Konspiracja, ruch oporu itp. - przekrojowo

[Albinos]

Nie lubię tego zwrotu, ale - jak w temacie. Gdyby ktoś natrafił gdzieś na opracowania (historyczne, socjologiczne, psychologiczne, antropologiczne i co komu wpadnie w łapy), artykuły, wywiady, wspomnienia, czy cokolwiek innego poruszającego tematykę konspiracji, ruchu oporu, spisków itp., bez granic czasowych i geograficznych, to byłbym niezmiernie wdzięczny za podrzucenie tutaj. Nic pilnego, więc nawet jak za pięć lat ktoś coś, to będzie dobrze.

Uprzedzając ewentualne pytanie secesjonisty: angielski na pewno, francuski jak cię mogę, niemiecki, hiszpański i włoski w perspektywie, przy czym jedynie rzeczy prostsze i krótsze (tzn. jakieś wywiady z naukowcami, niedługie wspomnienia).

PS Temat podpinam, co by mi nie zginął gdzieś na dole strony.

[fraszka]

Nie wiem czy się przyda:

"Konspiracja młodzieżowa na ziemiach polskich w latach 1944–1956" - J. Wołoszyn.

[Albinos]

Wszystko się przyda

[adamhistoryk]

Konspiracja i opór społeczny w Polsce 1944-1956, słownik bibliograficzny

[secesjonista]

To (też nie lubię tego słowa) "strasznie" przekrojowy zakres... atoli - będzie jakaś książka?

Mnie się zdaje, że na temat konspiracji/ruchu oporu względem II wojny światowej to Albinos ma lepsze rozpoznanie niż większość z nas.

Ja się tylko zapytam: czy w grę wchodzą tajne związki - niekoniecznie związane z uzyskaniem niepodległości państwowej?

Mam na myśli takie mało znane twory jak: La Sapinière czy tajna "Baza" w Meksyku?

[Albinos]

To (też nie lubię tego słowa) "strasznie" przekrojowy zakres... atoli - będzie jakaś książka?

Nie potwierdzam, ale i nie zaprzeczam. W każdym razie to projekt na długie lata. Jeśli secesjonista ciekaw szczegółów, zapraszam na PW.

Mnie się zdaje, że na temat konspiracji/ruchu oporu względem II wojny światowej to Albinos ma lepsze rozpoznanie niż większość z nas.

Dlatego z tym zapewne poradzę sobie sam (ale jakby ktoś coś - bardzo chętnie przygarnę propozycje). Ale już inne epoki i szerokości geograficzne - niekoniecznie. Stąd i zaczynam szukać drobnego wsparcia - w różnych miejscach. Nie chodzi o podawanie całych zestawień bibliograficznych, ale o zwyczajne sugestie. Im bardziej będzie to oderwane od okresu drugowojennego i tego co w kolejnych latach w Polsce, tym lepiej. Fikcja literacka również wchodzi w grę.

Ja się tylko zapytam: czy w grę wchodzą tajne związki - niekoniecznie związane z uzyskaniem niepodległości państwowej?

Tajne związki, spiski pałacowe - wszystko co ma związek z oporem wobec jakiejś władzy i nosi znamiona choćby i nie do końca legalnej/akceptowalnej formy oporu (żeby mi ktoś zaraz z legalną opozycją nie wyskoczył ). Rozważam również uwzględnienie historii w stylu arabskiej wiosny czy też nie tak dawnych wydarzeń na Ukrainie.

Mam na myśli takie mało znane twory jak: La Sapinière czy tajna "Baza" w Meksyku?

W chwili obecnej projekt jest na tyle mglisty i ogólny, że tak - takie mało znane twory również. Selekcja i odrzucanie tego co zbędne, to melodia przyszłości.

[jakober]

Jeśli mogę coś skromnie podpowiedzieć, to (niestety, tylko hasłami ze względu na ubogość biblioteczki) może, jako ogólne wprowadzenie w temat, takie pojęcie jak "guerilla" w powiązaniu z wojną na Półwyspie Iberyjskim (Guerra de la Independencia Española). Tu, może swego rodzaju ciekawostką, mogłoby dla polskiego odbiorcy być przytoczenie niemieckich doświadczeń w stawianiu oporu (Friedrich Ludwig Jahn "Turnvater", Friedrich Friesen czy von Lützow i jego Lützowsches Freikorps), by ten miał możliwość skonfrontować nieco historię swego kraju z tym, z czym zmagały się inne, porównywać, myśleć.

