Symbolika w kościołach

[harry]

Skoro już temat został wywołany

Ewangeliści: Św. Marek - Lew, symbol plemienia Judy z którego się wywodził.

Św. Jan - Orzeł, jest to nawiązanie do wyżyn na które miał się wspiąć pisząc swoją ewangelię

Św. Lukasz - Wół, ewangelia Łukasza, zaczyna się od składania ofiary przez Zachariasza, a wół to zwierze ofiarne, dla własnej potrzeby, kojarzę sobie też, że ewangelia wg. św. Łukasza jest "prosta jak wół"

Św. Mateusz - Człowiek ze skrzydłami, czasami zwany Aniołem, raczej nie słusznie, gdyż często również lew i wół są przedstawiani ze skrzydłami. Ma to nawiązywać do początków ewangelii, która Mateusz rozpoczyna od genealogii Jezusa.

Co ciekawe, całą tę symbolikę spotykamy już w Apokalipsie w postaciach sześcioskrzydłowych aniołów - serafinów: Ap. 4,7 - "pierwsza istota podobna była do lwa, druga do wołu, trzecia miała oblicze jakby człowieka, a czwarta podobna była do orła w locie".

Symbolika ewangelistów powtarzana jest też przy postaciach czterech Doktorów Kościoła, szczególnie gdy ich postacie występują wspólnie na jednym ołtarzu, od ewangelistów różnią się nakryciami głowy - kapeluszem kardynalskim lub tiarą.

kościół Ducha Świetego

W linku ołtarz w kościele Ducha Św. w Toruniu. Widać czterech ewangelistów, chociaż atrybuty Mateusza i Marka ( po lewej) są słabo widoczne. Królewski baldachim nad Krzyżem wsparty jest na czterech podwójnych kolumnach, przy których stoją ewangeliści. Te podwójne kolumny to filary wiary, z jednej strony ludzie świadkowie wydarzeń, a z drugiej ich ewangelie, czyli Słowo Boże. Po środku Krzyż Święty, czyli klucz do zbawienia. Całość kompozycji jest ewidentnym wyznaniem wiary luterańskiej i wskazuje nam na pierwotne wezwanie kościoła.

Edytowane 29 Kwiecień 2011 przez harry

[Granat]

Dodam, że Lwem z Plemienia Judy jest nazwany w ST i w Apokalipsie Jezus Chrystus. Tzn. Mesjasz który przyjdzie - jeżeli mam być obiektywny.

Oprócz Ewangelistów są też Apostołowie:

1 Piotr: Klucze do Królestwa Bożego (najczęściej dwa skrzyżowane, ale zdarza się że jeden)

2 Andrzej: Krzyż ukośny (taki jak na przejazdach kolejowych, na takim krzyżu zawisł Św Andrzej)

3 Tomasz: Włócznia bądź strzała przypominająca to że Tomasz uwierzył dopiero jak włożył rękę w ranę.

4 Jakub Młodszy: pałka folusznika, używana przy wyrobie filcu

5 Jan: Kielich i smok lub wąż

6 Tadeusz (Juda): pałka, krzyż, kątownica (cieśla) lub łódź

7 Mateusz: sakiewka lub skarbonka, czasem włócznia lub topór

8 Maciej (ten na miejsce Judasza): topór halabarda lub lanca, czasem ksiega i kamien

9 Bartłomiej: nóz rzeźnicki, zwój

10 Filip: chleb i ryby

11 Jakub Starszy: muszle i księga

12 Szymon: długa piła lub 2 ryby

Zazwyczaj jest to nawiązanie do dalszych losów bohaterów, bądź też tego co było zapisane w NT

Edytowane 30 Kwiecień 2011 przez Granat

[Mariusz 70]

Pieknie dziekuje za szczegolowe wyjasnienia

[secesjonista]

Nie tylko o świętych... ciekawa książeczka (zwłaszcza pod koniec m.w. od 116 strony) objaśniająca różnorakie symbole, ich ewolucję, rozszyfrowująca ornamentykę czy monogramy:

http://bcpw.bg.pw.edu.pl/dlibra/doccontent?id=1626&from=FBC

a tu przykład:

czy

Edytowane 2 Maj 2011 przez secesjonista

[secesjonista]

Spotykany często; zwłaszcza przy scenie Narodzin; motyw stojących razem wołu i osła - symbolizują jednocześnie świat zwierząt i ludzi niewykształconych, którzy pierwsi przyjęli naukę. Co jest nawiązaniem do proroctwa Izajasza:

"Wół rozpoznaje swego pana i osioł żłób swego właściciela. Izrael na niczym się nie zna, lud mój niczego nie rozumie".

Spotykany zaś motyw dwóch kobiet kąpiących noworodka, to nawiązanie do apokryficznego tekstu, zwanego Protoewangelią Jakuba.

Oba motywy można zobaczyć w klasztorze Hosius Loukas w Gracji.

[secesjonista]

A tu można przeczytać krótką rozprawkę ks. Alfonsa Mańkowskiego omawiającą kwestię

rzeźbienia jelenich głów i umieszczania w nich rogów pt. "Symbolika jelenich rogów

w kościołach Polskich":

http://www.wbc.poznan.pl/dlibra/doccontent?id=234116&from=FBC

[harry]

Ksiądz Mańkowski nie wspomina o jeszcze jednej ważnej funkcji tych jelenich głów czyli Meluzyn - przepowiadały one pogodę! Wieszane były na grubym plecionym konopnym sznurze, a ten w zależności od wilgotności powietrza kurczył się lub rozciągał a splot nadawał rzeźbie ruchu obrotowego. Zgodnie z tym jeleń patrzył albo na wejście do kościoła albo na prezbiterium. Niestety te Meluzyny, które jeszcze wiszą są na łańcuchach co pozbawiało je cech pogodynki.

