Jak wychowywano kobiety na dobre żony?

[secesjonista]

I jeszcze o poradach Paprockiego i ich tle biograficznym. Po ojcu miał on otrzymać dwie wsie: Gogoły i Paprocką Wolę, nieszczęśliwie powziął myśl o powiększeniu swego majątku za sprawą ożenku. Wybór padł na wdowę Jadwigę Kossobudzką, kasztelankę sierpską, znacznie od niego starszą. Pech chciał, iż trafił mu się typ Ksantypy, jeśli wierzyć przekazowi, jak dał Żegota Pauli:

"Swarliwa i podeszła już w latach połowica zaczęła przewodzić nad młodym małżonkiem, i wyrzucając mu zbyt często nierówność majątkową, skłoniła wreszcie do tego, iż dla uniknięcia cierpkiego w domu pożycia, postanowił wszystko porzucić i udać się za granicę".
/tegoż, "Wiadomości o życiu i pismach Bartłomieja Paprockiego", w: B. Paprocki "Herby rycerstwa polskiego na pięcioro ksiąg rozdzielone", Warszawa 1982, s.2/

 

Nie dziwne tedy, że przyszłym małżonkom zalecał by przy ożenku nie kierowali się stanem majątkowym wybranki, a za najodpowiedniejszy wiek do zawarcia małżeńskiego podawał: "żeby pięć a trzydzieści osiemnaście kołysał, mládenci, kdy bude 35. let a panně osmnácte". Paprocki napisał utwór pt. "Nauka Rozmaitych Philozophow, około obierania żony...", który miał charakter satyryczny. Miejscami jest to "gruba" satyra, autor twierdził, że tylko jedna na tysiąc kobiet godna jest pochwały. Omawiając kobiece przywary, porównuje je do: świni, lisicy, jadowitego psa, osła, konia czy małpy. Można nawet powiedzieć, że Paprocki podżegał do podjęcia bardzo radykalnych kroków: "Jeden mówił, iże ma drzewko w sadu doma, figowe, na którym się obiesiła żona, Drugi mu rzekł: proszę cię, daj mi różdżek z niego. Niechaj ich też zaniosę do sadu swojego, Ow aby ta gałązka, tak fortunna była, Żeby też taki pogrzeb, mojej uczyniła".

/K. Koczur-Lejk "Obraz małżeństwa w utworach Bartłomieja Paprockiego 'Nauka Rozmaitych Filozofów, około obierania żony' i "Stav manželský", "Acta Universitatis Wratislaviensis" No 3159, "Slavica Wratislaviensia" CL, Wrocław 2009, s. 113/