Prześladowania Braci Polskich, Raków i ogólnie o tej konfesji

[Tofik]

Refresh.

Sprawa ta została rozdmuchana przez biskupa krakowskiego Jakuba Zadzika, wojewodę sandomierskiego (późniejszego kanclerza wielkiego koronnego) Jerzego Ossolińskiego i nuncjusza papieskiego Honorata Viscontiego

Tam zaraz rozdmuchana... Oskarżenie przeciwko arianom wystosowała szlachta sandomierska i to ją należy w pierwszej kolejności winić za taki rozwój wypadków. Zadzik prowadził śledztwo i działał na rzecz rozpowszechnienia sprawy rakowskiej pośród szlachty krakowskiej. Ossoliński zaś nakłonił szlachtę z sejmiku opatowskiego do wpisania do instrukcji punktu poruszającego ten problem. Cała ta sprawa była elementem walki katolicy vs innowiercy, która z dużym nasileniem toczyła się praktycznie od elekcji 1632.

Należy wspomnieć jeszcze, że sprawa nie wypadła całkowicie po myśli katolików. Wyrok mówił o zamknięciu szkoły i drukarni, a także o sądzeniu nauczycieli, ale np. Sienieńskiemu włos z głowy nie spadł. Dodatkowo, różnowiercy nie wysilili się na większy sprzeciw i zgodzili się na przyspieszony przebieg procesu.

[abm]

Witam;

Chciałbym dowiedzieć się pewnych informacji o arianach .Kim byli ,jakie były ich przekonania religijne ,kiedy pojawili się w Polsce (słyszałem coś o pojawieniu się w RON) ,ogólne informacje bez zbędnego rozwijania się .

Pozdr

Edytowane 26 Maj 2010 przez abm

[secesjonista]

Nie można mieć poglądów religijnych, raczej wiarę i przekonanie...

http://www.braciapolscy.com/

Edytowane 26 Maj 2010 przez secesjonista

[abm]

Dobrze to rozumiem?

Bracia Polscy inaczej Antytrynitarze ,Arianie wspólnota religijna skupiona głównie w Małopolsce i na Wołyniu. Wykształcili się w drugiej połowie XVI w. (1562).Tolerancyjni wobec innych wyznań . Powiązani z ruchem Kalwinistycznym .Reprezentowali najbardziej radykalny odłam reformacji w Polsce gdyż odrzucali trójcę święta , dogmaty uznając tylko biblie jako źródło wiary .Unitaryści wierzyli w Boga pod jedną postacią . Opowiadali się za zniesieniem pańszczyzny , przywrócenia wolności chłopskiej. Założyli Akad. Rakowską .Wybitniejszymi postaciami byli Szymon Budny i Faustyn Socyn . W 1658 zostali wygnani z Polski.

[FSO]

Witam;

W kwestii literatury:

Sidor Ewa, Bracia Polscyu i ich ad fontes. O koncepcji powrotu do biblijunych źródeł chreścijańśtwa Braci Polskich, zwanych arianami na tle epoki odrodzenia w Europie. Wyd. Echad, Poznań 2005

Do tego Arianami byli nazywania zwolennicy herezji [?] Ariusza z IV w n.e. [tutaj wiki: http://pl.wikipedia.org/wiki/Arianizm]. Można zajrzeć także do różnych opracowań mówiących o herezjach. Krytyczne nastawienie do Kościoła rzymskiego [zw. katolickim] noszą pozycje napisane n.p. przez K.Deschnera. W nich [zwł. n.p. w Kryminalnej Historii Chrześcijaństwa] znajdziesz wyjaśnienie czemu koncepcje Ariusza były niezgodne z ówczesną i także obecną doktryną Kościołą Rzymskiego.

pozdr

[secesjonista]

Król o tyle był współodpowiedzialny, że to w jego gestii leżał dobór członka komisji, składała się ona przecież z czterech członków, przedstawiciela: króla, senatu, izby poselskiej i posła województwa sandomierskiego - Adam Sulgostowski.

