysłu

- Krakowskie Zakłady Farmaceutyczne "Polfa" w Krakowie

- Zakłady Chemiczne "Oświęcim" w Oświęcimiu

- Zakłady Azotowe w Tarnowie

- Zakłady Naprawy Taboru Kolejowego w Nowym Sączu

- Południowe Zakłady Przemyślu Skórzanego "Podhale" w Nowym Targu

- Andrychowskie Zakłady Przemysłu Bawełnianego w Andrychowie

- Państwowe Przedsiębiorstwo Budowy Huty im. Lenina

16. Kierownicy wojewódzkich placówek gospodarczych, handlowych i spółdzielczych:

- Zakłady Gazownictwa Okręgu Krakowskiego i dla m. Krakowa

- Zakł. Energetyczne Kraków-Teren i Kraków-Miasto

- Miejski Zarząd Dyrekcji Budowy Osiedli Robotniczych

- Wojewódzki Zarząd Dyrekcji Budowy Osiedli Robotniczych

- Wojewódzkie i Miejskie Przedsiębiorstwo Robót Wodno-Kanalizacyjnych

- Dyrekcja Okręgowa Kolei Państwowych

- Dyrekcja Okręgowa poczt i Telekomunikacji

- Wojewódzki Zarząd Dróg Publicznych

- Wojewódzkie Przedsiębiorstwo PKS Ekspozytura Osobowa i Towarowa

- Bank Inwestycyjny Oddział Wojewódzki

- Narodowy Bank Polski Odział Wojewódzki

- Bank Rolny Oddział Wojewódzki

- Okręgowy Zarząd Wodny- Wojewódzki Zarząd kółek Rolniczych

- Wojewódzki Zarząd Wodnych Melioracji

- Centrala Spółdzielni Ogrodniczych

- Centralny Związek Spółdzielni Mleczarskich Oddział Okręgowy

- Wojewódzki Związek Gminnych Spółdzielni

- Okręgowy Zarząd lasów Państwowych

- Związek Spółdzielni Spożywców "Społem" Oddział Wojewódzki

- Zarząd Państwowych Spółdzielni Spożywców dla m. Krakowa

- Izba Rzemieślnicza i cechy

- Wojewódzki Związek Spółdzielni Pracy

- Wojewódzki i Miejski Urząd Statystyczny

- Izba Handlu Zagranicznego

- Państwowy Związek Ubezpieczeń

- Związek Spółdzielni Budowlanych i Mieszkaniowych Oddziału Kraków

- Instytut Fizyki Jądrowej

- Instytut Naftowy

- Instytut Obróbki Skrawaniem

- Instytut Zootechniki

- Instytut Cementowy

- Instytut Odlewnictwa

- Instytut Organizacji i Mechanizacji Budownictwa

- Zakład Ubezpieczeń Społecznych

17. Dyrektorzy i kierownicy artystyczni teatrów:

- Teatr Dramatyczny im. J. Słowackiego

- Teatr im. H. Modrzejewskiej

- Teatr Rapsodyczny

- Teatr Ludowy

- Teatr Groteska

- Teatr Rozmaitości

- Teatr Kameralny

- Teatr Muzyczny - Opera i Operetka

- Państwowa Filharmonia

III. Organizacje społeczne i inne

1. Przewodniczący Wojewódzkiej Komisji Związków Zawodowych i Zarządów Okręgowych związków branżowych

2. Przewodniczący Zarządów Wojewódzkich organizacji młodzieżowych

3. Przewodniczący, zastępca przew. i sekretarze Wojewódzkiego i Miejskiego Komitetu FJN

4. Wojewódzka Komisja Porozumiewawcza NOT - przewodniczący, z-ca przew., sekretarz

5. Polskie Towarzystwo Ekonomiczne wraz z dyrekcją szkolenia

6. Inne Stowarzyszenia Naukowo-Techniczne

7. Przewodniczący i Sekretarz Związku Literatów Polskich i Związku Artystów Plastyków

IV. Prasa-radio-telewizja

1. Redaktorzy naczelni: "Życia Literackiego", "Dziennika Polskiego", "Przekroju", "Echa Krakowa"

2. Naczelny redaktor komitetu ds. Radia i Telewizji Rozgłośni Krakowskiej

3. Naczelnik Wojewódzkiego Urzędu Kontroli Prasy, Publikacji i Widowisk

C. Sekretariat KW

I. Aparat partyjny

1. Instruktorzy KP, KM, KD

2. Sekretarze KZ kat. I i Sekretarze KZ pozostałych kategorii

3. Sekretarze KM miast niewydzielonych

4. Zastępca redaktora naczelnego i sekretarz odpowiedzialny redakcji "Gazety Krakowskiej"

II. Władze terenowe, aparat państwowy i gospodarczy

1. Naczelnicy wydziałów KW MO i naczelnicy ds. bezpieczeństwa (bez wydziału finansowego i kwatermistrzostwa)

2. Zastępcy prokuratora wojewódzkiego

3. Prokuratorzy powiatowi

4. V-ce prezesi Sądu Wojewódzkiego w Krakowie

5. Prezesi Sądów Powiatowych

6. Zastępcy prezesa Delegatury NIK

7. Inspektor Wojewódzki Inspektoratu Kontrolno-Rewizyjnego

8. Dziekan Rady Adwokackiej Wojewódzkiej Izby Adwokackiej

9. Szef Wojewódzkiego Inspektoratu Ochrony Przemysłu

10. Wojewódzki Inspektorat PIH

11. Opiniowanie kandydatów na docentów i profesorów

12. Zastępcy dyrektorów zjednoczeń wymienionych w dziale: B II punkt 14

13. Zastępcy dyrektorów dużych zakładów pracy wymienionych w dziale: B II punkt 15

14. Zastępcy kierowników wojewódzkich placówek gospodarczych, handlowych, spółdzielczych wymienionych w dziale: B II punkt 16

