Początki kawalerii w II RP

[dzionga]

Obecnie przeżywam okres fascynacji kawalerią II RP, ale chciałabym żeby to się też zaczęło przekładać na wiedzę, dlatego zapraszam do dyskusji na ten temat;) Jak się rozwijała, gdzie walczyła, etc.

Na zachętę:

[redbaron]

W takim razie radzę się zapoznać z pracami dra Aleksandra Smolińśkiego z Torunia. Ma może ciężki styl, ale moim zdaniem jest jednym z najlepszych, żeby nie powiedzieć najlepszy w tej dziedzinie w Polsce.

[dzionga]

A to czytał ktoś może?

[Tomasz N]

Polska kawaleria, podobnie jak i reszta WP nie wyskoczyła jak diabełek z pudełka w 1918 r., tylko powstała na bazie kawalerii państw zaborczych. Dla przykładu gen. Anders był rosyjskim kawalerzystą. Nb. marsz. Piłsudski uważał, iż to właśnie kawaleria rosyjska była wzorcem i niedościgłym ideałem dla polskich kawalerzystów.

[Suryn]

Jeśli mówimy o początku polskiej kawalerii w II RP, to wypada wspomnieć Belinę-Prażmowskiego i jego ułańską siódemkę.

Wszystko zaczęło się od tego, że wezwał go do siebie Komendant. Władysław miał wtedy 26 lat, a Komendant powiedział: "To jest bardzo niebezpieczne. Jest 90 procent pewności, że wszystkich was powieszą". Belina zgodził się od razu. Zapytał tylko, ilu ludzi może ze sobą wziąć (wytargował siedmiu). Rozmawiał z każdym z nich z osobna - odpowiadali w dwóch słowach. Jabłoński: "Ty idziesz, ja idę". Skotnicki: "Psiakrew, idę!".

[widiowy7]

W skład jego patrolu weszli: Janusz Głuchowski "Janusz" (zastępca dowódcy), Stefan Kulesza "Hanka" (podoficer oddziału Strzelca w Gandawie w Belgii), Antoni Jabłoński "Zdzisław" (szeregowy Strzelca we Lwowie), Stanisław Skotnicki "Grzmot" (były dowódca Strzelca w St. Gallen w Szwajcarii), Ludwik Skrzyński "Kmicic" (były dowódca oddziału Strzelca w Nancy we Francji), Zygmunt Karwacki "Bończa" (w roli przewodnika). Najstarsi żołnierze patrolu czyli Prażmowski i Głuchowski mieli po 26 lat, najmłodszy przyszły ułan (Jabłoński) 18.

Działania patrolu trwały 40 godz. W tym czasie przebyto 150 km z czego 3 sierpnia, w dniu właściwej akcji, 104 km w ciągu 13 godzin. Na sen poświęcono 6 godzin (2 godziny 3 sierpnia i 4 godz. z 3 na 4 sierpnia). Cel patrolu został osiągnięty, Rosjanie zaprzestali mobilizacji w powiecie jędrzejowskim.

[Suryn]

W skład jego patrolu weszli: Janusz Głuchowski "Janusz" (zastępca dowódcy), Stefan Kulesza "Hanka" (podoficer oddziału Strzelca w Gandawie w Belgii), Antoni Jabłoński "Zdzisław" (szeregowy Strzelca we Lwowie), Stanisław Skotnicki "Grzmot" (były dowódca Strzelca w St. Gallen w Szwajcarii), Ludwik Skrzyński "Kmicic" (były dowódca oddziału Strzelca w Nancy we Francji), Zygmunt Karwacki "Bończa" (w roli przewodnika). Najstarsi żołnierze patrolu czyli Prażmowski i Głuchowski mieli po 26 lat, najmłodszy przyszły ułan (Jabłoński) 18.

Działania patrolu trwały 40 godz. W tym czasie przebyto 150 km z czego 3 sierpnia, w dniu właściwej akcji, 104 km w ciągu 13 godzin. Na sen poświęcono 6 godzin (2 godziny 3 sierpnia i 4 godz. z 3 na 4 sierpnia). Cel patrolu został osiągnięty, Rosjanie zaprzestali mobilizacji w powiecie jędrzejowskim.

