Proszę o pomoc - wartość rubla 1940-1945

[bababa]

Mam pilne pytanie ile warty był rubel między 1940 a 1945.Chodzi mi o wartość w współczesnych złotówakach.

[Bruno Wątpliwy]

Myślę, że określenie prostego przelicznika będzie dosyć trudne. Na wartość pieniądza składa się także to, co można za niego kupić, a z tym bywało różnie. A trudno także dokonać ogólnego szacunku cen czarnorynkowych.

Tytułem ciekawostki - parę danych z książki S. Lewandowska, Życie codzienne Wilna w latach II wojny światowej, Warszawa 2001 (wszystkie podane strony - z tej pozycji i oczywiście dotyczą Wileńszczyzny, a także Litwy):

 

Prof. M. Römer 30 listopada 1940 roku (czyli kilka miesięcy po aneksji Litwy przez Związek Radziecki) zapisał, że jego pensja jako profesora i kierownika katedry będzie pewnie wynosiła w rublach 1.600 (s. 88).  Brygadzista "w artelu" miał zarabiać do 500 rubli (miesięcznie), specjalista do 25 dziennie, zwykli 10-17 dziennie (s. 93). Römer zaopatrzenie sklepów w styczniu 1941 roku oceniał dosyć dobrze (s. 88). Wysokość taryf komornego za czasów radzieckich - na s. 131 (było zróżnicowane w  zależności od zarobków, im większe - tym płacono czynszu za mieszkanie więcej).

 

Chwilę po wejściu Niemców do Wilna w 1941 r. (8 sierpnia 1941, czyli za czasów radzieckich ceny musiały być podobne) - w jednym barze szklanka herbaty kosztowała 25 kopiejek, w cukierni 35, w jednej z restauracji- 1 rubel 10 kopiejek. Mały kufel piwa - w barze 70 kopiejek, w innym barze 80, w restauracji 1 rubel 10 kopiejek (s. 116).

 

Niemieckie ceny urzędowe (19 sierpnia 1941) wynosiły np.  chleb czarny 60 kopiejek/kilogram, biały 1,20 rubla/kilogram (s. 118). Tamże - ceny innych produktów (np. mięso wieprzowe 5 rubli). Trzeba jednak wziąć poprawkę, że są to ceny urzędowe, trudno określić dostępność produktów.

Jesienią (październik) 1941 roku (nadal oczywiście okupacja niemiecka, ale jak widać jeszcze obowiązywał rubel) prof. Römer zapisał, że obiad ("w restauracyjce") kosztował go 8,80-10 rubli. A nawet dobrze zjadł za 7 rubli (s. 111).

 

W listopadzie 1941 roku tenże profesor notował, że otrzymał wynagrodzenia 1.400 rubli, za kilogram miodu zapłacił 250, za kg świniny 80 rubli. Za 10 papierosów - 15 rubli (miesiąc wcześniej 4-6). Jak widać, wartość waluty spadła (s. 112).

[secesjonista]

Jeśli chodzi o oficjalny stosunek do dolara amerykańskiego to w okresie 1937-1945 był on stały: 1$ = 5,3 rubla. Za:  N. Shmelev i V. Popov: "The Turning Point: Revitalizing the Soviet Economy" (s. 318), L. Yahil "The Holocaust: The Fate of European Jewry, 1932-1945" (s. 662). 

Jeśli wierzyć niemieckim raportom, to wedle pracownika ambasady w Moskwie (relacja z maja 1940 r.), na moskiewskim czarnym rynku za dolara trzeba było dać 35-38 rubli, gdy we Lwowie było to już nawet 450 rubli.

/por. Cz. Madajczyk "Niemieckie dokumenty o sytuacji Polaków pod okupacją radziecką w roku 1940", "Dzieje Najnowsze", R. XXIII, z. 3, 1991, s. 65/

[bababa]

Dziękuję

[krakus57]

 Kurs  rubla  do  funta  brytyjskiego  czarno  rynkowy  : Moskwa  Kujbyszew  lata  1942  -  1943  to  +/-  50  rubli do 1 GBP .  Wiiedząc ,że  w  Kairze (  lub  na  całym Bliskim Wschodzie ) kurs ten oficjalny   wynosił  18  do 1 pozwalał  robić  kokosowe  interesy .  Wystarczyło    wywieżć  z  Sowietów  np. 1000  rubli(  równowartość  20 GBP  ) i przywiężc  z  powrotem ( kupione  w  Kairze  całkowicie  legalnie ) 55 GBP  by  uzyskać  " przebitkę "  270 % .  Jeszcze  lepszą  dawały  złote  monety  , popularnie  nazywane  w  APW ( Armia  Polska  Wschód )  ...kasztanami . Sporo  można  wyczytać   w tym temacie  w  dokumentach  płk.  Borkowskiego  Szefa  Gabinetu  NW - Sikorskiego ..Przykładowo  w  Kairze  sygnet  męski  o  wadze 22 g   24 karatowy (  sic ! ) kosztował  7  GBP .Oficerowie  z  tej  jednostki prywatnie nagminnie  z  tego  korzystali  . (  czasami  robili  to  słuzbowo -  celem uzyskania  większych  sum   na  potrzeby  wojska ). Również  " obrotniejsi " szeregowcy .Identyczny  scemat  był  na  Gibraltarze  (  peset   versus  GBP). Teraz  wiadomym jest  dlaczego  rzad  Sowiecki  zakazał  wywozu  rubli !