15. kierownicy i zastępcy kierowników wojewódzkich placówek gospodarczych, handlowych, spółdzielczych i innych:

- Centralny Ośrodek Chłodnictwa

- Centrala Rybna

- Centrala Handlowa Przemysłu Wyrobów Metalowych "Centrostal"

- Przedsiębiorstwo Handlu Detalicznego "Jubiler"

- Krakowskie Przedsiębiorstwo Leśnej Produkcji Niedrzwnej

- "Motozbyt"

- Obsługa Ratalnej Sprzedaży

- Centrala Handlowa Materiałów Budowlanych

- Okręgowy Związek Spółdzielni Inwalidów

- Wojewódzka Hurtownia Tekstylna

- Wojewódzkie Przedsiębiorstwo Handlu Artykułami Sportowymi i Papierniczymi

- Wojewódzkie Przedsiębiorstwo Handlu Meblami

- Wojewódzkie Przedsiębiorstwo Handlu Obuwiem

- Wojewódzkie Przedsiębiorstwo Handlu Artykułami Gospodarstwa Domowego "Arged"

- Przedsiębiorstwo Techn.-Handl. Zmechan. Sprzętu Domowego "Eldom"

- Wojewódzkie Przedsiębiorstwo Hurtu Spożywczego

- Wojewódzkie i Krakowskie Przedsiębiorstwo Transportu Handlu Wewnętrznego

- Wojewódzkie Zakłady Gastronomiczno-Turystyczne

- Zakłady Usług Radiotechnicznych i Telewizyjnych

- Dyrekcja Budownictwa Rolniczego

- okręgowy Urząd Telekomunikacji Międzymiastowej i Telefonów Miejscowych

- Powszechna Kasa Oszczędności Oddział Wojewódzki

- Związek Spółdzielni Oszczędnościowo-Pożyczkowej Oddział Wojew.

- Wojewódzki Związek Rolniczych Spółdzielni Produkcyjnych

- Krakowskie Przedsiębiorstwo Elektryfikacji Rolnictwa

16. Kierownicy dużych zakładów;

- Skawińskie Zakłady Metalurgiczne - Huta Aluminium

- Zakłady Wytwórcze Podzespołów Telekomunikacyjnych w Krakowie

- Sądeckie Zakłady Elektrowęglowe w Biegonicach

- Elektrownia Jaworzno nr 1 i nr 2

- Przedsiębiorstwo Geologiczne

- Poszukiwania Naftowe oraz PP "Geofizyka"

- Elektrownia "Skawina"

- Dyrekcja Okręgowa DBOR w Krakowie

- "Elektromontaż" Kraków

- Krakowskie Przed. Budownictwa Przemysłowego

- krakowskie Przed. Budownictwa Wodno-Inżynieryjnego

- krakowskie Przed. Robót Drogowych

- Krakowskie Przed. Robót Inżynieryjnych nr 1 i nr 2

- "Mostostal"

- Przed. Budownictwa Przemysłowego "Południe"

- Przed. Hydrologiczne

- Przed. Instalacji Przemysłowych

- Naftobudowa

- Przed. Robót Kolejowych nr 9

- Przed. Budownictwa Elektroenergetycznego "Elbud"

- Przed. Budowlane Nowa Huta

- Krakowskie Przed. Budownictwa Miejskiego

- Krakowskie Zakłady Betoniarskie i Żelbetonowe w Łęgu

- Zakłady Chemiczne "Azot" w Jaworznie

- Krakowskie Zakłady Sodowe w Krakowie

- MPK Kraków

- MPO Kraków

- Zakłady Przemysłu Tytoniowego w Krakowie

- Krakowskie Zakłady Piekarnicze w Krakowie

- Miejski Handel Detaliczny Artykuły Spożywcze "Zachód"

- MHD Artykuły Spożywcze Nowa Huta

- MHD Artykuły Włókienniczo-Odzieżowe

- MHD Artykuły Gospodarstwa Domowego i Chemicznego

- MHD Artykuły Przemysłowe -różne

- MHD Artykułami Przemysłowymi Nowa Huta

- Miejski Handel Mięsem Kraków

- Krakowskie Zakłady Gastronomiczne "Wschód" Kraków

- KZG "Zachód" Kraków

- KZG "Kawiarnie" Kraków

- Biuro Projektów Budownictwa kolejowego

- BP Budownictwa Przemysłowego

- BP Budownictwa Wiejskiego

- BP Budownictwa komunalnego

- BP Energetycznych "Energoprojekt"

- BP Przemysłu Skórzanego

- BP Przemysłu Cementowego i Wapienniczego

- BP przemysłu Naftowego

- BP Przemysłu Węglowego

- BP Transportu Drogowego i Lotniczego

- BP Wodno-Melioracyjnych "Bipromel"

