Polskie Obwody Narodowe w ZSRR

[Wiesław z Bogdańca]

Dwa "gorące" tematy, zainspirowały mnie do założenia tego tematu, o swoistym "eksperymencie" władz ZSRR, jakim było utworzenie Polskich Rejonów / Obwodów Narodowych. W 1925 roku na Wołyniu w Ukraińskiej SRR powstała [użyję nazw potocznych] Marchlewszczyzna, a w 1932 roku w obwodzie mińskim Białoruskiej SRR Dzierżowszczyzna / Dzierżyńszczyzna. Wprawdzie żywot tych autonomii był dość krótki, ale dotyczył Polaków i warto [mam taką nadzieję] o tym porozmawiać na Forum Nie będę się rozpisywał, pozostawiając Szanownym Kolegom pole do wypowiedzi i mile widzianej dyskusji.

Jednak pozwolę sobie zadać kilku pytań, żeby ukierunkować [ewentualną] dyskusję.

1. Jak uważacie, co było powodem powołania polskich autonomii w ZSRR ?

2. Czy rzeczywiście były autonomiczne [język,kultura,oświata, gospodarka itd.] ?

3. Dlaczego zostały zlikwidowane ?

4. Jakie były dalsze losy mieszkańców / Polaków ?

Zapraszam do dyskusji.Pozdrawiam

[FSO]

Witam;

obwody były pewnie tak autonomiczne jak inne... Zaś czemu: być może próba przekonania Polaków z Kresów, że w ZSRR jest lepiej, że ZSRR dba także o stosunkowo niewielkie mniejszości. Głód i to co się działo w ZSRR sprawił, że straciły rację bytu. Drugą, oprócz wspominanej dość niejasno przez wiki walki w łonie partyjnym, mógł być fakt, tego, że w związku z polską polityką na Kresach [w zasadzie antybiałoruską i antyukraińską] mogła być chęć wpływu na nacjonalizm jeden i drugi, co przy obecności polskich obwodów autonomicznych raczej byłoby dość ciężkie.

pozdr

[lancaster]

Polski Rejon Narodowy im. Juliana Marchlewskiego , utworzono w 1925 na Ukrainie zlikwidowana w 1935 r , podobnie jak Dzierżowszczyzne na Białorusi , niech mnie kule bija by polecać to "źródło" ale na wikii są całkiem przyzwoite artykuły ( fakty more or less się zgadzają )

http://pl.wikipedia.org/wiki/Polski_Rejon_Narodowy_im._Feliksa_Dzier%C5%BCy%C5%84skiego

http://pl.wikipedia.org/wiki/Polski_Rejon_Narodowy_im._Juliana_Marchlewskiego

zastanawiają mnie intencje tworzenia " polskich " autonomii , przygotowanie polskojęzycznych kadr w razie aneksji ?

[FSO]

Witam;

lancaster: rok '26 , czy ogólnie lata 20-te, to próba uspokojenia nastrojów w ZSRR, sprawienia wrażenia, że każdy naród znajdzie swoje miejsce. Poza tym próba przekonania komunistów z Polski [i nie tylko ich], że poza innym klimatem da się żyć. Bo i po polsku mówią i piszą i edukują...

Likwidacja to też polityka wewnętrzna i nic innego. Połowa lat 30-tych, to tak naprawdę pacyfikacja i komunistów "międzynarodowych" i krajowych [w sensie tych którzy chcieli większej roli republik]. Przecież tak naprawdę Wielki Głód to pacyfikacja bogatego chłopstwa, będącego siłą Ukrainy. Z drugiej strony to co już pisałem - próba wywarcia większego wpływu na polskich Ukraińców i Białorusinów, dla których to co formalnie było w ZSRR i tak było o wiele więcej niż w Polsce. Chodzi o możliwość rozmowy w językach narodowych i nauki owego języka w szkole, braku szykan i tak dalej... W tej polityce Polacy są zbędni, a co za tym idzie także i ASRR....

pozdr

[Wiesław z Bogdańca]

Zaś czemu: być może próba przekonania Polaków z Kresów, że w ZSRR jest lepiej, że ZSRR dba także o stosunkowo niewielkie mniejszości.

lancaster: rok '26 , czy ogólnie lata 20-te, to próba uspokojenia nastrojów w ZSRR, sprawienia wrażenia, że każdy naród znajdzie swoje miejsce.

Myślę,że do genezy powstania obu autonomii musimy podchodzić z osobna. Wprawdzie były wspólne cechy, jak bliskość do granicy RP, czy skład ludności - przewaga chłopstwa [unickiego] nad proletariatem i inteligencją. Marchlewszczyzna powstała ze względów czysto praktycznych tj. miała być kolebką tzw."Polaka Sowieckiego", przyczółkiem do zajęcia /zrewolucjonizowania "faszystowskiej" Polski[pamiętny rok 20.], oraz "kuźnią" polskojęzycznych kadr przyszłej republiki. Natomiast Dzierżeńszczyzna powstała w czasie kiedy "eksperyment" okazywał się już fiaskiem, a stosunki z RP były dość dobre. Chciano pokazać Polsce i światu, że Związek Radziecki pozwala narodom na : ...możliwość rozmowy w językach narodowych i nauki owego języka w szkole, braku szykan i tak dalej...