 

W  okupowanej   Polsce  za  1  USD  ( papierowy ) w  latach  1943  płacono  100 zł  (  młynarek )  czarny  rynek .

 

pozdr.  MJR

 

 

Edytowane 15 Lipiec 2017 przez krakus57

[secesjonista]

Jeśli chodzi o czas okupacji:

 

Dnia 2.09.2011 o 23:29, secesjonista napisał:

Operacje handlowe często dokonywano za pomocą waluty obcej.

Zatem garść informacji z tego zakresu.

Kursy czarnogiełdowe walut w Warszawie w latach 1940-1944 w złotych:

okres dolar złoty rubel złoty dolar papierowy

styczeń 1940 65 b.d. 100

listopad 1942 260 130 50

styczeń 1943 370 220 130

listopad 1943 460 270 95

styczeń 1944 350 250 b.d.

/F. Skalniak "Bank Emisyjny w Polsce 1939-1945"/

 

[Bruno Wątpliwy]

Cytuj

Teraz  wiadomym jest  dlaczego  rzad  Sowiecki  zakazał  wywozu  rubli !

Nie wiem, na jakich zasadach traktowano dewizowe aspekty wyjazdów żołnierzy Andersa z ZSRR przed ewakuacją, być może byli jakoś w tym zakresie przez władze radzieckie uprzywilejowani (już w czasie ewakuacji świadectwa oczywiście potwierdzają, że oddawania rubli mocno pilnowano), natomiast bardzo restrykcyjne postanowienia odnośnie do wywozu rubli są dużo wcześniejsze. Później je złagodzono (w latach 60?) - o ile pamiętam, granicę wówczas ustalono chyba na 30 rublach.   

 

Dwie jednostki redakcyjne (5 i 4) aktu prawnego z 1926 roku (ze strony http://www.libussr.ru/doc_ussr/ussr_2957.htm):

 

ЦЕНТРАЛЬНЫЙ ИСПОЛНИТЕЛЬНЫЙ КОМИТЕТ СССР СОВЕТ НАРОДНЫХ КОМИССАРОВ СССP ПОСТАНОВЛЕНИЕ от 9 июля 1926 года "О ПОРЯДКЕ ВЫВОЗА, ПЕРЕСЫЛКИ И ПЕРЕВОДА ВАЛЮТНЫХ ЦЕННОСТЕЙ ЗА-ГРАНИЦУ":

 

"5. Вывоз и пересылка за-границу банковых билетов Государственного Банка Союза ССР, государственных казначейских билетов Союза ССР и металлической монеты, а равно выписанных в валюте Союза ССР чеков и других платежных документов, за исключением упомянутых в ст. 4, воспрещается.

Примечание. Совету Труда и Обороны, по представлению Народного Комиссариата Финансов Союза ССР, предоставляется устанавливать изъятия из правила настоящей статьи в отношении сопредельных по восточной границе Союза ССР стран".

 

"4. Вывоз и пересылка за-границу выписанных в валюте Союза ССР чеков и других платежных приказов на текущие счета, открываемые в кредитных учреждениях Союза ССР специально для расчетов по внешней торговле (счета по внешней торговле), и на счета заграничных корреспондентов в кредитных учреждениях Союза ССР (счета "Лоро"), разрешается без ограничения суммы".

 

[poldas]

Właściwie to rozchodziło się wywóz za granicę złotych rubli, czeków i banknotów na nimi opartych.

Natomiast kwestia tyczy się banknotów nie opartych na złocie.

Gdy Sowieci wkroczyli do Polski w 1939 roku, to ustalili przelicznik wymiany na 1 rubel za 1 złoty.

Gdy ktoś na Kresach zarabiał 100 złotych miesięcznie, to już był uważany za dobrze zarabiającego.

Osobiście szacuję wartość tego radzieckiego papierowego rubla na circa 30 PLN.

Zdaję sobie sprawę z tego, że nie da się dokładnie przeliczyć.

Tutaj można się kierować jedynie wiedzą i intuicją.

[Bruno Wątpliwy]

Cóż, dyspozycja aktu prawnego z 1926 roku jest jednoznaczna. Wywóz zarówno "банковых билетов Государственного Банка Союза ССР" (czyli banknotów o nominale 10 rubli i powyżej), "государственных казначейских билетов Союза ССР" (czyli banknotów poniżej 10 rubli) oraz "металлической монеты" jest po prostu zabroniony. Wyjątki można było wprowadzić jedynie odnośnie do niektórych państw sąsiednich na wschodniej granicy ZSRR. Jak przypuszczam, chodziło w tym przypadku o "protektoraty" ZSRR, czyli Tuwę i Mongolię. W Tuwie - aksze wprowadzono dopiero w 1933-1934 roku, do tego czasu w obrocie była tam waluta radziecka, czy jej jakieś "lokalne wersje" - np. z nadrukami. W Mongolii, obok tugrików - wprowadzonych w 1925 - przez jakiś czas funkcjonowały także radzieckie znaki pieniężne.