Natknąłem się też na taką ciekawostkę, jak On Guerilla Warfare autorstwa Mao. Przepraszam jeśli strona na której to wygrzebałem jest może zanadto ideologicznie "zorientowana", ale sama książka może stanowi jakiś ciekawy materiał badawczy. Ponadto ponoć w Chinach i w Wietnamie w kwestii wojny partyzanckiej cieszył się wielkim poważaniem Sun Tzu i jego "Sztuka Wojny". Najlepsze byłyby chyba przekłady bezpośrednio z chińskiego:

Krzysztof Gawlikowski, O sztuce wojny mistrza Sun i Reguły wojowania mistrza Sun, w: Azja - Pacyfik, t. 1/1998 (przekład fragmentów bezpośrednio z chińskiego oryginału);

Sun Tzu, Sztuka wojny, tłum. Jarosław Zawadzki, Hachette, w serii Biblioteka Filozofów, tom 13, Warszawa 2009, (przekład z oryginału).

W wikipedii warto może zajrzeć też do strony poświęconej sir Robertowi Grainger Ker Thompsonowi - stamtąd mogą też rozchodzić się ciekawe tropy po temacie ruchów oporu i taktyk:).

Drążąc jeszcze nieco wikipedię pod hasłem Resistance movement można, w rozdziale "Examples of resistance movements" natknąć się na tropy prowadzące do Sykariuszy, Karbonariouszy, polskiego Powstania Listopadowego czy powstania Wschodnich Karelów (w j. polskim funkcjonuje jako Wojna fińsko-radziecka 1921-22) i związanych z nim Metsäsissit (w j. polskim - "Leśni", w j. ang.: Forest Guerillas), ale też do równie ciekawych przykładów spoza basenu Morza Śródziemnego i spoza Europy, jak Jandamarra z ludu Bunuba czy Tsali z plemienia Czirokezów.

Swoje podpowiedzi zgłaszam bardzo nieśmiało, gdyż zdaję sobie sprawę, że nie będąc historykiem ani nawet zaawansowanym amatorem mogę przypadkiem pisać o oczywistych oczywistościach w duchu odkrywania Amerykii Ale, jeśli się coś tam z tego przyda, to się cieszę

Edytowane 13 Wrzesień 2015 przez jakober

[Albinos]

Nieśmiałość proszę porzucić i pisać nawet o tym, co wydaje się być największą oczywistością - istnieje bowiem ryzyko, że dla mnie to nie taka znowu oczywistość A za sugestie piękne dzięki!

[adamhistoryk]

A masz dostęp do archiwów? Można poszperać ...

Poza tym można zajrzeć:

Wiesław Leszek Ząbek – Podziemie niepodległościowe, Warszawa–Nadarzyn 1997,

Grzegorz Wąsowski, Leszek Żebrowski – Żołnierze wyklęci. Antykomunistyczne podziemie zbrojne po 1944 roku, Warszawa 1999,

Krzysztof Komorowski – Polityka i walka. Konspiracja zbrojna ruchu narodowego 1939-1945, Warszawa 2000,

Dr Kazimierz Krajewski, Dr Tomasz Łabuszewski – Mazowsze i Podlasie w ogniu 1944-1956 - Powiat Ostrołęka.

Jerzy Pilaciński, Narodowe Siły Zbrojne. Kulisy walki podziemnej 1939-1946, Warszawa 1990,

Krzysztof Komorowski, Obóz Narodowej Demokracji na przełomie wojny i pokoju, Warszawa 1991,

Lucyna Kulińska, Narodowcy. Z dziejów Obozu Narodowego w Polsce w latach 1944-1947, Warszawa – Kraków 1999,

Lucyna Kulińska, Mirosław Ostrowski, Rafał Sierchuła, Narodowy. Myśl polityczna i społeczna Obozu Narodowego w Polsce w latach 1944-1947, Warszawa – Kraków 2001,

Wojciech Jerzy Muszyński, Witold Borowski, w: Lista strat działaczy obozu narodowego w latach 1939–1955. Słownik biograficzny, tom I (redakcja naukowa Wojciech Jerzy Muszyński, Jolanta Mysiakowska-Muszyńska), Warszawa 2010

Edytowane 13 Wrzesień 2015 przez adamhistoryk

[Albinos]

Archiwa - nie licząc tych, gdzie mam materiały dt. polskiej konspiracji drugowojennej, ale to w związku z innymi projektami - na razie odsuwam na bok. Raz, wyprawy za granicę trochę by kosztowały, a dwa - projekt na lata nie oznacza projektu do końca życia. Jakieś ograniczenia trzeba przyjąć.

[jakober]

Robię krótką przerwę w pracy, więc wykorzystuję chwilę, żeby jeszcze się podzielić tym, co mi do głowy przyszło

Ruch oporu w jakimś stopniu kojarzy mi się też z ruchami separatystycznymi. W tym kontekście znowu myślę m.in. o Królestwie Hiszpanii, ale już współczesnym. Może warto by prześledzić dwie różne strategie, jakie przyjęły dwie z autonomicznych wspólnot wchodzących w skład Królestwa, by stać się jeszcze bardziej autonomiczne: Katalonia i Kraj Basków.