Dokładnie tak Widiowy. Warto dodać, że do Krakowa wróciła ósemka ułanów. W majątku p.Kleszczyńskich nasi bohaterowie "zarekwirowali" 5 rumaków i jednego ochotnika - Dzika/Dzikiego - Kleszczyńskiego, późniejszego oficera I-go pułku ułanów.

[von Engel]

Zrobilem kiedys taka liste pulkow jazdy Wojska Polskiego, wywodzacych sie z roznych formacji polskich. Zielonym poznaczone pulki z bylych Legionow Polskich, czerwonym z Wojska Polskiego w Rosji, niebieskim z Armii Wielkopolskiej, blekitnym, naturalnie, z Armii Hallera. Inne zostaly utworzone, jak sie wydaje, na nowo, bez wyraznej spadkowosci pulkowej.

1 p. szwoleżerów J. Piłsudskiego

2 p. szwoleżerów Rokitniańskich

3 p. szwoleżerów Mazowieckich

1 p. ułanów Krechowieckich im. płk Bolesława Mościckiego

2 p. ułanów Grochowskich im. gen. Dwernickiego

3 p. ułanów

4 p. ułanów Zaniemeńskich

5 pułk ulanów Zasławskich

6 pułk ułanów Kaniowskich

7 pułk ułanów Lubelskich im. gen. K. Sosnkowskiego

8 pułk ułanów im. ks. J. Poniatowskiego

9 pułk ułanów

10 pułk ułanów litewskich

11 pułk ułanów legionowych im. Marszałka E. Śmigłego-Rydza

12 pułk ułanów Podolskich

13 pułk ułanów Wileńskich

14 pułk ułanów Jazłowieckich

15 pułk ułanów Poznańskich

16 pułk ułanów Wielkopolskich im. gen. G. Orlicz-Dreszera

17 pułk ułanów Gnieźnieńskich

18 pułk ułanów Pomorskich

19 pułk ułanów Wołyńskich im. płk E. Różyckiego

20 pułk ułanów im. kr. Jana III Sobieskiego

21 pułk ułanów Nadwiślańskich

22 pułk ułanów Podkarpackich

23 pułk ułanów Grodzieńskich

24 pułk ułanów

25 pułk ułanów

26 pułk ułanów im. Hetmana Jana Karola Chodkiewicza

27 pułk ułanów im. kr. Stefene Batorego

1 pułk strzelców konnych

2 pułk strzelców konnych

3 pułk strzelców konnych im. Hetmana polnego koronnego Stefana Czarnieckiego

4 pułk strzelców konnych Ziemi Łączyckiej

5 pułk strzelców konnych

6 pułk strzelców konnych im. Hetmana wielkiego koronnego S. Żołkiewskiego

7 pułk strzelców konnych Wielkopolskich

8 pułk strzelców konnych

9 pułk strzelców konnych im. gen. K. Pułaskiego

10 pułk strzelców konnych

Pułk Jazdy Tatarskiej

[Panc]

Inne zostaly utworzone, jak sie wydaje, na nowo, bez wyraznej spadkowosci pulkowej.

Bardzo ladna tabelka,w zwiazku z powyzszym-zadanie nieco skomplikowane ,ale wykonalne-proponuje dla pozostalych zamiast kolorow linijke lub dwie o "ojcowskich'' szwadronach lub dywizjonach.Tak na predce-8 pułk ułanów im. ks. J. Poniatowskiego powstal przez przejscie w calosci na sluzbe Polsce 1-go Pułku ułanów Austryjackich kontynuujac tradycje 8 Pułku Ułanow -co zostalo uznane przez Min. Spraw Wojskowych w styczniu 1919r.

pozdr

[dzionga]

