Polskie urzędy dla Litwinów, a litewskie dla Polaków?

[Tofik]

Dość kontrowersyjną sprawą w czasach RON, było obsadzanie polskich urzędów przez Litwinów i na odwrót. Przykładem tego jest mianowanie Jerzego Radziwiłła na biskupa krakowskiego. Co sądzicie o tych sprawach?

[vanbrovar]

Moim zdaniem świadczyło to o prawidłowym spojeniu obu narodów (w sensie warstwy wyższe, szlachta). Nie rozumiem kontrowersji, w końcu Rzeczpospolita była państwem Obojga Narodów, więc tylko się cieszyć że nazwa sie sprawdzała... :wink:

[Tofik]

Nie rozumiem kontrowersji, w końcu Rzeczpospolita była państwem Obojga Narodów, więc tylko się cieszyć że nazwa sie sprawdzała... :wink:

Sprawa jest prosta - obydwa narody nie uważały każdego zacierania różnic za dobrą asymilację, a raczej zgubny, ekspansywny wpływ drugiego narodu (który oczywiście dążył do zniszczenia pierwszego).

[artifakt]

Moim zdaniem świadczyło to o prawidłowym spojeniu obu narodów (w sensie warstwy wyższe, szlachta). Nie rozumiem kontrowersji, w końcu Rzeczpospolita była państwem Obojga Narodów, więc tylko się cieszyć że nazwa sie sprawdzała... :wink:

A czy ciągłe bronienie się WXL przed Polakami na własnych urzędach też było przykładem? Poza tym czy urzędy świeckie też były obejmowane?

[Kadrinazi]

Niemniej jednak opisane przypadki obejmowania w ten sposob urzędow były tylko wyjątkami potwierdzającymi regułę - w sumie każdy narod trzymał się własnego kraju. Widać to chociażby w 1627 roku :wink:

[Pancerny]

urzędów przez Litwinów i na odwrót.

Z tego co pamiętam, w statucie unii lubelskiej jest napisane, że Litwini mogą ubiegać się o urzędy koronne, ale koroniarze nie mogli być powoływani na urzędy litewskie.

[Tofik]

Czy ktoś zna podobne przypadki spoza panowania Zygmunta III?

Wracając jeszcze do Jerzego Radziwiłła, on jeszcze potrafił obronić swoją dominację. Na argument ziemi krakowskiej, iż taki urząd należy się człowiekowi pochodzącemu tylko z ziemi krakowskiej, Radziwiłł odpowiedział, że po pierwsze nie zawsze to prawo było przestrzegane, po drugie, ma posiadłości w województwie krakowskim. O ile nominacji Radziwiłła sprzeciwił się (i to nie na długo) tylko sejmik krakowski, to nominacji Bernarda Maciejowskiego na biskupstwo wileńskie sprzeciwiła się chyba cała Litwa. Jedna biskupia nominacja zamieniła się w spór Korony z Litwą i granice odrębności dwóch ciał RON. Sprawę uznano nie za sferę religijną, ale na zamach odrębności WKL: po jednej stronie barykady stanął przywódca ewangelików Radziwiłł Piorun, jeden z przywódców prawosławia Teodor Skumin i najważniejsze - biskup żmudzki Malcher Giedroyć. Litwini niczym nie dawali się przekonać, nawet od Jerzego Radziwiłła zażądali, by zrezygnował z biskupstwa krakowskiego, by nie dawać koroniarzom powodu do roszczeń (biskup odpowiedział, że ze sprawowania biskupstwa krakowskiego przez Litwina, Wielkie Księstwo nie ma żadnej szkody). Doprowadzeni do ostateczności Polacy, jak zanotował w 1595 r. Aleksander Chodkiewicz, zagrozili, że uderzą na Litwę, tymi wojskami, które przyszykowali do walk na południu (Litwini na sejmie nie chcieli uczestniczyć w obradach). Piorun chciał poszerzenia odrębności obydwu ciał (popierał go Lew Sapieha). W ostateczności skończyło się na poniechaniu królewskich planów zacieśnienia związków polsko - litewskich po śmierci Radziwiłła w 1600 r. Na biskupstwo wileńskie został mianowany Benedykt Wojna, a krakowskie - Bernard Maciejowski.

[artifakt]

W 1636r. podczas trwania sejmu, posłowie litewscy mieli zażądać prawa szlachty litewskiej do urzędów w Prusach Królewskich.

[Tofik]

Czy ktoś zna podobne przypadki spoza panowania Zygmunta III?

Ot i sam poznałem Tyle, że z okresu jeszcze jagiellońskiego, więc mały offtop się wkradnie.

W 1453 r. Kazimierz Jagiellończyk zapragnął osadzić na biskupstwie wileńskim Sędziwoja z Czechła, szeroko poważanego Wielkopolanina (bardzo pozytywnie wypowiadał się o nim Długosz). Sędziwoj był też jednym z przywódców opozycji antykrólewskiej, była to więc również próba wybiegu politycznego. Sędziwoj nie dał się jednak zwieść, odpowiedział, że jest za stary na takie zaszczyty, sposobi się do życia klasztornego i nie potrafi mówić w j. litewskim, a także jest za stary by się go nauczyć.