Józef Piłsudski pierwzowzorem Nikodema Dyzmy?

[Jarpen Zigrin]

Hmm... niedawno natknąłem się na jednym z portali o filmach na wypowiedź jedno z użykowników, który uważał, że Józef Piłsudski to pierwowzór Nikodema Dyzmy, gdyż autor tej powieści jako osoba, która doznała krzywd od sanacji za krytykę Piłsudskiego w taki właśnie sposób postanowił się zrewanżować.

Przyznam się szczerze, że serialu w całości nigdy nie oglądnąłem, a twórczości i historii autora nie znam, ale ten komentarz z portalu bardzo mnie zainteresował, bo nigdy nie przypuszczałem, że Dyzma może mieć jakiś konkretny realny pierwowzór.

Tutaj link do tej dyskusji, na którą się przypadkiem natknąłem:

http://www.filmweb.pl/topic/590503/Pierwow...+Piłsudski.html

Kilka informacji jest też w tym tekście:

http://www.wprost.pl/ar/?O=23500

[ciekawy]

niedawno natknąłem się na jednym z portali o filmach na wypowiedź jedno z użykowników, który uważał, że Józef Piłsudski to pierwowzór Nikodema Dyzmy

Czy ów użytkownik to nie przypadkiem Rycerz 1984, albo inny zajadły antypiłsudczyk, ktorych tak sporo wypłynęło ostatnio na forum ?

[ciekawy]

No pewnie, że to on ! W takim razie - szkoda czasu na czytanie tej dyskusji ...

[Rycerz1984]

No pewnie, że to on ! W takim razie - szkoda czasu na czytanie tej dyskusji ...

W zasadzie to faktycznie, dyskusja wydaje się bezcelowa, bo Dołęga-Mostowicz sam przyznał, że pierwowzorem Dyzmy był Piłsudski. Na dzień dzisiejszy nie jestem w stanie podać dokładnych namiarów na tekst, gdzie Dołęga-Mostowicz to mówił, wiem, że przeczytałem to dość dawno w Komunikatach im. Romana Dmowskiego. Poza tym, wystarczy obejrzeć, serial i przeczytać książkę, wtedy nikt nie powinien mieć wątpliwości kogo w osobie Dyzmy nakreślił Dołęga-Mostowicz, nie jest żadną tajemnicą, że pod postacią Dyzmy kryje się Piłsudski.

[Jarpen Zigrin]

Ha! Nie zauważyłem, że to rycerz, czytałem tylko treść, wyszło zabawnie : ) Jednak internet jest mały ; )

Kwestia piłsudczyków, czy nie piłsudczyków jest drugorzędna, bo każdy ma prawo do swojej opinii zwłaszcza na podstawie licznych źródeł i literatury. Po przeglądnięciu materiałów z sieci dt. autora i książki jest wiele komentarzy utożsamiających Dyzmę z Piłsudskim lub mówiących o zawartej krytyce sanacji w tej książce, czy rzeczywiście tak jest? Jeden z takich tekstów podałem powyżej.

Jak pisałem serial widziałem pobieżnie, a książki nie czytałem, a sprawa wydaje się być ciekawą.

Znalazłem także inf. tutaj:

http://www.wmatlan.else.com.pl/pilsudskig.htm

http://www.stopklatka.pl/dvd/recenzja.asp?wi=60603

http://film.onet.pl/0,0,1083001,1,600,artykul.html

Spraw może szczególnej wagi nie jest, ale mnie po prostu to totalnie zaskoczyło.

[ciekawy]

Powieść “Kariera Nikodema Dyzmy” została napisana przez Dołęgę-Mostowicza jako odwet za to, co spotkało pisarza ze strony sanacji. Autor tej książki był dziennikarzem bardzo krytycznie wyrażającym się o władzach sanacyjnych i Piłsudskim. Pomimo licznych ostrzeżeń nie zaprzestał wyrażania krytycznych opinii o rządzących i w związku z tym został porwany przez kilku żołnierzy a następnie pobity i wyrzucony z samochodu poza miastem. Tadeusz Dołęga-Mostowicz nigdy nie zapomniał samosądu, którego padł ofiarą i zemścił się na piłsudczykach pisząc tę powieść. (za: Wikipedia)

tyle wikipedia Ma ktoś jakieś inne "źródła" ?

Zaiste - zemsta była tak okrutna, że we wrześniu 1939r. podążył za Rządem IIRP do Kut (gdzie nawiasem mówiąc zginął, nie docierając do granicy). Per analogum - pamiętacie, jak niejaki Lech Wałęsa wygrał wybory prezydenckie w 1990r.i jak puszczono serial (TVP 1) "Kariera Nikodema Dyzmy" ?

[Gnome]

O ile Kariera... jest antysanacyjna sama w sobie, to raczej tytułowy bohater nie jest uosobieniem nikogo konkretnego, tylko pewnego typu człowieka, jak dla mnie nie piłsudczyka a członka tzw. "czwartej brygady" (a może i piątej albo i szóstej nawet).