Szczerze mówiąc to zawsze myślałam, że życie oficera zawsze było takie fajne, a tymczasem wcale nie było tak różowo. Otóż państwo nie finansowało nawet munduru :| A Grzegorz Cydzik w swoich wspomnieniach podaje, że w skład wyprawy oficerskiej składał się z czterechczęści. Na wyposażenie osobiste składały się: uzbrojenie- szabla oficerska ze srebrnym temblakiem, pistolet kalibru 7,65 mm z futerałem ze skóry, lornetka polowa sześciokrotna z futerałem skórzanym, skórzana torba polowa i mapnik; umundurowanie polowe- kurtka, bryczesy,buty, furażerka, pas główny, płaszcz sukienny polowy, peleryna przeciwdeszczowa; umundurowanie garnizonowe- kurtka, bryczesy, szasery z lampasami, płaszcz oficerski dwurzędowy, płaszcz letni gabardynowy, rogatywka, buty, sztyblety, galowy pas jedwabny z rapciami; wyposażenie dodatkowe- 4 komplety bielizny osobistej, 2 koce, 4 prześcieradła, poduszka, dwie poszewki, dwie duże i solidne walizki, worek na pościel. No, a po przybyciu do pułku kupowało się jeszcze rzędy końskie. Oprócz tego trzeba było nabyć podstawowe umeblowanie, czyli łóżko, szafę, stolik, dwa krzesła, umywalkę, dywanik i firanki. Według obliczeń autora wychodzi na to, że przeciętny oficer nie wywodzący się z bogatej rodziny (a podobno bogatych było niewielu) miał do wydania na to wszystko 1200 zł, w tym 600 zł pożyczki, którą mógł zaciągnąć każdy z nich i spłacać ją przez dwa lata.

Ograniczenia pieniężne to nie wszystko. Podporucznik do czasu, kiedy mógł awansować do stopnia porucznika, czyli przez najbliższe trzy lata nie mógł się ożenić. Żona musiała spełniać wymagane kryteria, tzn: " pod względem moralnym, umysłowym i towarzyskim odpowiadać stanowisku oficera", poza tym musiała mieć posag ulokowany w PKO lub na hipotece.

[von Engel]

proponuje dla pozostalych zamiast kolorow linijke lub dwie o "ojcowskich'' szwadronach lub dywizjonach.

Wg Księgi jazdy polskiej (Warszawa 1938) (mam tylko notatki),

1 p. szwoleżerów J. Piłsudskiego - 1 p. ułanów Legionów Polskich

2 p. szwoleżerów Rokitniańskich - 2 p. ułanów Legionów Polskich

3 p. szwoleżerów Mazowieckich - ?

1 p. ułanów Krechowieckich im. płk Bolesława Mościckiego - 1 p. uł. 1 Korpusu Polskiego

2 p. ułanów Grochowskich im. gen. Dwernickiego - 2 p. uł. 1 Korpusu Polskiego

3 p. ułanów - 3 p. uł. 1 Korpusu Polskiego

4 p. ułanów Zaniemeńskich

5 pułk ulanów Zasławskich - 5 p. uł. 2 Korpusu Polskiego

6 pułk ułanów Kaniowskich - 6 p. uł. 2 Korpusu Polskiego

7 pułk ułanów Lubelskich im. gen. K. Sosnkowskiego - 1 p. ułanów Legionów Polskich

8 pułk ułanów im. ks. J. Poniatowskiego - 1 p. ułanów armii austriackiej

9 pułk ułanów

10 pułk ułanów litewskich

11 pułk ułanów legionowych im. Marszałka E. Śmigłego-Rydza

12 pułk ułanów Podolskich - 7 p. ułanów 3 Korpusu Polskiego

13 pułk ułanów Wileńskich

14 pułk ułanów Jazłowieckich - kubański szwadron i p. ułanów 4 DS

15 pułk ułanów Poznańskich - 1 p. uł. Wielkopolskich

16 pułk ułanów Wielkopolskich im. gen. G. Orlicz-Dreszera - szwadron 2 p. uł. Wielkopolskich