Różnowiercy jednak zamyśliwali o większym sprzeciwie, vide: protestacja z 1 maja, przebieg synodu kisielińskiego - próby zawarcia unii z ewangelikami czy listy synodu do Radziwiłła. W celu ratowania sprawy Rakowa na Sejmie roku 1639 r. podjęto rozmowy z kalwinami małopolskimi wysyłając delegację na synod w Krasnobrodzie.

Co do Sienieńskiego - to miał on złożyć jakąś przysięgę, jaką?

Dla zainteresowanych:

J. Stanko "Upadek Rakowa. Fragment z dziejów arjan polskich za Władysława IV"

Edytowane 12 Grudzień 2012 przez secesjonista

[secesjonista]

(...)

W czasie potopu sporo z nich pomagało Szwedom, ale czy na pewno to było główną przyczyną ich wygnania? Osobiście ośmielę się stwierdzić, że nie - przyczyną była po prostu ciemnota umysłowa, jaka podówczas znowu wkraczała do Rzeczypospolitej; sprzyjanie szwedzkiemu okupantowi dostarczyło tylko katolikom pretekstu do działań przeciw heretykom.

(...)

Równie dobrze możemy powiedzieć o "jasnocie".

Abstrahując od kwestii: jakich wyborów politycznych dokonywali poszczególni arianie, warto przypatrzeć się ich doktrynie i jakie skutki dla państwa niosła ich postawa.

Otóż była to doktryna wywrotowa i w zasadzie rozsadzająca ówczesne struktury i państwo od wewnątrz. Jak wyglądałby los Rzplitej gdyby wszyscy poszli drogą Jana Niemojewskiego?

Z drugiej strony, nikt nie objaśnił czemu arianie wyrzekający się wojny... opowiadali się po tej czy drugiej stronie konfliktu - jak to uzasadniali?

Z wiki, tak dla przypomnienia

(...)

Bracia uznają zasadę braterstwa wszystkich ludzi. W początkowym okresie wywodził się z tego bezwarunkowy pacyfizm, a także odmowa służby państwu (zarówno na urzędach wojskowych jak i cywilnych) jako formy wywyższenia, wspólnota dóbr, potępienie kary śmierci

Od samego początku istniał spór co do bezwarunkowego pacyfizmu i nigdy arianie w tej kwestii nie wypracowali wspólnego stanowiska.

Co do potępiania kary śmierci to i tu nie było jednolitego stanowiska, w zasadzie zgadzano się jedynie by takich kar nie stosować wobec "odszczepieńców". Innymi słowy arianie występowali przeciw karze... która mogła być wobec nich zastosowana.

Co do stanowiska względem kary "odstraszającej" warto zobaczyć kto występował szczególnie mocno przeciw niej. Dlaczego byli to głównie takie postaci, jak: Paklepka, Kokoszka, Piotr Paweł, Piotr z Goniądza, Krawiec? Już na synodzie w Bełżycach (pomimo postanowień co do mieczów) nie było zgodności co do szeroko pojętej kwestii "pacyfizmu". "Publicam deliberationem" na spotkaniu roku 1574 - wciąż nie przynosi rozstrzygnięcia tej kwestii.

Co o wojnie powiadali: Stanisław Lutomirski, Szymon Budny, Stanisław Budziński czy wreszcie Jakób Paleolog?

[secesjonista]

Dlaczego sejm wydał wyrok na miasto, na mocy którego zlikwidowano Akademię, drukarnię, papiernię oraz zbór, a braci polskich skazano na wygnanie z miasta.

(...)

To były dwa różne wydarzenia: zburzenie zboru (co zresztą nie przerwało samych nabożeństw - odbywały się w Radostowej w dobrach Anny z Cikowskich Wylamowej), zamknięcie Akademii czy zamknięcie drukarni Sternackiego to bodajże rok 1638, a ustawa o wygnaniu to rok 1658.