[fodele]

Chciałam sobie popatrzeć na wspomniane "Meluzyny", ale po wpisaniu słowa do wyszukiwarki pojawia się tylko coś odnośnie kobiecej postaci z legend i filkloru...

Mogę prosić o ilustrację?

[harry]

Jeden link tutaj. http://dziedzictwo.ekai.pl/@@meluzyna

Jak chcesz wygooglać to wpisz meluzyna i Chełmno lub Chełmża.

[harry]

Spotykany często; zwłaszcza przy scenie Narodzin; motyw stojących razem wołu i osła - symbolizują jednocześnie świat zwierząt i ludzi niewykształconych, którzy pierwsi przyjęli naukę. Co jest nawiązaniem do proroctwa Izajasza:

"Wół rozpoznaje swego pana i osioł żłób swego właściciela. Izrael na niczym się nie zna, lud mój niczego nie rozumie".

Spotykany zaś motyw dwóch kobiet kąpiących noworodka, to nawiązanie do apokryficznego tekstu, zwanego Protoewangelią Jakuba.

Oba motywy można zobaczyć w klasztorze Hosius Loukas w Gracji.

Wół i osioł jako symbol ludzi niewykształconych?

Trzeciego zaś dnia po narodzeniu Pana Maryja wyszła z jaskini i udała się do stajni. Tam złożyła Dzieciątko w żłobie, a wół i osioł przyklękając oddali Mu pokłon. I wypełniło się to, co zostało powiedziane przez proroka Izajasza: "Poznał wół Pana swego i osioł żłób Pana swego". Zwierzęta otoczyły Dzieciątko i wielbiły Je nieustannie. Wtedy wypełniły się słowa proroka Habakuka: "Objawisz się w pośrodku zwierząt". (PsMt 14.1)

Wół często jest symbolem ludu Izraela, jako noszącego "jarzmo Prawa", osioł zaś symbolem Synagogi. Mamy więc dwie starotestamentowe symbole wielbiące symbol nowego porządku. Osioł w stajni nie dziwi, to on przywiózł Marię: "Siedź i dobrze trzymaj się osła, a nie mów zbędnych słów" (PsMt 13.1.) mówi Józef podczas podróży do Betlejem (czyżby była to ta sama uparta oślica którą miał prorok Balaam?). Pytanie skąd się wziął wół? W Ewangelii i Apokryfach mowa jest o pasterzach stąd w scenach narodzin owce, ptaki to symbol ofiarowania w Świątyni (Kiedy Dzieciątko zostało obrzezane, złożyli w ofierze za Nie parę synogarlic i dwa młode gołąbki). Wół to zwierze pociągowe używane w rolnictwie. W ogóle nie pasuje do tej sceny.

Takie mnie refleksje naszły podczas oglądania szopek, które powstają tu i ówdzie.

[secesjonista]

Niektórzy powiadają, że ów wół pojawił się za sprawą pseudo-Mateusza, a tu papież:

http://www.adoremus.org/1209ChristmasCrib.html

[Don Pedrosso]

Spotykany zaś motyw dwóch kobiet kąpiących noworodka, to nawiązanie do apokryficznego tekstu, zwanego Protoewangelią Jakuba.

Jesteś pewien secesjonisto, że jest takowy fragment w Protoewangelii Jakuba? Jedynie, co prawda, rzuciłem okiem na to dzieło w przekładzie ks. Marka Starowieyskiego, lecz niczego takiego nie udało mi się znaleźć. A ów motyw wydaje się szalenie interesujący w kontekście pierwszej kwatery Drzwi Gnieźnieńskich.

[secesjonista]

Nie jestem pewien, z tym że również nie napisałem, że takowa scena jest w tym dziele.

Uwagę znalazłem bodajże w książce poświęconej sztuce bizantyjskiej, jak odnajdę pozycję to podam jej tytuł.

W poniższym linku mozna przeczytać o stapianiu się w ikonografii dwu zdarzeń: sceny związanej z wątpiącą Salome i sceny z "kąpielą" (zwróć uwagę zwłaszcza na fragment od s. 29):

http://publicacions.iec.cat/repository/pdf/00000018/00000042.pdf

[secesjonista]

Ów fragment pochodzi z książki Mary Cunningham "Wiara w świece bizantyjskim" (IW Pax, Warszawa 2006, s. 170), a brzmi dokładnie:

""Po prawej stronie żłóbka, jak gdyby w odrębnej scenie, dwie położne kąpią dziecko (...)

Kąpanie noworodka przez dwie akuszerki pochodzi z tekstu apokryficznego, znanego jako Protoewangelia Jakuba. Scena ta została włączona do całości, ponieważ pokazuje człowieczeństwo Chrystusa i realność jego narodzin".

[godfrydl]

Panowie, a czy ktoś mi wyjaśni, co może oznaczać symbolika kościoła Salezjanów w Przemyślu? Jak widzicie, posadzka neogotyckiego kościoła z lat 1910/1920 XXw. ozdobiona jest swastykami. Oczywiście, w tych latach nikomu jeszcze nie mogło przyjść do głowy, jak źle ów znak zapisze się w polskiej świadomości, ale... co właściwie może on oznaczać w katolickim kościele?