17 pułk ułanów Gnieźnieńskich - 3 p. uł. Wielkopolskich

18 pułk ułanów Pomorskich - 4 p. uł. Nadwiślańskich

19 pułk ułanów Wołyńskich im. płk E. Różyckiego - Dywizjon Szwoleżerów 3 Korpusu Polskiego

20 pułk ułanów im. kr. Jana III Sobieskiego

21 pułk ułanów Nadwiślańskich

22 pułk ułanów Podkarpackich

23 pułk ułanów Grodzieńskich

24 pułk ułanów

25 pułk ułanów

26 pułk ułanów im. Hetmana Jana Karola Chodkiewicza

27 pułk ułanów im. kr. Stefene Batorego

1 pułk strzelców konnych - zapasowy p. i dywizjon 1 p. strzelców konnych, Francja

2 pułk strzelców konnych - szwadron 2 p. strzelców konnych, Włochy i 1 dyon szwoleżerów, Francja

3 pułk strzelców konnych im. Hetmana polnego koronnego Stefana Czarnieckiego

4 pułk strzelców konnych Ziemi Łączyckiej

5 pułk strzelców konnych

6 pułk strzelców konnych im. Hetmana wielkiego koronnego S. Żołkiewskiego - 1 p. szwoleżerów, póżniej 4 p. dragonów we Francji i Włoszech

7 pułk strzelców konnych Wielkopolskich

8 pułk strzelców konnych

9 pułk strzelców konnych im. gen. K. Pułaskiego

10 pułk strzelców konnych - z innych pułków strzelców konnych, tradycje 1 szwadronu we Francji i Włoszech

Pułk Jazdy Tatarskiej

[bavarsky]

Ad. 10 pułk ułanów litewskich

Pierwszym oficerem tegoż pułku, był por. Wiktor Jakubski, były oficer 3. p.u., w I-szym Korpusie Polskim jen. Dowbór-Muśnickiego.

Zalążkiem był stworzony przez tego oficera Szwadron Bielsko-Mazowiecki formujący się w miejscowości Czyżewo.

Późniejsza tendencja przesuwania się na wschód polskich nowo powstałych oddziałów, celem oswobadzania oraz zajmowania ziem polskich, [jak i być może chęci zmiany terenu rekrutacji] przyczyniły się również do zmiany w dyslokacji Szwadronu Bielsko-Mazowieckiego por. Jakubskiego. Już bowiem przed 20 grudnia 1918 roku, szwadron zajął majątek Pietkowo, [położony 9 km od stacji kolejowej], jak i miasteczko Łapy, znajdujące się w ziemi białostockiej.

W tym też okresie chęć przyciągnięcia "dusz" skłoniła najpewniej -jak podaje major Adam Dąbrowski-, do zmiany nazwy formacji na:

-Białostocki Oddział Jazdy

W początkach grudnia, Białostocki Oddział Jazdy, zostaje poważnie wzmocniony przez dołączenie do niego "Samoobrony Mińskiej", przez co szwadron por. Jakubskiego powiększa się do stanu, ok.:

-80 ułanów i 50 koni.

Według relacji spisanej przez majora Konstantego Kalinowskiego, jednego z ówczesnych ochotników, obraz werbunku do przyszłego 10. pułku ułanów wyglądał następująco:

"W dniu 20 listopada 1918 r., zgłosiłem się, jako ochotnik, do posterunku żandarmerii w m. Łapy, o skierowanie mnie do formujących się w tym rejonie jednostek wojska polskiego. Wybrałem oddział konny por. Jakubskiego, organizujący się w majątku Pietkowo. Pod wieczór tegoż dnia, przyjechałem do Pietkowa i zameldowałem się por. Jakubskiemu, który oddał mnie pod opiekę plutonowemu Krajewskiemu.

Plut. Krajewski zaprowadził mnie do budynku dworskiego, gdzie było około 30 ułanów. Następnego dnia, umundurowano mnie w mundur niemiecki i czapkę maciejówkę z orzełkiem; tak był umundurowany cały oddział.

