Litwa,Łotwa, Estonia - 1940

[PLUSZAK]

Witam,

poszukuje jakichkolwiek informacji na temat walk jakie podjęły wojska litewskie łotewskie czy estońskie przeciw wkraczającym oddziałom Armii Czerwonej. Dodatkowo ciekawią mnie walki przeciw Rosjanom w 1944-45 roku. Z tego co wiem najbardziej zaciete byly na Łotwie, gdzie Łotysze którzy wcześniej walczyli w oddziałach SS postawili silny opór.

Poza tym nie wiem czy ktokolwiek ma jakieś informacje o losach np. polskich samolotów internowanych we wrześniu 39 na Litwie. Był tam prototypowy Karaś, którym nasi piloci zwiali wcześniej z internowania w Rumunii. Samlot miał międzylądowanie na Polach Mokotowskich, gdzie został jeden z żołnierzy. Nie wiem czy Polska starała się po wojnie odzyskać od ZSRR internowany sprzęt?

Z góry dziękuję za pomoc i pozdrawiam, Pluszak.

[FSO]

Witam;

informacyjnie : temat przeniesiony z racji konkretnego zapytania:). Ale ad rem

W temacie tego co i jak odbywało się zajmowanie kraju szukaj u Łossowskiego - popełnił kilka książek w tym temacie. Do tego troszkę znajdziesz także tu: https://forum.historia.org.pl/index.php?showtopic=7565

Poza tym: o walkach na terenie Pribałtyki we wspomnieniach np: Guy Sajer: Zapomniany żolnierz; do tego prawie na pewno wyszły książki o dywizji Gross Deutschland, która o ile mnie pamięć nie myli wlaśnie w tych rejonach walczyła. Są to w dużej części wydawnictwa niemieckie aleć zawszeć. Z pozycji nieco zbel;etryzowanych - J. Thorwald - "Die grosse Fluchte" - Wielka Ucieczka. Oryginalnie składa się to z dwóch części, ale u nas wyszło jako całość. Możliwe, że będzie także osobno. Jedna z nich to bodajże "Zaczęło się nad Wisłą".

pozdr

[Andreas]

Nie było walk(zakładam, że mowa o 1940). Ltwa, Łotwa i Estonia nigdy nie walczyły oficjalnie przeciw ZSRR. Sformowano calkiem sporo(bodaj 3 dywizje Waffen-SS) oddziałów walczących przy boku Niemców, ale nigdy te kroki nie były wspierane przez rządy tych państw. Bynajmniej nie toczyły się tam walki. Po drugie, a skąd żeś wytrzasnął informację, że państwa te walczyły? Nie miały szans stawić oporu i tego nie zrobiły. Jedyne państwa, które się postawiły ZSRR, to Polska i Finlandia. Możesz podać źródła, na których się opierasz? Dywizje Waffen-SS walczył daleko, na północy. A operacja 'Bagration' wymiotla Łotyszów błyskawicznie z ich państwa. Walczyli, owszem, w 1945r., owszem, ale to oni spalili 32 naszych żołnierzy w Podgajach w lutym 1945r. Więc nie walczyli na Lotwie, bynajmniej. Po trzecie, nie. Polska po wojnie była sojusznikiem ZSRR, a większość z tego sprzętu zdobyli Niemcy w '41, część użytkowali Rumuni i Węgrzy. Ale 99% zostało zniszczone do 1944r. Polecam ''Wojna Iwana'' C. Merridale i ''Czerwony Blitzkrieg'' W. Bieszanowa.

[Bruno Wątpliwy]

Polecam następujące książki:

1. J. Rutkiewicz, Wojsko łotewskie 1918-1940, Warszawa 2005

2. J. Rutkiewicz, W. Kulikow, Wojsko litewskie 1918-1940, Warszawa 2002 (ta i pow. pozycje obejmują także okres po 1940 r. - np. formacje walczące po stronie Niemiec)

3. W. Rezmer, Litewskie lotnictwo wojskowe 1919-1940, Toruń 1999 (tam np. o internowanym prototypowym "Sumie" - s. 247-249)

4. J. Gdański, Zapomniani żołnierze Hitlera, Warszawa 2005

i oczywiście Łossowski - w szczególności - Kraje bałtyckie w latach przełomu, Warszawa 2005

I ze trzy linki:

O losach lotnictwa łotewskiego

O ataku radzieckich na posterunek Maslenki (Łotwa)

j.w.

Poza tym, w każdym z tych państw jest "muzeum okupacji", niekiedy z ciekawymi materiałami na stronach internetowych.

Generalnie większych walk nie było, tylko "incydenty". Radzieccy zaatakowali moment przed przyjęciem ultimatum łotewską i litewską strażnice graniczne - były nieliczne ofiary. 2 pułki litewskie próbowano namówić do przejścia do Niemiec (zrobił to gen. Musteikis, towarzyszący uciekającemu Smetonie)- bezskutecznie. Dowódca łotewskiej straży granicznej popełnił samobójstwo.

O Estonii podał wyżej link do dyskusji FSO (jeden oddział stawił opór, Rosjanie strącili samolot pasażerski).