No i tak po prawdzie to jakie są analogie między Piłsudskim sybirakiem, jednym z założycieli PPS, bojowcem, publicystą, historykiem, współtwórcą organizacji paramilitarnych etc. a prowincjonalnym urzędnikiem Nikodemem Dyzmą?

Tak, że podzielam w pełni zdanie Ciekawego, niektórzy naprawdę powinni się zastanowić co piszą, no ale jakie źródła, to i takie informacje.

[Lansjer]

Już teraz rozumiem dlaczego serial [książki też nie czytałem] przypadł mi do gustu. Jednak biorąc pod uwagę to, że główny bohater był znanym powszechnie kobieciarzem [w jednym z odcinków pan Nikodem stał się bożyszczem sekty kobiecej, oddając się igraszkom cielesnym ze współwyznawczyniami], oraz to, że z mundurem i wojskiem nigdy nie miał nic wspólnego, nieświadomie [a w tym kontekście] kojarzyłem go sobie z nie kim innym jak... Romanem Dmowskim.

Ot jak widać "zemsta" autora [po latach] ma dwa oblicza. No cóż, każdy odbiorca ma prawo do własnej interpretacji postaci Nikodema Dyzmy, czego autor jak najbardziej nie musiał być świadomy przystępując do pisania...

[Jarpen Zigrin]

A może wojskowego zamieniono na urzędnika, ale cechy charakteru autor w swoim zamyśle dobrał zbieżne? Źródeł jest kilka i są oni niezależne od siebie, więc coś na rzeczy może być. Każdy może interpretować po swojemu, szkoda, że nie mamy żadnego wyjaśnienia autora, bo to by ucięło wszelkie komentarze.

[FSO]

Witam;

przecież mechanizm opisany w "Karierze ..." jest prosty jak konstrukcja cepa. Sprawdzalny dokładnie w każdym systemie, a polskim - zupełnie. Przecież o wielu obecnych działaczach mówi się że są "styropianowi" - zasług nie mają, ale byli w odpowiedniej chwili, odpowiednim miejscu. Nowo mianowany wojewoda - pierwsze co robi - to rzuca kłody pod nogi prezydentowi miasta - bo nie lubi go z wielu różnych powodów. Nie czytał projektu, planu - ale "trzeba się nad nim zastanowić". Bo on partyjny a wybory prezydentów miast się zbliżają. Za wysoka skala? Mniejsza - opozycja w radzie miasta [5 tys ludzi] krzyczy, że burmistrz nie robi nic, to krzykacz najwiekszy [wszyscy się znają], zostaje podkupiony - dokładniej żona syna na wychowawczym dostaje posadę za 1200 zł/mc - w takiej dziurze - fucha nie lada. Zawsze znajdzie się ktoś kto jakiejś "elicie" powie że "jest głupia i ma wszy", i zawsze znajdzie się ktoś kto wyniesie go na piedestał "bo szczere słowa powiedział"...

Okres drugiej połowy lat 20 tych i przełomu lat 20 tych i 30 tych to z jednej strony nabór nowych ministrów i działaczy [zwolnennicy Piłsudskiego, jako nowej siły rządzącej w kraju] oraz walk koterii - kto jest bliżej wodza i dlaczego. Zmieniając nieco realia i akcesoria jakimi posługują się panie i panowie hrabiowie, przepraszam biznesmani, prezesi, przewodniczący, sposoby jakimi prowadzą majątki własne [pomyłka: przedsięwzięcia biznesowe, przejęte lub nie firmy...] to obraz lat dzisiejszych.

Czy sam Piłsudski był wzorem - być może, tym bardziej, że ręki do gospodarki nie miał, a i decyzje za któymi stał budziły kontrowersje. Dokopanie się wówczas do faktów mogących być podstawą różnych domysłów trudne nie było. Stawiając zaś Piłsudskiego jako wzór Dyzmy określał także niejako cały system - i ludzi w im istniejących - jako bandę idiotów którzy sobie wybrali takiego samego, tylko jeszcze zdolnego krętacza i kłąmcę na czoło i za nim idą.

pozdr

[palatyn]

Stawiając zaś Piłsudskiego jako wzór Dyzmy określał także niejako cały system - i ludzi w im istniejących - jako bandę idiotów którzy sobie wybrali takiego samego, tylko jeszcze zdolnego krętacza i kłąmcę na czoło i za nim idą.

pozdr

Jeśli ktoś kogoś już wybierał to Józef Piłsudski swoich współpracowników, a nie na odwrót. Teza Lansjera teraz nabiera jeszcze większego sensu.

[Jarpen Zigrin]

Fragmenty z różnych internetowych źródeł:

"Kariera Nikodema Dyzmy" była obrazem II RP?