Nawet po edykcie banicyjnym zdarzali się arianie w Rakowie, przypadek kupcowej Reginy z Tatrańskich Lunkwitzowej, która przeszła na katolicyzm dopiero 2 lipca 1663 roku opisał Wacława Urban w: "Epizod reformacyjny".

(...)

W r. 1658 skutkiem zuchwał sejmu Warszawskiego Arianie w przeciągu lat trzech zmuszeni byli wyprzedać ziemię i majętności i Raków opuścić.

Bądź przejść na katolicyzm, a sam termin skrócono potem do dwóch lat.

Z literatury:

"Raków. ognisko arianizmu" red. S. Cynarski

[secesjonista]

Szkoda, że temat ograniczony tylko do RON bo można by spytać, dlaczego i w niektórych innych krajach doktryna braci polskich nie budziła sympatii a i była szykanowana. Oto kiedy sfery rządowe w Anglii dowiedziały się o wydaniu w Londynie Katechizmu rakowskiego, Izba Gmin powołała specjalny Komitet Czterdziestu który miał tą sprawę zbadać. Wydano wówczas decyzję o spaleniu tej książki.

Szerzej o różnych związkach braci polskich z innymi podobnymi nurtami w Anglii:

H.J. McLachlan "Socinianism in Seventeenth-Century England".

[Potwór]

Kościół katolicki nuncjuszem papieskim i Jezuitami wykonali kolejny krok do zawłaszczenia Rzeczpospolitej do swoich wpływów. Głupie posunięcia pogrążyły nasz kraj i straciliśmy niepodległość. W XVI wieku protestantów było bardzo dużo i byliśmy światową potęgą.

Edytowane 17 Listopad 2015 przez secesjonista
poprawiono pisownię.

[secesjonista]

Pod jakim względem?

[secesjonista]

Sejm w 1658 roku podjął ustawę o wypędzeniu Braci Polskich z Rzeczypospolitej.

(...)

Ta ustawa, o tyle jest ciekawą, że nie tyczyła się kobiet będących tej konfesji.

Dlaczego? Czy był to wynik patriarchalnego oglądu i lekceważenia drugiej płci? Przeoczenie?

Wadę postanowienia z 1658 r. (wówczas nie było Trybunału Konstytucyjnego ) "naprawiono" dopiero w 1662 roku.

To niedopatrzenie jest tym bardziej niezrozumiałym, że pośród konfesji w ówczesnej Rzplitej, to właśnie pośród arian, kobieta zyskała największą autonomiczność (małżeństwo miało być związkiem równorzędnych partnerów). To właśnie pozycja kobiety u arian miała być jednym z powodów do ataków:

"Z arian szydzono, że w ich zborach nawet kobiety mogą zabierać głos i wygłaszać kazania".

/M. Zdechlik "Miejsce kobiety w polskim zborze różnowierczym na tle europejskim", "Anthropos?", nr 2-3, 2004/

Jak zatem arianie widzieli rolę i pozycję białogłowy?

Jaki był ich stosunek do konsekwencji grzechu pierworodnego i znaczenia Matki Boskiej?

Czy stanowisko Marcina Czechowica ("Zwierciadełko panienek chrystiańskich...") było zbieżne z poglądem Erazma Otwinowskiego ("Sprawy abo Historyje znacznych niewiast...")?

[secesjonista]

O ile niektórzy protestanccy magnaci starali się zazwyczaj chronić czy wspierać arian, to jak się wydaje np. ogół kalwinów nie był im już tak przychylny. Na sejmie parczowskim (1564 r.) kalwini próbowali przeforsować dekret stanowiący o wypędzeniu arian. Wtedy tą inicjatywę zastopował Hozjusz.

Skąd takie działania? Czy była to strategia mająca na celu odwrócenie uwagi od własnej konfesji, takie wyrzucenie towarzysza z sań na pożarcie wilkom?