- Biuro Dokumentacji i Projektów Geologicznych

- Miastoprojekt Kraków

- Krakowskie BP Budownictwa Komunalnego i mieszkaniowego

- Krakowskie BP Budownictwa ogólnego

- Biuro Studiów i Projektów Łączności

- przed. Projektowania i Dostaw Aparatury Chemicznej PDA

- Krakowskie Zakłady Eksploatacji Kruszywa

- Huta Szkła Płaskiego "Szczakowa"

- Krakowskie Zakłady Mięsne

- Rejonowe Przed Przemysłu Paszowego "Bacutil"

- Rejonowy Inspektorat Hodowli Elitarnej Zwierząt

- Krakowska Hodowla

- MHD Artykuły Spożywcze "Wschód i Zachód"

- Nowohuckie Zakłady Gastronomiczne

- Wojewódzka Delegatura Centrali Związku Zaopatrzenia i Zbytu

- MHD Artykuły Galanteryjne i Pasmanteryjne

- Polskie Biuro Podróży "Orbis" Oddział Główny

III. Organizacje młodzieżowe i inne

1. V-ce przewodniczący zarządów wojewódzkich organizacji młodzieżowych

2. Zastępcy Komendanta ZHP Chorągwi Krakowskiej

3. Sekretarz WKZZ

5. Prezesi i przewodniczący wojewódzkich zarządów organizacji masowych:

- Zarząd Wojewódzki i Miejski Ligii Kobiet

- Zarząd Wojewódzki i miejski TPPR

- Zarząd Wojewódzki LOK

- Zarząd Wojewódzki Towarzystwa Wiedzy Powszechnej

- Zarząd Okręgowy i Oddziału ZBoWiD

- Zarząd Okręgowy Związku Inwalidów Wojennych

- Oddział Wojewódzki Towarzystwa Społeczno-Kulturalnego Czechów i Słowaków

IV. Prasa-radio-telewizja

1. Zastępcy redaktora naczelnego Radia i Telewizji Rozgłośni Krakowskiej

2. Zastępcy redaktora i sekretarz odpowiedzialny "Przekroju"

3. Redaktorzy naczelni i zastępcy redaktorów (wymienionych redakcji w nomenklaturze egzekutywy KW) redakcji oraz poszczególnych wydawnictw z terenu miasta Krakowa:

- "Życie Literackie"

- Wydawnictwo Literackie

- Polskie Wydawnictwo Muzyczne

- PWN

Wydawnictwo Zakładu im. Ossolińskich

- Wydawnictwo Artystyczno-Graficzne RSW Prasa

- Krakowskie Wydawnictwo Prasowe

4. Dom Książki

5. Przed. Upowszechniania Prasy i Książki - PIK "Ruch"

6. Wojewódzkie Przed.Imprez Estradowych i Miejskie Przed. Imprez Artystycznych

7. Dyrektorzy Muzeów

- Muzeum Narodowe

- Muzeum Historyczne

- Muzeum Archeologiczne

- Muzeum Etnograficzne

- Muzeum Lenina

- Muzeum Państwowe w Brzezince

- Państwowe Zbiory Sztuki na Wawelu

8. Krakowski Dom Kultury

9. Dyrektorzy Drukarni Narodowej, Wydawniczej, Prasowej i Krakowskich Zakładów Graficznych

10. Kierownik Oddziału PAP

11. Zastępca Naczelnika Wojewódzkiego Urzędu Kontroli Prasy, Publikacji i Widowisk

D. Sekretarze KW PZPR

I. Władze terenowe, aparat państwowy i gospodarczy

1. Kierownicy wydziałów Prezydium WRN i RN m. Krakowa

2. Zastępcy przewodniczących i sekretarze prezydium PRN, MRN i DRN

3. Zastępcy Komendantów Komend powiatowych, miejskich i dzielnicowych MO

4. Naczelnicy wydziałów Prokuratury i przewodniczący Wydziałów Sądu Wojewódzkiego

5. Naczelnicy i ich zastępcy zakładów karnych

6. Prezes Okręgowej Komisji Arbitrażowej

7. V-ce kuratorzy Kuratorium Okręgu Szkolnego Krakowskiego

8. Zastępcy sekretarza naukowego PAN

9. Zastępcy dyrektorów i kierowników zakładów pracy i instytucji wymienionych w dziale: C II punkt 16

10. Dyrektorzy, kierownicy i ich zastępcy mniejszych zakładów pacy i instytucji:

- Biuro Projektów i Dostaw Pieców Tunelowych

- Biuro Projektów Surowców i Kruszyw Mineralnych

- Hydroprojekt

- Elektroprojekt

- BP Przemysłu Paszowego

- BP Sieci Elektrycznych

- Instytut Geologiczny

- Instytut Technologii Nafty

- Instytut Onkologii

- Instytut Organizacji i Mechanizacji Budownictwa

- Elektrownia Siersza II

- Okręgowa Komisja ds. Szkód Głównych

- Zakłady Górnicze Olkusz w budowie

- DBOR w Chrzanowie

- Krakowskie Okręgowe Przed. Miernicze

- Krakowskie Przed. Budownictwa Ogólnego "Zetbewu"

- Krakowskie Przed. Budowlane "Zachód"

