Kto był ostatnim z dynastii Jagiellonów na tronie polskim?

[Bronek]

Dynastię tworzyli męscy przedstawiciele rodu, dlatego nie słyszymy np. o „dynastii” Radziwiłłów, choć Barbara też była koronowana. Zaś w przypadku tak Anny Jagiellonki jak i Jadwigi Andegaweńskiej koronowanie na „króla” było raczej wybiegiem, kruczkiem prawnym mającym na celu wzmocnienie stanowiska strony polskiej wobec cudzoziemskiego panującego.

w historii naszego kraju bylo sporo babek z wieksza ikra niz ich koronowani i utronowani slubni....

Można prosić o przykłady?

[w4w]

Dynastię tworzyli męscy przedstawiciele rodu, dlatego nie słyszymy np. o „dynastii” Radziwiłłów, choć Barbara też była koronowana. Zaś w przypadku tak Anny Jagiellonki jak i Jadwigi Andegaweńskiej koronowanie na „króla” było raczej wybiegiem, kruczkiem prawnym mającym na celu wzmocnienie stanowiska strony polskiej wobec cudzoziemskiego panującego.

Jadwiga i Anna były królami. Skoro uznajemy powszechnie , że Polska miała 2 królów z dynastii andegawenów, to nie rozumiem czemu nie uznawać Anny jako ostatniego Jagiellona.

[Bronek]

Skoro Jadwiga i Anna były królami to kto był królowymi?

[w4w]

Skoro Jadwiga i Anna były królami to kto był królowymi?

A jakie to ma znaczenie? Ważny jest niepodważany przez nikogo fakt, że Anna i Jadwiga były królami. No Jarpenie podaj mi nazwiska profesorów historii, którzy uważają, że Anna nie była królem i negują fakt jej koronacji na króla.

[Narya]

To wiele wyjaśnia:

(...) Problem polegał jednak na tym, że nie było uzgodnionego kandydata, którego można byłoby przeciwstawić Maksymilianowi. Wtedy Jan Zamoyski wysunął propozycję, aby wybrać Annę Jagiellonkę i przydać jej za męża Stefana Batorego. Odwoływał się do precedensu Jadwigi i Władysława Jagiełły. (...) W rezultacie 15 XII 1575 obrano na tron polski Stefana Batorego i Annę Jagiellonkę.

Natomiast w rozdziale poświęconym Zygmuntowi Augustowi prof. Markiewicz nazywa go "Ostatnim Jagiellonem" (s. 381-382).

Mariusz Markiewicz, prof dr hab na UJ.

Tymczasem Jadwiga została królem z powodu woli jej ojca, który przekupił szlachtę. W przypadku Anny było trochę inaczej..

Więc Zygmunt August był ostatnim Jagiellonem na tronie polskim.

Doceńcie to, że poszedłem odkurzyć swój podręcznik akademicki prof. Markiewicza i znalazłem wyjątki by wam je tu przedstawić. :wink: ;P

[w4w]

Zdanie, które mi się nie spodobało w tym dziale to:

Ostatnim królem z dynastii Jagiellonów był Zygmunt August.

Sam napisałeś, za Markiewiczem, że królem była też Anna. Więc to ona jest ostatnim królem z dynastii Jagiellonów. Anna nie była Jagiellonem tylko Jagiellonką, dlatego nie widzę w tym nic dziwnego, że Markiewicz nazywa Zygmunta ostatnim Jagiellonem.

[Narya]

Anna była koronowana na króla jako pretekst Zamoyskiego do koronacji na króla Batorego, aby oddalić koronację na króla polskiego Habsburga. To była zagrywka polityczna i prof. Markiewicz ładnie to opisał.

A "ostatni Jagiellon" miał taki podtekst u Markiewicza, że Zygmunt II był ostatnim królem z dynastii Jagiellonów na tronie polskim.

Możesz uważać inaczej i nawet napisać na ten temat pracę doktorską jeśli zechcesz, ale na razie oficjalna historiografia polska stoi na stanowisku, że Zygmunt II był ostatnim królem z dynastii Jagiellonów.