Ten drugi przypadek (w związku z ETA) prowadzi z kolei ku drugiej, ciekawej sprawie związanej z ruchem oporu, a mianowicie przenikanie się walki o niepodległość z terrorem (tu również można pochylić się nad IRA).

Ten wątek wiedzie do kolejnego punktu - jak patrzono na wszelkie ruchy niepodleglościowe i powstania w Europie XIX wieku? Czym mogło różnić się w odbiorze Europy Powstanie Listopadowe w Polsce od Rewolucji belgijskiej? A może zbadanie mechanizmów stojących za Wiosną Ludów lub też przez nią uwolnione?

Zachęcony natomiast zdaniem, iż "Fikcja literacka wchodzi również w grę" ośmielam się też podsunąć "Cmentarz w Pradze" Umberto Eco. I, jeśli mogę pozostać jeszcze chwilę w świecie fikcji - bardzo ciekawą pozycją związaną z tematem wątku może też być "Lód" Jacka Dukaja. To już co prawda historia alternatywna, ale bardzo fajnie się czyta i na nadchodzące zimowe wieczory w sam raz

[Furiusz]

Hmm rosyjski odpada? Mam taką książkę Eoprosy historii i arheologii wydaną w Mińsku w 1966 i jest tam jeden tekst o białoruskich uczonych i artystach w okresie 1941-42 w tym o konspiracji. Do tego o metalurgii w latach 1905-1907 Inny o organizacji sowieckiej w 1917 na Białorusi, jest też o walce z Polakami na zachodniej Białorusi w latach 1923 -1939. Jakby co to służę skanami.

[Albinos]

Rosyjski niestety chwilowo odpada - nigdy nie miałem do czynienia. Ale jeszcze pomyślę i ewentualnie dam znać. Tak czy inaczej dzięki serdeczne.

[euklides]

(...)

Gdyby ktoś natrafił gdzieś na opracowania (historyczne, socjologiczne, psychologiczne, antropologiczne i co komu wpadnie w łapy), artykuły, wywiady, wspomnienia, czy cokolwiek innego poruszającego tematykę konspiracji, ruchu oporu, spisków itp., bez granic czasowych i geograficznych, to byłbym niezmiernie wdzięczny za podrzucenie tutaj. Nic pilnego, więc nawet jak za pięć lat ktoś coś, to będzie dobrze.

(...)

O jakieś gotowe opracowanie mówiąca o jakimś spisku czy konspiracji to chyba trudno. Na te tematy to trzeba chyba raczej wyłuskiwać z różnych książek. Ciekawym jest Spisek Bastylii: XVIII-wieczna Francja, monarchiua absolutna, pokrętna polityka Ludwika XV, opozycja parlamentarna, konflikt ze światem prawniczym, współpraca zawodowych konspiratorów z amatorami w konspiracji itp. Wiele wskazuje na to że spisek ten został zawiązany w związku z I-szym rozbiorem Polski. I chociaż nikogo nie stracono to mial doniosły skutek bo uniemozliwil Francji jakąkolwiek zmianę sojuszy. Trochę o tym pisze Gilles Perrault w swoim Sekrecie Króla. Trochę napisałem na blogu Sekret Króla. Może znajdzie się o tym coś po angielsku.

Edytowane 14 Wrzesień 2015 przez euklides

[secesjonista]

O Irlandii, gdyby to interesowało Albinosa to trochę literatury zostało wspomniane tu:

forum.historia.org.pl - " Konflikt w Irlandii Północnej"

forum.historia.org.pl - " Konflikt społeczny w Irlandii Północnej (bibliografia)"

O curiosum... czyli: monsignore Umberto Benigni można poczytać w artykule Karola Górskiego "Polscy intengryści : nieznana karta dziejów katolicyzmu polskiego", dostępnym w zasobach cyfrowych kpbc.umk.pl.

Zapewne konspiracja okresu II wojny światowej jest Albinosowi dobrze obeznana ale wrzucę:

K. Jasiewicz "Krajowy Kościół Konspiracyjny (KKK)? : próba zdefiniowania nowego spojrzenia na genezę i kwestię współpracy konspiracyjnych struktur kościelnych z Polskim Państwem Podziemnym w latach 1939-1945"

"Konspiracja polska w Rumunii 1939-1945" red. Tadeusz Dubicki

Z. Czarnotta, Z. Moszumański "Projekt 26 częściowo odtajniony - członkowie szwajcarskiego ruchu oporu zwolnieni z zachowania tajemnicy", "Przegląd Historyczno-Wojskowy" R. 11, nr 2, 2010

Może zaciekawi:

P. Małochleb "Sztyletnicy powstania styczniowego - historiografia i literatura. Rekonesans"

(dostepne na: rcin.org.pl/