- Krakowskie Przed. Budowy Pieców Przemysłowych Nowa Huta - Krzesławice

- Krakowskie Przed. Instalacji Budownictwa

- Krakowskie Przed. Instalacji Sanitarnych i Elektrycznych- Krakowskie Przed. Transportowe Budownictwa

- Krakowskie Przed. Robót Elewacyjno-Budowlanych

- Krakowskie Przed. Produkcji Materiałów Budowlanych

- Krakowskie Przed. Zmechanizowanych Robót Budowlanych

- Krakowska Fabryka Aparatów Pomiarowych

- Nowohuckie Przed. Transportowe Budownictwa

- Krakowskie Przed. Budowlane

- Przed. Transportowo-Spedycyjne -Budownictwa

- Zakład Badań i Doświadczeń Krakowskiego Zjednoczenia Budów

- Olkuskie Przed. Budowlane

- Hotele Miejskie

- Przed. Budowy Oświęcim

- DBOR Nowy Sącz

- DBOR w Tarnowie

- Wadowickie Przed. Budowlane

- Przed. Budownictwa Ogólnego "Podhale" w Zakopanem

- DBOR Zakopane

- Przed. Robót Instalacyjnych w Krakowie

- Zakład Badań i Doświadczeń Przemysłu Wapienniczego

- Zakłady Przemysłu Gumowego w Wolbromiu

- Nowosądeckie Przed. Budowlane

- Miejskie Zakłady Terenowego Przemysłu Budowlanego w Krakowie

- Okręgowe Przed. Przemysłu Drzewnego

- Rejonowy Zarząd Rybacki

- Związek Łowiecki Zarząd Wojewódzki

- Przed. Zaopatrzenia Rolnictwa w Wodę w Wieliczce

- Biuro Zbytu Drewna

- Centrala Nasienna Krakowskiego Przed. Obrotu Nasionami

- Centrala Nasiennictwa, Ogrodnictwa i Szkółkarstwa Okręgowe Zakłady

- Centrala Produktów Naftowych

- Krakowskie Przed. Handlu Sprzętem Rolniczym Batowice k/Krakowa

- Okręgowa Spółdz. Pszczelarska "Pszczelarza" w Krakowie

- Okręgowe Przed. Handlu Opałem

- Przed. Handlu Artykułami Galanteryjnymi "Centrogal"

- Wojewódzkie i Krakowskie Przed. Transportu Handlu Wewnętrznego

- Zakłady Konfekcji i Sprzętu Technicznego Gumownia w Trzebini

- Krakowskie Zakłady Zielarskie "Herbapol"

- Krakowskie Przed. Obrotu Surowcami Włókienniczymi i Skórzanymi

- Krakowskie Przed. Surowców Wtórnych w Krakowie

- Zakład Badań i Doświadczeń Przemysłu Szklarskiego

- Krakowskie Zakłady Futrzarskie w Krakowie

- Przed. Budowlano-Montażowe Przemysłu Szklarskiego "Szkło Budowa" w Jaroszowcu

- Zakłady Przemysłu Jajczarsko-Drobiarskiego w Krakowie

- Inspekcja Zbożowa Delegatura Wojewódzka

- Zakład Doskonalenia Zawodowego w Krakowie

- Polskie Linie Lotnicze 'LOT"

- Przed. Państwowe Żegluga Krakowska w Krakowie

- Zarząd Portów

- PP Bary Mleczne

- PP Warzywa

- Przed. Spedycja Krajowa

- Delegaci Central Handlu Zagranicznego

- Biuro Urządzeń i Pomiarów Lasów

- Hodowla Buraka Cukrowego

- Instytut ochrony Przyrody

- Wojewódzkie Przed. Kin

- Centrala Wynajmu Filmów

- Konserwator miejski i wojewódzki

11. Dyrektorzy, kierownicy i ich zastępcy służby zdrowia i instytucji socjalnych o zasięgu wojewódzkim:

- Szpital kliniczny Państwowej Akademii Medycznej

- Szpital Kolejowy PKP

- Szpital Miejski im. G. Narutowicza

- Szpital i Poliklinika Wojew. Zarządu Służby Zdrowia

- Szpital im. Anki

- Szpital im. Sokołowskiego

- Szpital im. Biernackiego

- Szpital im. Żeromskiego

- Szpital w Kobierzynie- krakowski Zarząd Aptek

- Okręgowy Sąd Ubezpieczeń Społecznych

- Rada Nadzorcza ZUS

- Wojewódzka Przychodnia Specjalistyczna

II. Organizacje społeczne i inne

1. Sekretarze Zarządów Okręgowych Związków branżowych

2. kierownicy wydziałów zarządów wojewódzkich organizacji młodzieżowych

3. Prezesi, v-ce prezesi oraz kierownicy biur, zarządów wojewódzkich organizacji masowych:

- Zrzeszenie Prawników Polskich

- Towarzystwo Szkoły Świeckiej

- Stowarzyszenie Ateistów i Wolnomyślicieli

- Związek Ochotniczy Straży Pożarnych

- PCK - przewodniczący i sekretarz

- Okręgowa Komisja Badania Zbrodni Hitlerowskich

4. Kierownicy zrzeszeń organizacji i związków sportowych oraz organizacji krajoznawczych:

- Komitet Kultury Fizycznej i Turystyki Wojewódzki i Miejski

- "Orbis" Oddział Obsługi Turystycznej

- "Orbis" Oddział Obsługi Podróżnych

- Hotel Cracovia

- Dom Turysty

- Hotele Francuski

- Związki sportowe i organizacje krajoznawcze

III. Prasa-radio-telewizja

1. Naczelnicy, redaktorzy i kierownicy redakcji wydawnictw:

- "Głos Nowej Huty"