Codziennie napływali ochotnicy, niektórzy na własnych koniach, przyprowadzono też konie ofiarowywane przez sąsiednie majątki. Wyżywienie oddziału było przygotowywane w dworskiej kuchni przez dworskiego kucharza. Ułani kwaterowali we wszystkich możliwych zakątkach zabudowań dworskich, oraz we wsi Pietkowo i wreszcie w okolicznych wioskach, szczególnie gdy dołączył do szwadronu por. Jakubskiego oddział Samoobrony Mińskiej. Ostatecznie, przy dalszej organizacji pułku, zostałem przydzielony do 3-go szwadronu a następnie do plutonu tego szwadronu wydzielonego do "szwadronu bojowego". Pluton ten był w tym szwadronie III-cim"

Z powyższej relacji zestawionej przez Kalinowskiego, możemy się dowiedzieć wielu zacnych szczegółów dotyczących formowania, odzienia jak i struktury nowo powstającej jednostki kawalerii.

W kwestii umundurowania w mundury niemieckie. Otóż cofający się Niemcy pozostawili w miejscowości Łapy magazyn mundurowy jak i trochę uzbrojenia.

Tak że początkowo ochotnicy byli umundurowani w niemieckie mundury, czapki maciejówki i uzbrojeni w karabiny niemieckie typu Mauser.

Pozdr.

M.

Edytowane 18 Listopad 2010 przez bavarsky

[secesjonista]

Państwo scalone z kilku zaborów, z wojskiem mającym w swych szeregach ludzi ordynowanych w różnych komendach, a i w różnych językach postanowiło rzecz uporządkować i spróbować ustalić pewien kanon nawiązujący do języka polskiego.

Nie zawsze szczęśliwe były postanowienia CKSW, atoli jak to wyglądało co naszej kawalerii?

Harcownik - kawalerzysta w szyku luźnym (nazwa zastąpiła zagończyka)

Luzak - jeździec prowadzący konie luzem

Flankierzy - "szperacze" konni

Koniowód - co zastąpił konnowodnego, oznaczał żołnierza trzymającego konie spieszone.

Przy ćwiczeniach używać miano takowych pozorników: chochoł, gomuła, pierścień i łoza.

Co jeszcze wprowadzono do obiegu języka służbowego w tym czasie?

[Furiusz]

Cytuj

Przy ćwiczeniach używać miano takowych pozorników: chochoł, gomuła, pierścień i łoza.
Co jeszcze wprowadzono do obiegu języka służbowego w tym czasie?

F. Skibiński, Ułańska młodość 1917-1939, Warszawa 1989 podaje na s. że żołnierze pas od szabli nazywali portupeją - zniekształcone francuskie porte-epee. Na s.19 pojawia się kaptenarmus - oficer gospodarczy oraz dziadźka który miał szkolić naszego młodego ułana. Na s.22 pojawia się komenda szable żaj - skrót podobno od obnażaj czyli komenda do szarży oraz balans czyli tułów, szlus czyli uda i pośladki i szenkiel czyli reszta nogi. Na s.23 mamy jeszcze fejont czyli nowy żołnierz i czubaryk czyli żołnierz rosyjski. 

[secesjonista]

24 minuty temu, Furiusz napisał:

Na s.23 mamy jeszcze fejont czyli nowy żołnierz

 

A czy aby nie: "fejot", w gwarze m.in. warszawskiej znaczyło to osobę nieporadną, ślamazarną.

/za: B. Wieczorkiewicz "Słownik gwary warszawskiej XIX wieku"/

 

Podobnie w tekstach o ułanach, autorstwa płk dypl. Marcina R.J. Kujawy:

"Niewyszkolony rekrut ułański nazywał się Fejotem (...)

Wyraźny moment przejścia ilości w jakość tj. awans z Fejota na Pistoleta Ułana co się nie lęka i bardzo dobrze zapoznanego z wojennym rzemiosłem stając się 100% Ułanem".

/dostępne na: kresy24.pl/sumienie-narodu/