- Nie, to był paszkwil na nią, a Nikodem to sam Piłsudski. Tadeusz Dołęga-Mostowicz był endekiem i wielkim wrogiem Piłsudskiego, którego zaciekle zwalczał w publicystyce. Po maju, przed Brześciem dalej szydził z obozu władzy, wtedy jeszcze była wolność słowa.

http://wyborcza.pl/1,97737,7251896,Nalecz_...6&startsz=x

Niechęć Tadeusza Dołęgi-Mostowicza do sanacji sprawiła, że w jego powieści dopatrywano się kpiny z Józefa Piłsudskiego. Oberwało mu się wtedy od zwolenników marszałka i to w sensie dosłownym - porwano go, wywieziono na odludzie i pobito. Dołęga-Mostowicz nie miał monopolu na powieści o politycznych karierowiczach: Juliusz Kaden-Bandrowski w "Generale Barczu" sportretował generała Józefa Hallera (niektórzy mówili, że samego marszałka), a w "Mateuszu Bigdzie" - Wincentego Witosa.

http://www.wprost.pl/ar/?O=23500

Powieść "Kariera Nikodema Dyzmy" została napisana przez Dołęgę-Mostowicza jako odwet za to, co spotkało pisarza ze strony sanacji. Autor tej książki był dziennikarzem bardzo krytycznie wyrażającym się o władzach sanacyjnych i Piłsudskim. Pomimo licznych ostrzeżeń nie zaprzestał wyrażania krytycznych opinii o rządzących i w związku z tym został porwany przez kilku żołnierzy a następnie pobity i wyrzucony z samochodu poza miastem. Tadeusz Dołęga-Mostowicz nigdy nie zapomniał samosądu, którego padł ofiarą i zemścił się na piłsudczykach pisząc tę powieść.

http://pl.wikipedia.org/wiki/Kariera_Nikodema_Dyzmy

Dodajmy do tego fakt, że same kulisy powstania książki, na której bazuje serial, są dość... ciekawe. Autor, Tadeusz Dołęga-Mostowicz, niezbyt pochlebnie wyrażał się o rządach kochanego marszałka Piłsudskiego. Ten postanowił go ukarać i zafundował dziennikarzowi porwanie, pobicie i wyrzucenie z samochodu za miastem. Zapewne w trakcie powrotu z upokarzającej przejażdżki Dołęga-Mostowicz postanowił się zemścić. Napisał książkę. I chyba zemsta się udała.

http://film.wp.pl/id,16377,rid,63198,title...ml?ticaid=198fd

Pisarz, wówczas skromny dziennikarz, po opublikowaniu krytycznego artykułu o Józefie Piłsudskim, został dotkliwie pobity przez oficerów Marszałka. Wtedy obmyślił niebanalną zemstę - postanowił napisać książkę, która skompromitowałaby ludzi władzy i istniejące układy towarzysko-polityczne, ujawniła mechanizm, który pozwala nieukom i głupkom zajmować lukratywne posady i dochodzić do wysokich godności w państwie.

http://www.filmpolski.pl/fp/index.php/122855

[Gnome]

Jarpenie bez urazy ale zamiast zamieszczać cytaty z internetu raczej napisz w jakich to elementach Dyzma miałby być wzorowany na Piłsudskim, bo bez tego to o dyskusji trudno mówić.

A co do tezy Lansjera to całkiem fajna, tylko też nijak mająca się do rzeczywistości, ale za to wielce oryginalna .

[Jarpen Zigrin]

Nie oglądałem tego serialu, nie czytałem książki stad bazuje na waszych opiniach jak i informacjach z internetu.

Widziałem tylko urywki, jak unieważnił małżeństwo i aresztował bodajże Kunickiego wbrew prawu, pod byle pretekstem. Piłsudski zmieniał wiarę, by zawrzeć małżeństwo, a w Berezie też zamknął pod byle pretekstem opozycję.

Tak jak mówiłem całości nie widziałem i bazuje tylko na tych urywkach. Ale wydaje mi się, że nie należy jeśli już szukać podobieństw dosłownych jak te, które podałem wyżej, ale bardziej skupić się na cechach charakteru Dyzmy.

Jeśli rycerz znalazłby źródło, w którym autor mówi, że Dyzma był wzorowany na Piłsudskim to wtedy mielibyśmy jasność.

Problem polega na tym też, że nie wszyscy potrafią trzeźwo spojrzeć na postać Piłsudskiego, więc nie dostrzegają żadnych jego wad, dlatego oczywiste jest, że nie widzą żadnego podobieństwa z Dyzmą. Bez tego źródła, o którym mówiłem zapewne sprawy nie ustalimy jednoznacznie.

[ciekawy]

Problem polega na tym też, że nie wszyscy potrafią trzeźwo spojrzeć na postać Piłsudskiego, więc nie dostrzegają żadnych jego wad

Faktycznie. Jednak niektorzy widzą wyłącznie jego wady ....