Rajtaria vs husaria

[Pancerny]

Nie wiem czy dostawali wyższy żołd, ale za to prestiż bycia husarzem był znacznie większy, marzono o tym.

Jak znajdę dokładny opis wypłat żołdu na wyprawę Berestecką to zaraz ją przytoczę.

[lodzianin]

Rajtaria koronna była werbowana na zasadzie " wolnego bębna " i szeregowi rajtarzy służyli jednoosobowo , tak jak w dragonii i piechocie cudzoziemskiej [ tak na Litwie , jak i w Koronie ] . Natomiast litewska była mobilizowana na zasadzie pocztów , tak jak jazda zaciągu narodowego .

Generalnie- rajtaria na Litwie odpowiadała arkebuzerii w Koronie .

[Pancerny]

Generalnie- rajtaria na Litwie odpowiadała arkebuzerii w Koronie .

Wszystkie opisy przedstawiają rajtarię bez zbroi za to w kolecie, natomiast arkebuzer występuje w kirysie. A tak w ogóle to w nazewnictwie kawalerii zachodniej panuje wielki chaos.

[Konstanthinos XI]

Wszystkie opisy przedstawiają rajtarię bez zbroi za to w kolecie, natomiast arkebuzer występuje w kirysie.

To była rajtaria, że tak się wyrażę, pochodzenia szwedzkiego. Zaś rajtaria niemiecka kirysy, i hełmy, nosiła.

[Pancerny]

Zaś rajtaria niemiecka kirysy, i hełmy, nosiła.

Przeważnie ciężka jazda niemiecka nazywała się kirasjerami, a o której wspomniałeś spotykana była nazwa - półkirasjerzy. Rajtar to była nazwa typowo Szwecka, dopiero później każdego jeźdźca z zachodu nazywano rajtarami.

[Kadrinazi]

Co do odwiecznego problemu z nazewnictwem rajtarii wszelakiej :wink::

- W Szwecji jazda w okresie 1600-1611 to 'landsryttare' (Szwedzi służący za zmniejszenie podatków - poborowi) i "besoldningsryttare" (jednostki ochotnicze - Gwardia Konna, jednostki Niemców z Łotwy i Estonii, najemnicy niemieccy i francuscy). Żeby sprawę utrudnić "besoldningsryttare" są często nazywani 'varvade' (jazda najemna)

- Od czasu reform Gustawa Adolfa jazda szwedzka i fińska to 'latta ryttare' czyli dosłownie 'lekka jazda'. Od około 1632 roku wszystkie rodzaje jazdy w armii szwedzkiej (jazda narodowa + różne typy 'varvade' - kirasjerzy, arkebuzerzy i rajtarzy) są znani jako 'rajtaria' (czyli jeźdźcy)

- W krajach niemieckojęzycznych używano już wcześniej nazwy rajtar na określenie jazdy właśnie - niezależnie od tego czy byli to kirasjerzy, demi-kirasjerzy czy arkebuzerzy. Od końca lat 30-tych wszystkie pułki jazdy cesarskiej to kirasjerzy, dla zmylenia zwani czasem rajtarami :shock:

- Kolejny problem to sprawa rajtarów i arkabuzerów armii koronnej i litewskiej. Na początku XVII wieku mamy do czynienia z Arkabuzerami (znanymi jako Sclopetarii, od pochodzenia żołnierzy zwanymi Poloni lub Germani). Mają hełmy, kirysy, pistolety, arkebuzy lub muszkiety, szable lub pałasze. Już jednak ok. 1620 roku pojawia się nazwa Rajtarzy, a w latach 1633-35 nie mamy już w armii Arkabuzerów, zamiast nich występują pozbawieni zbroi Rajtarzy, chociaż z takim samym uzbrojeniem.

Po klęsce wojsk kwarcianych w 1648 roku znów jednak w zaciągach wojewódzkich pojawiają się obydwa typy jazdy. Arkabuzerzy mają płacony tak wysoki żołd jak husarze, walczą znów w zbroi i hełmie, zaciągani są systemem towarzyskim.

Rajtaria to jazda cudzoziemska, zaciągana z 'wolnego bębna'.

W 1653 roku ciężkozbrojna arkebuzeria znika z z szeregów armii, ale, żeby nie było nazbyt łatwo, pozostaje jej ... nazwa, gdyż w okresie 1663 - 1717 roku regimenty rajtarskie nazywane są arkabuzerią.

Zawrót głowy...