- "Głos Młodzieży Wiejskiej"

- "Tempo"

- "Hasło Ogrodniczo-Rolnicze"

- Krakowski Ośrodek Badań Prasoznawczych

- Periodyki

- Wojewódzka i Miejska Biblioteka Publiczna w Krakowie

/za: S. Drabik "Elita polityczna krakowskiej PZPR w latach 1956-1975", Kraków 2013, s. 148-166; APKr, KW PZPR - Egzekutywa, sygn. 51/IV/78, k. 91-107/

uff, uff...

przypomnę, że jest nomenklatura jedynie w rękach organów KW, a pozostają jeszcze przecież stanowiska którymi dysponowały niższe szczeble organizacji partyjnej.

[secesjonista]

(...)

Zatem - jaka była PZPR na tym "najniższym poziomie"? Wszechmocna, straszna, groźna, upierdliwa (excusez-moi), pomocna, przyjacielska, towarzysko-rozrywkowa, a może szara, nijaka i bezsilna?

Warta uwagi pozycja w tym zakresie, choć to nie są wspomnienia, a solidna monografia:

Maciej Tymiński "Partyjni agenci. Analiza instytucjonalna działalności lokalnych instancji PZPR w przemyśle (1945–1955)".

[secesjonista]

"... rozmiary systemu pozostawały w ścisłym związku z sytuacją polityczną. Obowiązywała tu charakterystyczna prawidłowość: gdy dochodziło do poważnego kryzysu politycznego (jak w 1956, 1970 i 1980/81), wówczas liczba stanowisk, których objęcie wymagało rekomendacji partyjnej, ulegała redukcji, gdy zaś sytuacja stabilizowała się, system nomenklatury ponownie szybko się rozbudowywał".

/A. Dudek "Mechanizmy rekrutacji elity oraz kadr PZPR"; na: www.omp.org.pl/

Czy nomenklaturę można rozpatrywać w ujęciu relacji klienckich?

Z przydatnej literatury:

A. Paczkowski "System nomenklatury kadr w Polsce (1950-1970)"

S. Ehrlich "Nomenklatura - przykład Polski. Próba analizy normatywno-porównawczej", "Państwo i Prawo" 1991, nr 12

T. Ito "Controversy over Nomenklatura in Poland. Twilight of a Monopolistic Instrument of Social Control", "Acta Slavica Japonica" 1983, t. 1

J. Wasilewski "The Patterns of Bureaucratic Elite Recruitment in Poland in the 1970s and 1980s", "Soviet Studies" 1990, nr 42 (4)

tegoż, "Kariery społeczno-zawodowe dyrektorów"

Z. Baumann "Comments on Eastern Europe", "Studies in Comarative Communism" 1979, t. 12, nr 2/3

A. Dobieszewski "Nomenklatura partyjna: spojrzenie od wewnątrz (1948-1989)", w: "Elity władzy w Polsce a struktura społeczna" red. P. Wójcik

H. Najduchowska "Kwalifikacje i drogi zawodowe dyrektorów przedsiębiorstw przemysłowych. Studium socjologiczno-historyczne"

A. Dudek "Funkcjonowanie systemu nomenklatury kadr PZPR na szczeblu wojewódzkim (1948-1980)", w: "Komunizm. Ideologia, system, ludzie" red. T. Szarota

E. Wnuk-Lipiński "Poland. A Winding Road from the Communist to the post-Solidarity elite", "Theory and Society" 1995, nr 24

G. Eyal, I. Szeleny, E. Townsley "Making Capitalism Without Capitalists. The New Ruling Elites in Eastern Europe"

G. Ealy, E. Townsley "The social composition of the Communist nomenklatura. A Comparison of Russia, Poland and Hungary", "Theory and Society" 1995, nr 24

/z uwagami: D. Lane "Transition under Eltsin: the Nomenklatura and Political Elite Circulation", "Political Studies" 1997, nr 45/

M. Tymiński "Nomenklatura regionalna: działanie systemu na poziomie lokalnym (1950-1970)", w: "PZPR jako machina władzy" red. D. Stola, K. Persak

tegoż, "Nadzór partyjny nad zakładami przemysłowymi 1956-1970"

B. Dymek "Pracownicy etatowi PZPR 1948-1954", "Z Pola Walki" 1983, nr 3/4

[Furiusz]

Czy nomenklaturę można rozpatrywać w ujęciu relacji klienckich?

czy to nie jest tak, że skoro współczesną biurokracje da się rozpatrywać w ujęciu klientalizmu, to i ówczesną tym bardziej ze względu na silniejsze powiązanie relacji partia-Państwo?

[Komar]

Temat  rzeka. Więc tylko wybrane zagadnienia.

1. Kariera bezpartyjnych. Mój ojciec był notorycznie bezpartyjny. Na namowy odpowiadał: "mam tyle problemów do rozwiązania w pracy, że nie mam czasu chodzić na zebrania". Przedostatnie miejsce zatrudnienia przed emeryturą: (poszedł na emeryturę w roku 1975) - centralna instytucja wojskowa, stanowisko, do którego przypisany był etat generalski. Ojciec - bezpartyjny cywil - wykrył nadużycia i posłał przed prokuratora dwóch mocno partyjnych pułkowników.

