Pogańskie Mazowsze

[Furiusz]

P. Fijałkowski, Archeologia ziemi sochaczewskiej, Sochaczew 1987 s. 4 opisuje neolityczny grobowiec w formie kurhanu w którego nasypie odkryto XII wieczny pochówek ciałopalnych. Ma to wskazywać na długie trwanie tu pogaństwa. Datowanie ciut niepewne bo oparte o ceramikę. Pytanie czy Mazowsze pod względem chrystianizacji rzeczywiście różniło się tak bardzo od reszty ziem polskich?

[Capricornus]

Pytanie czy Mazowsze pod względem chrystianizacji rzeczywiście różniło się tak bardzo od reszty ziem polskich?

Kiedyś, jadąc autobusem, usłyszałem w radiu informację, że w okolicach Krakowa odnaleziono cmentarz ciałopalny z XIV wieku. Też interpretowano to jako cmentarz pogański. Mazowsze nie jest tu jakoś strasznie zacofane.

Poza tym, XII wiek to tylko 200 lat po chrzcie, chrystianizacja to długi proces, nie staliśmy się chrześcijanami z dnia na dzień.

[adamhistoryk]

Czy przypadkiem książę płocki i warszawski Trojden nie był poganinem? A żył między 1284 a 1341.

[secesjonista]

Pewnie w ramach tego "pogaństwa" używał m.in. pieczęci z napisem "Sigillium Trojdeni Dei gracia ducis" (zbiór dyplomatyków Bartoszewskiego), pozwalał na przyjazd legatów papieskich do Warszawy (por. "Lites ac res gestae inter Polonos ordinemque Cruciferorum") czy przeniósł kościół dominikanów w Warce (przy okazji znacznie go powiększając) po czym kazał się w nim pochować. Innymi słowy: ów Trojden poganinem nie był.

[Furiusz]

Adamowi pewnie się pomylił z litewskim imiennikiem.

[adamhistoryk]

Wędrując po mapie Warszawy znalazłem ulicę Trojdena - myślałem że to ten Trojden.

Edited October 9, 2015 by adamhistoryk

[adamhistoryk]

"Sierpc zawsze należał do diecezji płockiej, a wiadomo że chrystianizacja Mazowsza rozpoczęła się jeszcze

w czasach panowania Mieszka I. Parafia sierpecka powstała najprawdopodobniej już w XI wieku, wskazuje na to wezwanie pierwszego w mieście kościoła Św. Wita, Modesta i Krescencji. Według miejscowej, nieudokumentowanej

tradycji, miał on być wzniesiony w stylu romańskim już w 1003 roku, na gruzach świątyni pogańskiej" - "Sierpc - miasto siedmiu kościołów" Danuta Nawrocka Nowak ( na stronie http://www.sierpc.com.pl)

[secesjonista]

Niestety: "nie wskazuje"...

św. Maria Krescencja Höss zmarła w 1744 roku, w jaki sposób m.in. jej patronat miałby wskazywać na to, że kościół powstał w XI wieku - to już tajemnica autorki wpisu. "Wezwanie" danego kościoła nijak się nie nadaje do datowania budowli - zmieniano je, dodawano kolejnych świętych. Mamy kościół pod takim samym wezwaniem (św. Wita, Modesta i Krescencji) w Nasiechowicach a powstał... w XIV wieku, kościół pod tym samym wezwaniem w Sońsku powstał... na przełomie 1904 i 1905 roku. Oczywiście, dany święty cieszył się większą popularnością w danym okresie czasu co może być pomocne w datowaniu powstania kościoła, ale nie można z takich przesłanek wyciągać tego typu wniosków.

[Furiusz]

Nieścisłości jest więcej - ruiny sugerują pogańską świątynię w wersji murowanej co jest nieprawdopodobne, druga sprawa, że świątynie pogańskie u Słowian powstawały (na naszych ziemiach) pod wpływem Kościoła. Tak jest we Wrocławiu gdzie na gruzach kościoła w dobie tzw reakcji pogańskiej wzniesiono drewnianą świątynię pogańską. Falsyfikat mogileński - pierwsze źródło o Sierpcu od strony religijnej nic nie mówi o jakiejś romańskiej świątyni.

Inna sprawa, że to lokalna tradycja a ta jest ważna i często zawiera dozę prawdy - jest w sumie sensowne żeby kościół powstał na miejscu wcześniejszego miejsca obrzędowego.

[adamhistoryk]

Znalazłem w "Wiadomościach archeologicznych" ( zeszyt 2-4, tom VIII, strona 198) wzmiankę o cmentarzu podkloszowym. Niedaleko Sochaczewa.

[Furiusz]

To czasy znacznie wcześniejsze.

[Furiusz]

M. Miśkiewiczowa, Mazowsze wschodnie we wczesnym średniowieczu, Warszawa 1981, s. 87-88 autorka podaje przykład kilku cmentarzysk kurhanowych datowanych na XIII wiek na których występują pochówki ciałopalne - niewątpliwie stanowiska są pogańskie np cmentarzysko w czarnej Wielkiej. Co ciekawe np na stanowisku w Czarnej Cerkiewnej na jednym cmentarzysku obok grobów ciałopalnych odkryto też groby szkieletowe - czyżby ślad oddziaływań chrześcijańskich w środowisku pogańskim?

[secesjonista]

"Sierpc zawsze należał do diecezji płockiej, a wiadomo że chrystianizacja Mazowsza rozpoczęła się jeszcze

w czasach panowania Mieszka I. Parafia sierpecka powstała najprawdopodobniej już w XI wieku, wskazuje na to wezwanie pierwszego w mieście kościoła Św. Wita, Modesta i Krescencji. Według miejscowej, nieudokumentowanej

tradycji, miał on być wzniesiony w stylu romańskim już w 1003 roku, na gruzach świątyni pogańskiej" - "Sierpc - miasto siedmiu kościołów" Danuta Nawrocka Nowak (...)

Niestety nikomu z poważniejszych badaczy nic o tym pewnego nie wiadomo. Mniej więcej jest zgoda, co do tego, że diecezja płocka powstała (czy pojawiła się w relacjach) około 1075 r., reszta to już (często sprzeczne wzajemnie) próby rekonstrukcji zdarzeń wcześniejszych. Mamy zatem Mazowsze podzielone pomiędzy diecezję poznańską i gnieźnieńską, i z diecezjami: płocką i mazowiecką powstałymi ok. 1075 r. (J. Nowacki); Mazowsze podległe metropolii w Sandomierzu (S. Kętrzyński); ogólnomazowiecka diecezja, z której wydzielono potem archidiakonat czerski podległy biskupstwu poznańskiemu (M. Gębarowicz) itp. koncepcje.

Można jedynie domniemywać, że jakieś działania misyjne były podejmowane, ale kiedy i jakie?

Przekonanie o długo utrzymującym się pogaństwie było wygodnym argumentem np. na objaśnienie różnic w ustroju gospodarczym czy pewnego zacofania (obecnie już kwestionowanym) Mazowsza względem innych dzielnic.

I taka uwaga:

"Co więcej, mało prawdopodobne wydaje się, by uciekający przed antyfeudalnym powstaniem możni szukali schronienia na terenie o zgoła odmiennej strukturze społecznej, która jako pogańska stanowiłaby raczej potencjalnie oparcie dla ruchu, który ich 'wydziedziczył'".

/S. Russocki "Region mazowiecki w Polsce średniowiecznej: dotychczasowe ustalenia, nowe perspektywy i postulaty badawcze", "Przegląd Historyczny", T. 54, nr 3, 1963, s. 398/