[Vissegerd]

Po wypowiedzi Kadrinazi jak zwykle można tylko powiedzieć: nic dodać, nic ująć

Faktycznie pod nazwą rajtarii mozna znaleźć praktycznie wszystko, to jeden wielki kocioł, takie trochę słowo wytrych.

Może parę słów na czym polegała zasada rekrutacji "wolnego bębna". Zaciąg ten odbywał się w dobrach królewskich i kościelnych. Specjalnie wyznaczeni do tego celu oficerowie pojawiali się we wsiach lub miasteczkach i biciem w bęben ogłaszali werbunek. Potem razem z ochotnikami wędrowali do miejsca formowania regimentu. Właścicielem regimentu był pułkownik, który wynajmował się wraz z całą jednostką hetmanowi, królowi bądź magnatowi. Ochotników przywdziewano w "barwę", uzbrajano i szkolono. Jednostki takie miały dość rozbudowane sztaby w porównaniu z autoramentem narodowym. Prócz pułkownika i podpułkownika byli tam jeszcze major, kwatermistrz, wachmistrz, sekretarz, chirurg, kapelan i profos. Ponadto kilku paukerów, trębaczy i sierżantów.

Po wspomnianych klęskach w 1648 roku faktycznie zaciągano jak wspomniał Kadrinazi arkebuzerię i rajtarię. Akrebuzerzy tworzyli jazdę ciężką, ich hełmy miały daszki oraz policzki. Rajtarzy natomiast rzeczywiście byli jazdą lekką, walcząc w koletach i kapeluszach.

Dodam też, że właśnie w Koronie, gdzie nazywano regimenty rajtarskie arkebuzerią (od 1667 roku, być może od 1663 jak wspomniał Kadrinazi, ja podaję za Encyklopedią Wojskową) dodano im do uzbrojenia właśnie arkebuzy, wcześniej posiadali tylko rapiery i pistolety.

Mimo wszystko, oddziały jazdy autoramentu cudzoziemskiego, czyli rajtarii (vel arkebuzerii) były z reguły mniej liczne niż narodowego. Idąc na Wiedeń Sobieski zaciągnął np. 3705 husarzy, 11150 pancernych, 2770 jazdy lekkiej i 500 arkebuzerów (w rzeczywistości rajtarów) oraz 4070 dragonów. Podobnie było w 1649 roku, gdzie również husaria i pancerni przeważali liczebnie nad rajtarią i arkebuzerią.

Przydatność rajtarii wynikała natomiast z czego innego moim zdaniem. Towarzysze husarscy potrafili stroić mówiąc kolokwialnie fochy, czego nie robili żołnierze rajtarii. Nie można było zlecać panom braciom zadań poślednich, ich honor i duma nie pozwalały im na to. Z rajtarami natomiast tego problemu nie było, żołnierz ten wykonywał wszelkie rozkazy bardziej łacnie. Za to kopia husarska dawała przewagę w bitwie i to znaczną. W szarży więc efekt uderzenia husarii w porównaniu z rajtarią był nie do pobicia, tak więc mamy chyba do czynienia z jazdą raczej "zadaniową".

Pozdrawiam.

[Kadrinazi]

Oczywiście masz rację, że rajtaria, jak cały autorament cudzoziemski, była bardziej karną formacją, acz i tu zdażały się wyjątki - w walkach pod Mitawą (1-3 sierpnia 1622 roku) rajtaria litewska odmowiła szarży na Szwedow , więc brudną robotę musiała wykonywać husaria

[Vissegerd]

Skoro już wspomniałeś Mitawę. W tamtych czasach rajtaria zaciągana do wojska RON stanowiała natomiast jazdę ciężką, uzbrojoną w przyłbice, zbroje lub pancerze wraz na obojczykami, zarękawiami, w długich butach. Jak już kiedyś pisałem, w praktyce kirasjerzy

I były to czasem całkiem liczne formacje, pod Chocimiem np. w 1621 roku służyło ich ponad 2110 koni, ciężkiej rajtarii. Z reguły jednak zaciągano nie więcej niż 200-800 konii.

Pozdrawiam.

[artifakt]

W 1653 roku ciężkozbrojna arkebuzeria znika z z szeregów armii, ale, żeby nie było nazbyt łatwo, pozostaje jej ... nazwa, gdyż w okresie 1663 - 1717 roku regimenty rajtarskie nazywane są arkebuzerią.