PS: Jakbyś zamierzał na ten temat pisać pracę doktorską, to od razu informuję cię że miałbyś bardzo dużo oponentów w gronie profesorów. :wink:

[Badlik]

13 grudnia 1575 Anna okrzyknięta została na Rynku Starego Miasta w Warszawie królem Polski i wielkim księciem litewskim. Dzień później szlachta uznała ją za króla Piasta, przydając jej za małżonka księcia siedmiogrodzkiego Stefana Batorego. Mikołaj Sienicki, podkomorzy chełmiński, marszałek koła rycerskiego, ogłosił decyzję szlacheckich elektorów, królewnę za królową, a Stefana Batorego za króla polskiego i księcia Księstwa Litewskiego nominował

Jak widać na pogrubionym tekście Anne Jagiellonkę uznano ostatecznie za królową. Co prawda teoretycznie jej władza była równorzędna władzy Stefana Batorego, nawet przez jakiś czas próbowała go przewyższyć, lecz ostatecznie została usunięta z życia politycznego przez swojego męża i nie miała zbytnich wpływów na władzę. Ciekawostką jest także, że po śmierci Batorego odbyła się elekcja mimo, że Anna Jagiellonka była królem więc prawnie bezkrólewia nie było. Jednak Anna Jagiellonka wolała się nie ubiegać o swoje rację i pasował jej wybór jej siostrzeńca Zygmunta III Wazy na króla Polski, bo liczyła, że będzie nim manipulować. Wszystkie te fakty, zwłaszcza to, że nie brała udziału we władzy, została ogłoszona przez marszałka królową oraz po śmierci swojego męża nie sprawowała władzy dalej, powodują, że historia nie uznaje Anny Jagiellonki za pełnoprawnego króla Polski i dlatego uznaje się jej brata za ostatniego Jagiellona na tronie Polski.

[Papież]

Można też uznać, że Jan II Kazimierz był ostatnim Jagiellonem w Polsce. Dlaczego? Bo był (od strony ojca) wnukiem Katarzyny Jagiellonki, najmłodszej córki Bony Sforzy i Zygmunta Starego.

[Narya]

Jak widać na pogrubionym tekście Anne Jagiellonkę uznano ostatecznie za królową.

Z jakiego źródła jest ten cytat?

Z wcześniejszej sekwencji jednak wynika, że szlachta wybrała ją na króla. To, że wkrótce została żoną Batorego, który przejął władzę to już inna kwestia.

[w4w]

13 grudnia 1575 Anna okrzyknięta została na Rynku Starego Miasta w Warszawie królem Polski i wielkim księciem litewskim. ł

Więc jednak Anna Jagiellonka była ostatnia:)

[Bronek]

Obwołanie królem to jeszcze nie koronacja. Maksymiliana Habsburga też obwołano królem, ( i to dzień wcześniej niż Jagiellonkę) a mimo to nim nie został, bo nie był koronowany.

A jak przebiegał sam obrzęd koronacji? Następująco:

„Anna stała w prezbiterium i czekała, aż biskup Stanisław Karnkowski namaści jej męża i włoży mu koronę. [..] W nakazanym przez ceremoniał momencie biskup obrócił się do nawy i po trzykroć zapytał, czy wszyscy pragną, by korona spoczęła na skroniach Stefana. […] Kiedy przyszła kolej na Annę, zapytania nie były potrzebne. Namaszczenie męża automatycznie otwierało drogę żonie. Marszałek obwieścił więc nawie: Niech wiedzą wszyscy, że królowa będzie ukoronowana”.

A jak określali Annę ówcześni ludzie?

„Król i królowa kochają się, jedzą, śpią i komunikują często” (nuncjusz papieski Caligari)

„Pani Infantka jest wielce niezadowolona” (nuncjusz papieski Laureo)

„Król przemieszkiwał w Grodnie […] unikając niemiłego sobie z królowa Anną, małżonką swoją pożycia” (biskup Piasecki)

Gdyby mimo to uznać, że to Anna Jagiellonka była ostatnim królem z dynastii Jagiellonów, należałoby uporać się z następującymi wątpliwościami:

Każdy kandydat wybrany na króla (jako pierwszy zrobił to Walezy) musiał zaprzysiąc pacta conwenta. Czy Anna Jagiellonka zaprzysięgła jakieś pacta conwenta?

