Kryzys XVII wiek

[Vissegerd]

FSO, w kraju takim jak RON ukaranie przykładne rokoszan mogło doprowadzić do wojny domowej, trzeba było być bardzo ostrożnym. Król według szlachty był tylko primus inter pares, miał słabszą pozycję, to on był dla narodu, a nie odwrotnie. Działanie króla powinno być takie, aby do rokoszu po prostu nie doszło.

Pozdrawiam.

[Tofik]

Dodam, że szlachta zapewne nie zapomniałaby o zasługach rokoszan. W przypadku Zebrzydowskiego i Stadnickiego trudno mówić o takowych, ale np. Janusz Radziwiłł przede wszystkim płacił za chorągwie wystawiane w latach wojny ze Szwecją. Dla każdego Litwina (a zwłaszcza dla czołowych) Radziwiłł był najpierw Litwinem, dopiero potem rokoszaninem.

[FSO]

Witam;

takie podejście oznacza dwie rzeczy:

- jeżeli król jest tylko "primus inter pares"; zwlaszcza jeżeli jego wladza pochodzi z wyboru, a nie jest dana z "boskiego namaszczenia" sprawia, że przy spaczonym podejściu do wolności szlacheckiej wykonywanie tej roli jest ciężkie. Odczuwali to Jagiellonowie, a elekcyjny jeszcze bardziej. Dopóki naród jest świadomo tego, że daje prawa komuś nad nim by sprawowal pewne dzialania w imieniu calości, a czasem ją ograniczal [patrz statuty wiślickie np] jest ok. Z drugiej strony w pewnym momencie zawsze okazuje się że trzeba kogoś przymusić podnosi się krzyk że niesprawiedliwe i wtedy co? Brak podporządkowania nakazom i zakazom rodzi dość szybko samowolę

- Jeżeli Radziwill byl najpierw Litwinem a potem przedstawicielem kraju [RON] to mówi to tylko o sile jaką byly te kraje polączone. W wypadku takiego Radziwilla trzeba tak czy siak skazać go w taki sposób by tylko i wylaćznie jego zaslugi uwolnily go od więzienia, a nie w taki sposób że każdy bogatszy szlachcić gwizda na prawo i zbawia się i prawem i lewem

pozdr

[Vissegerd]

Dopóki naród jest świadomo tego, że daje prawa komuś nad nim by sprawowal pewne dzialania w imieniu calości, a czasem ją ograniczal [patrz statuty wiślickie np] jest ok.

To jest właśnie to, o co chodzi! Do końca XVI wieku w zasadzie tak było. Dopiero wzrost roli magnaterii w pierwszej połowie XVII wieku i spadek bezpośredniej roli szlachty (i jej podupadnięcie) były przyczynami kryzysu. Magnaci realizowali przede wszystkim prywatę, wpływali na co mniej zamożną szlachtę, tym sposobem mając więcej głosów w sejmie. I tu było nieszczęście. Jeszcze Zygmunt III łamiąc prawa wzbudził nieufność szlachty do siebie i posądzenia o dążenia absolutystyczne - gwóźdź do trumny.

Pozdrawiam.

[FSO]

Witam;

Vissegerd: nie pamiętam już kto zwrócil wlaśnie uwagę na tą różnicę między "primus inter pares..." a "boskim namiestnikiem" na tronie. Kilkadziesiąt lat [ok. 40 -> 1569 - 160x] wskazuje jak cienka jest granica między obywatelskim spoleczeństwem mającym na celu zabezpieczenie w jakiś sposób kraju na czas nowego ustroju, do okresu kiedy to majątek wlasny stal się jedynie wyznacznikiem dzialań podejmowanych przez najbogatszych ludzi w kraju, kiedy klientelyzm szlachty polączony z pieniactwem stal się wzorcem dla większości, a zagraniczne pensje standardem dla najbogatszych. Dla wszystkich zaś: "żrenica wolności"

pozdr

[Matejko]

Kryzys RP w XVII wieku

Rzeczpospolita Polska w drugiej połowie XVII w., była bez przerwy atakowana przez wrogie narody. Byli to między innymi: Tatarzy, Szwedzi, Kozacy, Rosjanie i inni. Najazdy i wojny z tymi narodowościami bardzo osłabiły Polskę. Zarówno gospodarczo, jak i społecznie. Jednak to nie było jedyną przyczyną kryzysu Polski. Bardzo ważną przyczyną były osłabienie pozycji chłopa i mieszczanina w kraju. Osłabienie to było spowodowane zbyt wygórowanymi przywilejami dla szlachty. Kryzys Polski poprzedza wspaniałe panowanie tego kraju i niemal jego nietykalność.

Państwo polskie od połączenia z Wielkim Księstwem Litewskim stało się jednym z mocarstw europejskich, pierwszym na północnym wschodzie. Bitwa grunwaldzka zmusiła niechętnych na Zachodzie do uznania tego faktu, chrzest Litwy i wystąpienie Polaków na soborze konstanckim (Paweł Włodkowic), rozproszyły uprzedzenia, które tam jeszcze panowały. Szybko i stanowczo, działając potęgą miecza i potęgą kultury, znalazło mocarstwo polskie uznanie i sympatię Zachodu. Późniejsze usiłowania, by wstrząsnąć tym stanowiskiem Polski, kończyły się niepowodzeniami przeciwników, a najzawziętszi z nich, Krzyżacy, kończyli jako jej lennicy.

Przeciw przewadze Polski występuje na północnym wschodzie państwo moskiewskie, które, walcząc z nią o hegemonię nad Rusią, staje się niebezpiecznym bo upartym i zaciętym przeciwnikiem. Zajęty sprawami zachodnimi Kazimierz Jagiellończyk dopuszcza do upadku zaprzyjaźnionego Nowogrodu, ale poza tym po wznowieniu unii z Litwą, okazuje Polska stanowczą przewagę nad Moskwą, wobec której drobne niepowodzenia, jak utrata Smoleńska za Zygmunta Starego, są epizodami bez poważniejszego znaczenia.