I właśnie tu mam wątpliwość. Czytałem, że sejm 1670r. zlikwidował chorągwie rajtarskie. Oficjalnie mówiono o chęci oszczędności, nieoficjalnie chodziło o zazdrość z dochodów dowódców chorągwi rajtarskich. Uczestniczyłem w ciekawej dyskusji na ten temat i muszę stwierdzić, iż tak naprawdę ciężko stwierdzić, kiedy de facto takie cuś jak rajtaria zniknęła.

Ważne, aby dodać, iż polscy rajtarzy nigdy, w przeciwieństwie do zachodnioeuropejskich i szwedzkich nie użyli karakolu. Od razy przejęli warunki polskie, czyli ewen. salwę + szarże na broń białą.

[Pancerny]

Rajtarię oficjalnie zniósł sejm w 1717 roku.

O Rajtarii po 1670 roku niech napisze Kadrinazi. Nie wypada mi pisać jego wypowiedzi pod moim nickiem.

[Kadrinazi]

W 1653 roku ciężkozbrojna arkebuzeria znika z z szeregów armii, ale, żeby nie było nazbyt łatwo, pozostaje jej ... nazwa, gdyż w okresie 1663 - 1717 roku regimenty rajtarskie nazywane są arkebuzerią.

I właśnie tu mam wątpliwość. Czytałem, że sejm 1670r. zlikwidował chorągwie rajtarskie. Oficjalnie mówiono o chęci oszczędności, nieoficjalnie chodziło o zazdrość z dochodów dowódców chorągwi rajtarskich. Uczestniczyłem w ciekawej dyskusji na ten temat i muszę stwierdzić, iż tak naprawdę ciężko stwierdzić, kiedy de facto takie cuś jak rajtaria zniknęła.

W 1670 roku zlikwidowano pod wpływem naciskow sejmowych regiment arkabuzerski Marcjana Ścibora Chełmskiego. Do 1663 roku był to krolewski regiment rajtarii pod Bidzińskim, przemianowany w 1663 roku na arkabuzerski właśnie (chociaż de facto wciąż był rajtarski). Mimo nazwy, według ktorej jednostka powinna mieć zaciąg towarzyski, regiment Chełmskiego miał zaciąg z wolnego bębna, nie był też wyposażony jak poprzednio arkebuzerzy.

Podczas rokoszu 1666 roku istniał też krotko regiment rajtarii płk. Pieniążka, ale nie mam o nim więcej danych.

Formacje arkabuzerow (tylko z nazwy, bo tak naprawdę byli rajtarami) istniały jednak w latach 70-tych i 80-tych - dwa skwadrony przyboczne hetmanow i regiment krolewski, ktory za Jana III czasami znika z komputu (zapewne utrzymywany z prywatnej kiesy krola). Pod koniec wieku formacje arkabuzerskie (czyli rajtarskie ) zwiększono do ok. 1300 koni.

Widać więc, że rajtarzy tak naprawdę nie zniknęli - istnieli po prostu po 1670 roku pod inną nazwą.

Za to na Litwie nikt się nie szczypał i rajtaria wciąż była rajtarią z nazwy i wyposażenia, nie trzeba było nic udawać.

[Pancerny]

580 koni arkebuzerów wyrusza z Janem III Sobieskim pod Wiedeń.

[Kadrinazi]

580 lub 590 - skwadrony:

- JKM

- hetmana wielkiego

- hetmana polnego

[Kadrinazi]

Chciałbym wrócić do kwestii zaciągów - tak arkabuzerii jak i rajtarii - bo przyznam że nie daje mi to spokoju. W zachowanych rollach popisowych kornetów rajtarskich Korffa, służących w okresie 1611-1635) znajdujemy podział na poczty (bardzo różnej wielkości - od 12 do 1 konia), ale i kapralstwa (czyli typowy podział dla jazdy 'zachodniej'). Wydaje mi się, że cała kwestia wyglądała podobnie jak w kompaniach i regimentach jazdy cesarskiej w okresie Długiej Wojny przeciw Turcji - istniał podział na poczty, głównie w celach rozliczania żołdu, tam też zakładano, że wybrana grupa żołnierzy powinna być pochodzenia szlacheckiego (odpowiednik naszych towarzyszy). Istnienie pocztów nie wyklucza tu jednak zaciągu z wolnego bębna - wszak jednostki rajtarii były często zaciągane poza granicami RON, trudno więc zakładać, by stosowano w nich zaciąg towarzyski. Zdarzały się też przypadki uzupełniania jednostek naszej rajtarii poprzez zaciąg jeńców (regiment Abramowicza i Denhoffa po zdobyciu Pucka i bitwie pod Hammerstein), więc jak mieliby się tacy 'rekruci' wpasować w zaciąg towarzyski?