Bezpartyjny mógł zrobić karierę, ale musiał być znacznie lepszy od partyjnych konkurentów.

2. Werbunek do partii. W połowie lat siedemdziesiątych Gierek rzucił hasło, aby liczbę członków PZPR doprowadzić do 3 milionów. Nakaz poszedł w dół - i w moim zakładzie (4 tysiące pracowników) sekretarz komitetu zakładowego zadeklarował władzom, że organizacja partyjna w zakładzie będzie mieć 1000 członków. Szefowa oddziałowej organizacji partyjnej w moim wydziale żaliła mi się, że ma problemy ze zwerbowaniem ludzi. Co komuś proponuje, to dostaje odmowę. I powiedziała do mnie: "Ale panu to ja nawet nie proponuję. Bo wiem, co bym usłyszała". A w ogóle to ona była moją podwładną. Ja - bezpartyjny - byłem jej kierownikiem.

3. Kwestia nomenklatury. Gdy PZPR liczyła miliony członków, to wśród tych członków było także bardzo wielu fachowców. To nie było tak, że co fachowiec - to bezpartyjny. Gdy był problem obsadzania stanowisk, to naprawdę było z kogo wybierać. I dlatego w zakładach produkcyjnych na stanowiskach kierowniczych byli ludzie, którzy świetnie znali technologie. Ja przeżyłem szok w latach '90, gdy na stanowiska kierownicze przysyłano ludzi, którzy wprawdzie mieli studia pt. 'zarządzanie", ale kompletnie nie mieli pojęcia o tym, co i jak produkuje się w podległych im zakładach. I to trwa nadal, jeśli chodzi o spółki skarbu państwa. Nomenklatura stosowana w najlepsze, po każdych wyborach jest uruchamiana karuzela stanowisk.

Edytowane 22 Styczeń 2019 przez Komar

[secesjonista]

Tak to był piękny system... 

bezpartyjny mógł nie awansować z racji swej bezpartyjności. Na stanowiska nomenklaturowe wybierano mając głównie na względzie przynależność partyjną, przez co na różne stanowiska wybierano ludzi niekompetentnych. 

To też ten sam system.

Proszę spojrzeć na przywołany tu wykaz stanowisk nomenklaturowych, jak członkowie KW mogli w praktyce wybierać ludzi kompetentnych na stanowiska w tak różnorakich przedsiębiorstwach i instytucjach. To w praktyce było niewykonalne.

[Komar]

To trochę wygląda jak współczesna wersja paradoksu, według którego Achilles nigdy nie dogoni żółwia.

Ja podałem konkretne przykłady.  Myślę, że trudno byłoby zakwestionować podane przeze mnie fakty.

Godzinę temu, secesjonista napisał:

jak członkowie KW mogli w praktyce wybierać ludzi kompetentnych na stanowiska w tak różnorakich przedsiębiorstwach i instytucjach.

Co to znaczy: "członkowie KW"? Komitety wojewódzkie (czy komitet centralny PZPR) miały swoją rozbudowaną strukturę i swój personel. To nie był tylko I sekretarz i kilku jego przybocznych sekretarzy. To nie tylko członkowie KC / KW wybierani na swoje kadencje jako "przedstawiciele ludu". To także sztab ludzi zatrudnionych jako urzędnicy w branżowych wydziałach komitetów. To oni wypracowywali decyzje, które później I sekretarz przedstawiał na posiedzeniu plenarnym, a członkowie komitetu posłusznie zatwierdzali przez podniesienie ręki. Nie studiowałem struktur PZPR, ale ojciec dziewczyny, którą poznałem na autostopie, był pracownikiem Wydziału Kultury KC PZPR. " W Wydziale Kultury Komitetu Centralnego PZPR (1955-1972) zajmował się sztukami plastycznymi i muzealnictwem. " - napisano w jego biografii. To był artysta malarz, profesor warszawskiej ASP. Ja bym temu człowiekowi nie zarzucił niekompetencji.

Przedsiębiorstwa i instytucje wymienione w wykazie miały swoje organizacje partyjne, które były w kontakcie z komitetem wojewódzkim. Ponadto te przedsiębiorstwa i instytucje nie działały same dla siebie, ale znajdowały się w strukturze państwowej. Przedsiębiorstwa produkcyjne na przykład wchodziły w skład zjednoczeń, a te podlegały ministerstwom. Te jednostki nadrzędne też miały swoje organizacje partyjne. które z jednej strony prowadziły nadzór, a z drugiej miały łączność z KW / KC. Tak że dużo było możliwości uzyskania informacji o problemach tej czy innej firmy, o tym, jak radzi sobie aktualne kierownictwo i o tym, kto może sobie radzić lepiej.