[secesjonista]

Wspomniany były mnich cypryjski Jakub Paleolog był przedstawicielem nurtu judaizantów, w którym kładziono nacisk na znaczenie Starego Testamentu. I jako się rzekło r-uch ariański nie był jednolity, Paleolog (wraz z S. Budzińskim) stali na stanowisku, że arianie mogą przyjmować urzędy, bronił prawa do wojny jak i kary śmierci.

Co więcej... choć widiowy7 przywołał fragment z Wiki mówiący, iż:

 

Cytuj

Bracia uznają zasadę braterstwa wszystkich ludzi.

 

To wypada przypomnieć, że taki Paleolog bronił prawa do... niewolnictwa.

Co w sumie nie powinno dziwić, bo to konsekwentne oparcie się na ST.

 

W dniu 21.06.2008 o 3:15 AM, Pancerny napisał:

Arianie dostali trzy lata by zmienić swe wyznanie na katolickie lub też wyemigrować. Niewykonanie owej uchwały sejmowej groziło karą śmierci.

 

Banicja to oczywiście dotkliwa kara, chociaż w tym przypadku nie musiała oznaczać tułania się po obcych krajach, wystarczyło udać się do... Prus Książęcych, tak uczynił choćby Zbigniew Morsztyn, miecznik mozyrski i utalentowany poeta, autor m.in. "Dumy niewolniczej?" czy "Votum". Tak na marginesie, poeta ten napisał szereg utworów o trudach wojaczki, ukazując wojnę w jej realistycznej postaci, tym niemniej sławił bohaterstwo żołnierskie ("Do IM Pana Huryna", "Kostyrowie obozowi"). Zarazem jednak zadawał sobie pytanie: czy żołnierza nie czeka aby potępienie w zaświatach.

"I jeszcze ci, co na tak gorzkim chlebie

Czy będą w niebie?

Bo to rzecz pewna, niech kto, co chce, mówi,

Kto wiadom, niech da miejsce rozumowi

I przyzna, jeśli który żołnierz żywy

Był sprawiedliwy?"

/"Votum"/

/szerzej o tej postaci: Z. Mianowska "Zbigniew Morsztyn. Życie i twórczość poetycka"; J. Pelc "Zbigniew Morsztyn, arianin i poeta"/

 

A choć arianie mieli być ludźmi miłującymi pokój i innych traktować jak braci, choć mieli być tolerancyjni względem innych konfesji, to i pośród nich znajdowały się gorące głowy, jak choćby wspomniany tu Erazm Otwinowski, niezbyt dobry pisarz (Aleksander Brückner podsumował jego twórczość krótko: "poezji w tych wierszach nie ma", a Tadeusz Grabowski skonstatował: "... po Kochanowskim nie można smakować w tej poezji, choćby się patrzyło na nią najwięcej pobłażliwie".

/tegoż, "Dzieje literatury polskiej w zarysie", T. I, Warszawa 1908, s. 156; tegoż, "Literatura ariańska w Polsce. 1560-1660", Kraków 1908, s. 143/

 

Autor "Sprawom abo historyjom znacznych niewiast" do historii przeszedł jednak nie tyle za sprawą swej twórczości, a z powodu jego ataku (w czerwcu 1564 r.) podczas procesji Bożego Ciała w Lublinie, kiedy to chciał wyrwać księdzu monstrancję.

"Między inszemi on wasz stary wyrwa Otwinowski, który przed dwudziestą lat z pokory nowokrzczeńskiej rzucił się był w Lublinie na kapłany w procesją chcąc im monstrancją wydrzeć, aż go niewiasty odploszyły"
/M. Łaszcz "Recepta Na plastr Czechowica Ministra Nowokrzczenskiego", Kraków 1597, s. 12; szerzej o tej postaci: P. Wilczek "Erazm Otwinowski: pisarz ariański", S. Kot "Erazm Otwinowski. Pota dworzanin i pisarz różnowierczy"/

 

Jak udowodnił Piotr Wilczek, przez dłuższy czas mecenasem Otwinowskiego był... biskup chełmiński i warmiński Tiedemann Bartłomiej Giese, tak to się dziwnie w dawniejszej Rzplitej wszystko plątało...