Po zgonie króla następowała elekcja i wybór nowego. Jeżeli Anna była królem, to czemu po zgonie Batorego postąpiono tak, jak podczas bezkrólewia, tzn. nastąpiła elekcja?

Po śmierci każdego króla musiała nastąpić elekcja, natomiast po zgonie królowej nie. Jeżeli Anna była królem, to dlaczego po jej śmierci nie przeprowadzono elekcji?

Każdy panujący władca (Batory też) bił monety ze swoim imieniem. Jeżeli Anna Jagiellonka była królem, to dlaczego żadnych monet pod swoim imieniem nie biła?

Regułą było za Jagiellonów, że królem zostawał ktoś z tej dynastii w linii męskiej. Skoro Anna Jagiellonka mogła być mimo to królem, to dlaczego po śmierci Zygmunta Augusta wybrano na tron nie ją, lecz Walezego, przedstawiciela obcej dynastii?

Anna najpierw wzięła ślub ze Stefanem Batorym, a dopiero potem została koronowana. Wdzięcznym tematem do dyskusji może być zatem również kwestia, czy Anna była panną Jagiellonką czy może raczej panią Batory?

Myślę, że teza o Królu Annie jest błędna. Jej wyniesienie było taktyczną zagrywką na potrzeby chwili, niczym więcej. Ostatnim królem z dynastii był Zygmunt August, tak jak to jest przyjęte.

[secesjonista]

W dniu 26.09.2009 o 12:03 AM, Bronek napisał:

Regułą było za Jagiellonów, że królem zostawał ktoś z tej dynastii w linii męskiej. Skoro Anna Jagiellonka mogła być mimo to królem, to dlaczego po śmierci Zygmunta Augusta wybrano na tron nie ją, lecz Walezego, przedstawiciela obcej dynastii?

 

Nie bardzo rozumiem istotę tych rozważań, skoro Anna potomkiem w linii męskiej nie była, to jak mogła spełnić kryterium tej reguły? A obranie Walezego było efektem kalkulacji politycznych.

 

W dniu 26.09.2009 o 12:03 AM, Bronek napisał:

A jak określali Annę ówcześni ludzie?

 

Z tytulatury różne wnioski można wyciągać, wreszcie na zjeździe jędrzejowskim w uchwalonej "Confirmatio electionis Stephani in Regem Poloniae" z 1576 r. konsekwentnie pisano o: "Iego Mości Panu Wojewodzie Siedmigrodzkim", który ma pojąć za małżonkę: "Krolownę Iey M. Annę". I rodzi się tu pytanie: czy to tylko estyma dla domu Jagiellońskiego czy może wyraz pewnego konceptu politycznego?

 

W dniu 26.09.2009 o 12:03 AM, Bronek napisał:

Anna najpierw wzięła ślub ze Stefanem Batorym, a dopiero potem została koronowana

 

Co do tego argumentu, to przecież to samo można powiedzieć o wojewodzie Batorym.

 

W dniu 1.07.2008 o 10:19 PM, Jarpen Zigrin napisał:

Z całym szacunkiem, ale w całej literaturze jako ostatni król z dynastii Jagiellonów prezentowany jest Zygmunt August rozumiem, że możesz mieć inne zdanie niż cały świat naukowy w Polsce i autorzy podręczników (...)

 

Z całym szacunkiem, ale nie cały świat naukowy podziela to zdanie. Doktor Przemysław Szpaczyński ma w tej materii całkiem odmienne zdanie:

"... dążyła do zapewnienia ciągłości dynastii Jagiellonów, do której historycy nie zaliczyli Zygmunta III i jego synów, wyznaczając bezceremonialnie jej kres na 1572 rok, i co ciekawe, nie bacząc przy tym na fakt, że Anna I również była władczynią z dynastii Jagiellonów. Po śmierci króla Stefana I Batorego, mimo ogłoszonego bezkrólewia, na tronie formalnie nadal pozostawała Anna I Jagiellonka, której po wyborze (15 XII 1575) Batory został jedynie „przydany na męża” i wraz z nią ukoronowany na Wawelu (1 V 1576)".