Przykład z lat siedemdziesiątych. Mazowieckie Zakłady Rafineryjne i Petrochemiczne w Płocku były nowo zbudowanym kombinatem, właściwie monopolistą jeśli chodzi o zaopatrzenie Polski w paliwa. Na przełomie lat '60 i '70 znalazły się w głębokim kryzysie. Żadna z nowo wzniesionych instalacji petrochemicznych nie pracowała normalnie. Instalacje rafineryjne groziły w każdej chwili zatrzymaniem produkcji paliw. Kierownictwo kombinatu (z nadania politycznego, zasłużeni działacze, w tym były minister) nie radziło sobie z sytuacją. Decyzja władz była stanowcza: zwolniono kierownictwo złożone z "zasłużonych", a na jego miejsce sprowadzono ekipę fachowców z innego kombinatu. I oni wyprowadzili MZRiP na prostą.

[Bruno Wątpliwy]

Cytuj

Tak to był piękny system... 

bezpartyjny mógł nie awansować z racji swej bezpartyjności. Na stanowiska nomenklaturowe wybierano mając głównie na względzie przynależność partyjną, przez co na różne stanowiska wybierano ludzi niekompetentnych. 

To też ten sam system.

Jak na razie, to nie zauważyłem, aby ktoś tu z przekonaniem twierdził, iż był piękny system. A, że aktualny system też ma niewątpliwie swoje wady, polegające na podziale bardzo sutych łupów dla bardzo biernych, miernych, ale wiernych... No cóż. Żaden system nie jest idealny.

 

Ciekawe pytanie natomiast brzmi, czy ogólne założenie Secesjonisty, iż nomenklatura=niekompetencja jest słuszne?

[secesjonista]

24 minuty temu, Bruno Wątpliwy napisał:

Ciekawe pytanie natomiast brzmi, czy ogólne założenie Secesjonisty, iż nomenklatura=niekompetencja jest słuszne?

 

Ja takiego założenia nie przedstawiłem. 

 

25 minut temu, Bruno Wątpliwy napisał:

Jak na razie, to nie zauważyłem, aby ktoś tu z przekonaniem twierdził, iż był piękny system

 

Ależ Bruno był "pięknym", choć tego słowa nie użyto, tylko trzeba się wczytać. 

Bezpartyjni mogli awansować i być przełożonymi partyjnych - i ja temu nie zaprzeczę.

Bezpartyjni mogli być przełożonymi bezpartyjnych - i ja temu nie zaprzeczę.

Bezpartyjni mogli sprawić aresztowanie partyjnych - i ja temu nie zaprzeczę.

Nie zaprzeczę też konkretnym przykładom podanym przez Komara, jako że nie mam powodów by w nie wątpić.

Mieliśmy stanowiska nomenklaturowe, ale trafiali tam fachowcy bo mieliśmy z czego wybierać. Trafiali na te stanowiska ludzie, których kompetencje mogły potwierdzić i zjednoczenia i ministerstwa i niższe organizacje partyjne, np. zakładowe.

No to czy nie wygląda to "pięknie"?

A jednak mam jakieś odczucie, że nie jest to prawdziwy obraz PRL-u, a zwłaszcza jego życia gospodarczego, systemu nominacji (i jego trafności). A jednak w tym wszystkim coś zgrzytało i nie działało to tak sprawnie, jak z powyższych opisów by wynikało. 

[Bruno Wątpliwy]

A ja bynajmniej nie zaprzeczę, że i tamten system znał - oraz bardzo twórczo upowszechniał - instytucje synekur, instytucje "męża z zawodu dyrektora", czy zjawisko "b-m-w".  Natomiast twierdzenie: "Na stanowiska nomenklaturowe wybierano mając głównie na względzie przynależność partyjną, przez co na różne stanowiska wybierano ludzi niekompetentnych", wydaje mi się także nie oddające złożoności sytuacji w okresie Polski Ludowej. Można je oczywiście różnie rozumieć, ale raczej kreuje wizję powszechnego mianowania towarzyszy partyjnych na (wyżej wymienione przez Ciebie) stanowiska z zasady bez związku z ich kompetencjami. 

 

Czy nam się to podoba, czy nie, czy uznajemy to za moralne, czy nie - szczególnie po okresie stalinowskim - przynależność partyjna (jak przypuszczam, traktowana przez bardzo istotną część zainteresowanych jako - kompletnie pozostający bez związku z ideologią - czynnik wspomagający karierę, czy coś, co zapewni, że nie będzie ona utrudniana) była zjawiskiem dosyć powszechnym wśród osób ambitnych, wykształconych, ba - można (o zgrozo) nawet ostrożnie przypuszczać, że niekiedy nawet bardzo kompetentnych. A niekiedy - zupełnie niekompetentnych.

[Komar]

Na liście stanowisk nomenklaturowych województwa krakowskiego (zamieszczonej przez Secesjonistę) jest także dyrektor Państwowych Zbiorów Sztuki na Wawelu. Przez kilkadziesiąt lat Polski Ludowej stanowisko to zajmował profesor Jerzy Szablowski. Z jego obszernego życiorysu, do którego dotarłem, wynika, że był on bezpartyjny. Inne stanowisko nomenklaturowe - to dyrektor Muzeum Narodowego w Warszawie. Przez kilkadziesiąt lat Polski Ludowej stanowisko to zajmował profesor Stanisław Lorentz. Nie był on członkiem PZPR. Stąd uważam, że nie jest trafne stwierdzenie, że stanowiska nomenklaturowe były dostępne wyłącznie dla członków PZPR. Może pamięć o tych dwóch profesorach powoli gaśnie, ale dla ludzi im współczesnych - to byli giganci, niezwykle zasłużeni dla polskiej kultury. To tak a propos stwierdzenia:

W dniu 22.01.2019 o 9:51 PM, secesjonista napisał:

Na stanowiska nomenklaturowe wybierano mając głównie na względzie przynależność partyjną, przez co na różne stanowiska wybierano ludzi niekompetentnych. 