 

Jak widać, żadnego prawnego zróżnicowania od 1926 r. nie było, zresztą w 1926 roku rola czerwońca w obrocie zagranicznym już się praktycznie skończyła i nastąpiło proste powiązanie na rynku wewnętrznym 10 rubli=1 czerwoniec. Notabene sytuacja była wówczas (przed 1926) odwrotna, od tej, którą opisujesz. Złoty czerwoniec był właśnie używany przez ZSRR w obrocie zagranicznym. I zdaje się, nawet wypuszczono serię z portretem Mikołaja II, gdy na zachodzie nie chcieli przyjmować monet z radziecką symboliką.

 

Jaka była praktyka celna po 1926? Pewnie dosyć ostra, jak na ZSRR przystało. Opisów dokładnych kontroli na granicy jest sporo. Natomiast nie wykluczam, że mogły istnieć praktyczne (czy nawet prawne) różne odstępstwa od tej praktyki. Na przykład, jest dosyć logiczne, że w okresie w miarę dobrych relacji Polska-ZSRR (czyli mniej więcej do ewakuacji),  mogło wyjść zalecenie "z góry", aby oficerowie  "sojuszniczej armii" Andersa nie byli na granicy "trzepani". Stąd być może sukcesy polskiego handelku rublami opisane przez Krakusa. 

[Speedy]

8 godzin temu, Bruno Wątpliwy napisał:

Dwie jednostki redakcyjne (5 i 4) aktu prawnego z 1926 roku (ze strony http://www.libussr.ru/doc_ussr/ussr_2957.htm):

 

ЦЕНТРАЛЬНЫЙ ИСПОЛНИТЕЛЬНЫЙ КОМИТЕТ СССР СОВЕТ НАРОДНЫХ КОМИССАРОВ СССP ПОСТАНОВЛЕНИЕ от 9 июля 1926 года "О ПОРЯДКЕ ВЫВОЗА, ПЕРЕСЫЛКИ И ПЕРЕВОДА ВАЛЮТНЫХ ЦЕННОСТЕЙ ЗА-ГРАНИЦУ":

 

"5. Вывоз и пересылка за-границу банковых билетов Государственного Банка Союза ССР, государственных казначейских билетов Союза ССР и металлической монеты, а равно выписанных в валюте Союза ССР чеков и других платежных документов, за исключением упомянутых в ст. 4, воспрещается.

Примечание. Совету Труда и Обороны, по представлению Народного Комиссариата Финансов Союза ССР, предоставляется устанавливать изъятия из правила настоящей статьи в отношении сопредельных по восточной границе Союза ССР стран".

 

"4. Вывоз и пересылка за-границу выписанных в валюте Союза ССР чеков и других платежных приказов на текущие счета, открываемые в кредитных учреждениях Союза ССР специально для расчетов по внешней торговле (счета по внешней торговле), и на счета заграничных корреспондентов в кредитных учреждениях Союза ССР (счета "Лоро"), разрешается без ограничения суммы".

 

 

Może dobrze byłoby tłumaczyć takie rzeczy. Język rosyjski nie jest dzisiaj zbyt popularny, zwłaszcza wśród młodszego pokolenia.

 

CENTRALNY KOMITET WYKONAWCZY ZSRR, RADA KOMISARZY LUDOWYCH ZSRR, POSTANOWIENIE z 10 lipca 1926 roku "O ZASADACH WYWOZU, PRZESYŁKI I PRZEKAZYWANIA WARTOŚCI PIENIĘŻNYCH ZA GRANICĘ"

"5. Wywóz i przesyłka za granicę banknotów Banku Państwowego ZSRR, państwowych bonów skarbowych ZSRR i monet metalowych, a także wystawionych w walucie ZSRR czeków i innych dokumentów płatniczych, z wyjątkiem wymienionych w art.4, jest zabroniony.

Uwaga. Rada Pracy i Obrony, na wniosek Ludowego Komisariatu Finansów ZSRR, może ustanawiać odstępstwa od przepisów niniejszego artykułu w odniesieniu do sąsiednich państw na wschodniej granicy ZSRR. "

"4. Wywóz i przesyłka za granicę wystawionych w walucie ZSRR czeków i innych nakazów płatniczych na rachunki bieżące, otwierane w instytucjach kredytowych ZSRR specjalnie dla rozliczeń w handlu zagranicznym (rachunki handlu zagranicznego) i na rachunki zagranicznych korespondentów w instytucjach kredytowych ZSRR (rachunki "Łoro") jest dozwolony bez ograniczenia sumy."

 

EDIT Widzę, że w międzyczasie sam już streściłeś to postanowienia. Ale pomyślałem że jednak wrzucę i pełne tłumaczenie tego fragmentu, ot tak, na wszelki wypadek.