/tegoż, "Anna I Jagiellonka kontra Jan Zamoyski. Kilka uwag w sprawie dążeń królowej do zapewnienia ciągłości dynastii Jagiellonów", "Klio. Czasopismo poświęcone dziejom Polski i powszechnym", T. 28 (1), 2014, s. 5-6/

 

I dodaje w przypisie:

"Imię Anny stało na pierwszym miejscu nie tylko przez wzgląd na szacunek dla pamięci Jagiellonów, lecz przede wszystkim dlatego, że król Stefan I  miał być małżonkiem królowej. Królem formalnie został niejako pośrednio. Zgodnie z  wciąż obowiązującymi średniowiecznymi obyczajami, nie znającymi instytucji „księcia małżonka”, mąż panującej królowej stawał się również królem i przejmował władzę nad krajem. Państwo polskie znów, jak niegdyś za Jadwigi I (1373–1384–1399) i Władysława II Jagiełły (1351–1386– –1434), miało dwóch prawowitych królów. Zaistniały współrządy (...)

W naukowym dyskursie historycznym zamiast określenia „Anna Jagiellonka” winno funkcjonować Anna I Jagiellonka”, wówczas nie byłoby żadnej wątpliwości, w jakim sensie królową była „ostatnia z rodu” Jagiellonów po mieczu".

/tamże, przyp. 7/

[jancet]

Skoro odgrzaliśmy ten wątek ...

... to bez wahania i wątpliwości stwierdzę, że na pytanie zawarte jego tytule "Kto był ostatnim z dynastii Jagiellonów na tronie polskim" należy odpowiedzieć, że Anna Jagiellonka.

 

Czy była z dynastii Jagiellonów - oczywiście że tak. Czy zasiadała na tronie - oczywiście że tak.

 

Jednak na pytanie, czy była ostatnim Jagiellonem królem Polski - odpowiedziałbym, że nie. Nie była Jagiellonem, tylko Jagiellonką, i nie była królem, tylko królową.

 

To oczywiście nie całkiem serio, ale - jak dr Szpaczyński był zauważył - zgodne z wówczas wciąż obowiązującymi średniowiecznymi obyczajami. 

 

Nadmienię, że stwierdzenie Secesjonisty, że odmienny pogląd wciąż pozostaje w dyskursie naukowym, jest absolutnie słuszne. Szpaczyński jest naukowcem, zawodowym historykiem, a Klio bardzo wysoko punktowanym czasopismem naukowym.

 

Jednak z każdym poglądem naukowym można się nie zgadzać, no i ja ze stwierdzeniem:

 

23 godziny temu, secesjonista napisał:

W naukowym dyskursie historycznym zamiast określenia „Anna Jagiellonka” winno funkcjonować Anna I Jagiellonka”, wówczas nie byłoby żadnej wątpliwości, w jakim sensie królową była „ostatnia z rodu” Jagiellonów po mieczu

 

się nie zgadzam - w sensie, że nie znam argumentów, które by mnie o tym przekonały. Szpaczyński bynajmniej ich nie przytacza, wręcz przeciwnie - sam pisze iż po śmierci Stefana monarchini nie zamierzała jednak powtórnie wychodzić za mąż, ani tym bardziej osobiście sprawować władzy. Także nic nie wspomina o tym, by chciała osobiście sprawować władzę za życia Stefana, a nawet w cytowanym już fragmencie stwierdza brak takiej możliwości.

 

Więc była tylko królową-żoną, królową-wdową, ale nie była królem-władcą. Nie sprawowała władzy królewskiej.

 

Oczywiście, jeśli historycy wskażą na dokumenty, z których będzie wynikać, że systematycznie w jakimś okresie czasu podejmowała decyzje, pozostające w prerogatywie królewskiej, zdanie zmienię.

 

 

Edytowane 30 Maj 2019 przez jancet
gramatyka

[Bruno Wątpliwy]

Interesujące byłoby dotarcie do źródła. Czyli dokładnie - kto i co uchwalił w sprawie Anny (bodajże 14 grudnia 1575 r.)?  Piszę z pamięci, zatem mogę się mylić, ale wydaje mi się, że gdzieś czytałem, iż tegoż dnia "stronnictwo Zamoyskiego" obwołało ją "królem Polski" (podobno posłużono się rodzajem męskim). Zatem - jak dokładnie wyglądało to "obwołanie"? Jakiś dokument, dokładna relacja?