 

[secesjonista]

23 godziny temu, Bruno Wątpliwy napisał:

Natomiast twierdzenie: "Na stanowiska nomenklaturowe wybierano mając głównie na względzie przynależność partyjną, przez co na różne stanowiska wybierano ludzi niekompetentnych", wydaje mi się także nie oddające złożoności sytuacji w okresie Polski Ludowej

 

Bruno, to może podasz jaka była; twoim zdaniem; podstawowa cecha wedle której kwalifikowano kogoś na stanowisko podlegające temu rozdzielnikowi? W PRL były stanowiska obsadzane przez różne twory (zjednoczenia itp.), czym zatem wyróżniały się te objęte nomenklaturą, bo chyba czymś się jednak różniły? Czy może jednak - nie?

 

9 godzin temu, Komar napisał:

Stąd uważam, że nie jest trafne stwierdzenie, że stanowiska nomenklaturowe były dostępne wyłącznie dla członków PZPR

 

A ja takiego stwierdzenia nie podałem, istnieje zasadnicza różnica pomiędzy: "mając na względzie głównie" a "wyłącznie".

 Jerzy Urban był rzecznikiem rządu pozostając bezpartyjnym, różne są zatem "twarze" bezpartyjności, również tych osób które zajmowały stanowiska nomenklaturowe. A listki figowe przydają się każdej władzy.

[Bruno Wątpliwy]

Cytuj

Bruno, to może podasz jaka była; twoim zdaniem; podstawowa cecha wedle której kwalifikowano kogoś na stanowisko podlegające temu rozdzielnikowi?

Błyskotliwie przypuszczam, że mogła to być zarówno pewność i wierność, jak i kompetencje. Mogło to także być jedno połączone z drugim. Podejrzewam też, że ani ja, ani Ty nie jesteśmy w stanie ustalić, jaki odsetek kadry nomenklaturowej w okresie PRL został wyznaczony na stanowiska "mając głównie na względzie przynależność partyjną". Czytane wspomnienia, rozmowy z ludźmi rysują obraz raczej oczywisty - że bywało z kadrą kierowniczą w PRL bardzo różnie. Bez sensu jest postrzeganie jej w kategoriach wyłącznie groteski rodem z "Misia", "Co mi zrobisz, jak mnie złapiesz" czy "Poszukiwany, poszukiwana" (co jak mi się wydaje w oględny sposób sugerujesz), jak i gloryfikacja ówczesnej polityki kadrowej, czego bynajmniej nie dokonuję. Sama instytucja nomenklatury jest z założenia zła i generująca patologie, wypada zatem ubolewać, że trzyma się w Polsce dobrze, choć oczywiście dziś w zmienionych systemem gospodarczym warunkach.

Cytuj

A jednak mam jakieś odczucie, że nie jest to prawdziwy obraz PRL-u, a zwłaszcza jego życia gospodarczego, systemu nominacji (i jego trafności). A jednak w tym wszystkim coś zgrzytało i nie działało to tak sprawnie, jak z powyższych opisów by wynikało. 

Musimy jednak założyć, że ówczesna władza nie miała przesadnych skłonności samobójczych, a nawet (znowu - o zgrozo) mogło jej naprawdę zależeć na rozwoju kraju. A przynajmniej - na spokoju społecznym. Co w oczywisty sposób musiało niekiedy wpływać negatywnie na kariery zawodowe ignorantów zawodowych z partyjnymi legitymacjami, czy z partyjnym poparciem. Znowu - co nie oznacza, że takich karier wówczas nie było (i nie ma dziś).

 

A zgrzytanie było często efektem uwarunkowań systemowych, niezależnych od konkretnego dyrektora. Nawet najdoskonalszy dyrektor z nomenklatury nie był przecież w stanie naprawić uroków typowych dla "gospodarki niedoboru", ciągłego deficytu dewiz, czy bardzo niskiej dyscypliny pracy. [Tak jak dziś, żaden dyrektor nie jest w stanie naprawić w skali ogólnej mniej sympatycznych stron kapitalizmu. Ale to już inna historia.]

 

Zatem, dobry dyrektor w ówczesnych warunkach to często taki, który potrafił "załatwić", "skombinować", "wrzucić do planu", "zwrócić uwagę czynników decyzyjnych", "dbać o załogę" itp. W kategoriach dzisiejszej efektywności ekonomicznej często naprawdę trudno ocenić, czy taki człowiek z nomenklatury był fachowcem (w kategoriach ekonomicznych), czy nie. Czy nam się to jednak podoba, czy nie, szereg z nich odnalazł się jakoś w gospodarce kapitalistycznej, zatem jakimiś kompletnymi ignorantami zawodowymi, czy ekonomicznymi nie byli. Nie chcę tu otwierać dyskusji o spółkach nomenklaturowych (bo jest to swoiste hasło-wytrych, którym można objąć propagandowo i wszystko, i nic), ale przyjąć wypada, że aby skutecznie założyć i prowadzić nawet taką (powiedzmy - dyskusyjną) spółkę także nie można być idiotą z partyjnego rozdzielnika.