Generalnie żołnierze bałtyccy w 1940 r. odegrali smutną rolę asysty na ulicach, a potem ich zmuszano do udziału w proradzieckich demonstracjach.

A operacja 'Bagration' wymiotla Łotyszów błyskawicznie z ich państwa.

Andreas - Łotysze i resztki Litwinów walczyli także w kotle kurlandzkim.

BTW - niedawno czytałem książkę M. Laara, Wojna w lesie - to o partyzantce anty-radzieckiej w Estonii.

[Andreas]

To wiem. 16. Dywizja Zmotoryzowana SS, 20 tys. ludzi została zamknięta, ale bardziej znana 15. SS ''Lettland'' była odpowiedzialna za spalenie 32 żołnierzy z I AWP.

Co do partyzantki, troszkę jest tego nawet na Wikipedii.

[Bruno Wątpliwy]

W Kurlandii była 19. dywizja grenadierów Waffen SS (2-ga łotewska).

Z Podgajami są różne wersje, ale najbardziej prawdopodobna jest ta, że to Łotysze.

BTW - wziętych do niewoli Łotyszy z 15. dywizji przesłuchiwał Józef Urbanowicz, późniejszy generał, współpracownik Jaruzelskiego. Polak z Łotwy - także problemu językowego nie było...

[secesjonista]

Juris Cigonovs "Ruch oporu wobec sowieckiego rezimu okupacyjnego na terytorium Łotwy 1944-1956", w: "Represje sowieckie wobec narodów Europy 1944-1956" red. D. Rogutka, A. Adamczyk. Krótki bo krótki szkic, ale z ciekawostką w postaci wspomnienia o mało znanej historii, czyli o tzw. "Alevvikkskovskim zawieszeniu broni", kiedy to wrześniu 1945 r. struktury NKWD we w powiatu Valkskiego zostały zmuszone do zawarcia takiego układu z oddziałami partyzanckimi.

[Bruno Wątpliwy]

Cytuj

jeden oddział stawił opór

O przebiegu starcia na ulicy Raua (Tallinn):

https://mehele.ohtuleht.ee/836751/ainus-vastupanu-punaarmeele-sidepataljoni-lahing-raua-tanaval-21-juunil-1940

https://et.wikipedia.org/wiki/Raua_tänava_lahing

[Bruno Wątpliwy]

Jeszcze jedna pozycja książkowa:

M. Blosfelds, Łotewski ochotnik legionu SS, Warszawa 2009

[Bruno Wątpliwy]

Jeszcze o wzmiankowanym wyżej radzieckim ataku (nocą z 14 na 15 czerwca 1940 r.) na łotewski posterunek graniczny Maslenki (Masļenki). Na marginesie, przeprowadzono także - w mniejszej skali - atak na posterunek Šmaiļi, na Žuguri zaś próbowano.

 

Dotychczas byłem przekonany, że była to - albo:

1) świadoma, radziecka prowokacja, mająca na celu zastraszenie Łotyszy, ewentualnie "rozpoznanie bojem" ochrony granicy,

2) mniej prawdopodobne - efekt nie dotarcia do wysuniętych oddziałów rozkazów odwołujących (chwilowo) wtargnięcie zbrojne na Łotwę (taki, tamtejszy "incydent jabłonkowski").

 

Spotkałem się jednak z opinią, że była to samowola lokalnych, radzieckich dowódców, którzy zresztą za ten akt zostali aresztowani. Wydaje mi się to trochę mało prawdopodobne, aby w warunkach radzieckich tak istotne operacje były efektem samowoli, prędzej jestem skłonny uwierzyć, że ewentualne aresztowanie głównych sprawców było czasowym zabiegiem propagandowym (do czasu przejęcia już całkowitej kontroli przez ZSRR nad Łotwą). Ale wykluczyć przecież nie można, że jacyś "komandirzy" byli pewni, iż do walk na wielką skalę dojdzie, zatem chcieli się odpowiednio wykazać. 

 

Poniżej cytat ze strony http://hrono.ru/sobyt/1900war/1940prib.php (wytłuszczenia moje - Bruno W.):

 

"1940.06.15 3:30

ЛАТВИЯ. Погранотряд 14-й заставы под командованием начальника истребительной группы лейт.Комиссарова самовольно перешел советско-латвийскую границу, разгромил и сжег латвийский кордон Масленки, и, захватив 5 пограничников, 6 мужчин, 5 женщин и 1 ребенка, вернулся на нашу территорию. На участке этой же заставы начальник 2-й истребительной группы политрук Бейко, услышав стрельбу и взрывы гранат, также перешел границу в Латвию и произвел нападение на латвийский кордон Бланты, и, захватив 1 сержанта, четырех пограничников и пять детей, вернулся на нашу территорию. В перестрелке было убито 4 латвийских пограничника. Лейтенант Комиссаров и политрук Бейко были арестованы и отконвоированы в распоряжение начальника штаба войск округа т.Ракутина".

 

Strona łotewskiej Wikipedii o tym ataku (m.in. ze zdjęciami ofiar):

https://lv.wikipedia.org/wiki/Masļenku_robežincidents