Bo i po polsku mówią i piszą i edukują...

Oto kilka lektur obowiązkowych: "KATIA BOLSZEWICZKA ", "OPOWIADANIE KOMSOMOLCA", "DZIECI REWOLUCJI", "BOLSZEWICY U WŁADZY", "PIONIERZE PAMIĘTAJ O TRZECIEJ SPRAWIE". W ramach "religii" dzieci czytały pismo "BEZBOŻNIK WOJUJĄCY".

Bruno Jasiński w 1931r. zainicjował "rewolucję" językową, opartą na wytycznych Tomasza Dąbala ; " Jak się mówi tak się pisze".Chciano się pozbyć tego co jest najbardziej charakterystyczne w naszym języku : ą,ę,ó,ch,rz,sz,cz. Jednak reforma nie weszła w życie. Natomiast udało się zreformować kalendarz; pozbywając się niedzieli, tzw."pięciodniówka".Pięć dni do pracy i ... nie, nie dwa, jeden dzień odpoczynku

W 1929 roku w Marchlewsku powstała [wreszcie ] sekcja antykatolicka, która ostro wzięła się do pracy głosząc 22 hasła antyświąteczne. Oto kilka z nich:" Precz z "bożym narodzeniem" niech żyje ciągły tydzień roboczy!" , "Religia jest jedną z najgłówniejszych przyczyn niskiej wydajności naszej gospodarki rolnej", "Jaskinie oszustwa i obłudy - kościoły, cerkwie i synagogi - zamieńmy w ogniska kultury socjalistycznej"

Drukowano polskojęzyczne gazety, w których obok informacji propagandowych, zamieszczano najzwyklejsze donosy.

Pozdrawiam:)

[FSO]

Witam;

Wiesław: taki urok koloru władzy. W Polsce uczono potem dziatwę o wielkim Marszałku, ale to na bok. Nauka języka ojczystego, gazety po polsku i tak dalej - ważna sprawa. To, że sekcja antykatolicka [ateistyczna] powstała w '29 r., to efekt planów Stalina i chęci pacyfikacji chłopów. A w tej republice - z racji narodowości, dominowała taka a nie inne wiara. Urok życia.

Reforma językowa, tak przy okazji była konieczna, z racji pewnych archaizmów już wówczas widocznych [np. armij]. Do tego sam Bruno Jasiński miał bardzo postępowe poglądy, a i dziś odzywają się głosy by tak naprawdę sprawić żeby było jedno u, jedno ż i tak dalej, z prostego powodu. Znikły różnice w wymowie. Wówczas także one nie istniały... Sam kalendarz to wymysł całoradziecki, a nie tylko miejscowy.

Powiem tak: donosy tak naprawdę to znaczna część tego co przychodzi do gazet, listy zwykle podpisywane Anonim, Życzliwy...

pozdr

[Wiesław z Bogdańca]

Gwoli uściślenia

Nauka języka ojczystego, gazety po polsku i tak dalej - ważna sprawa.

Jakoś brak tu Mickiewicza, Słowackiego itd.

To, że sekcja antykatolicka [ateistyczna] powstała w '29 r., to efekt planów Stalina i chęci pacyfikacji chłopów.

Napisałem: W 1929 roku w Marchlewsku powstała [wreszcie ] sekcja antykatolicka Związek Wojujących Bezbożników ZSRR powstał w 1925 roku.

"...to efekt planów Stalina i chęci pacyfikacji chłopów"

Dopiero 15 maja 1932 roku Stalin ogłosił plan partyjnej i państwowej polityki religijnej, który zakładał,że „do dnia 1 maja 1937 r. na całym terytorium ZSRR nie powinien pozostać ani jeden dom modlitewny i samo pojęcie Boga winno zostać przekreślone jako przeżytek średniowiecza, jako instrument ucisku mas pracowniczych”.

Reforma językowa, tak przy okazji była konieczna, z racji pewnych archaizmów już wówczas widocznych [np. armij].

Ale komu przeszkadzało: ą,ę,ó,ch,rz,sz,cz - bez tego nasz język nie byłby "szeleszczący"

Powiem tak: donosy tak naprawdę to znaczna część tego co przychodzi do gazet, listy zwykle podpisywane Anonim, Życzliwy...

Tak, tylko w tych gazetach donosy przeważały nad innymi treściami.

Pozdrawiam

[secesjonista]

Witam;

Wiesław: taki urok koloru władzy. W Polsce uczono potem dziatwę o wielkim Marszałku, ale to na bok. Nauka języka ojczystego, gazety po polsku i tak dalej - ważna sprawa. To, że sekcja antykatolicka [ateistyczna] powstała w '29 r., to efekt planów Stalina i chęci pacyfikacji chłopów. A w tej republice - z racji narodowości, dominowała taka a nie inne wiara. Urok życia.

Reforma językowa, tak przy okazji była konieczna, z racji pewnych archaizmów już wówczas widocznych [np. armij]. Do tego sam Bruno Jasiński miał bardzo postępowe poglądy, a i dziś odzywają się głosy by tak naprawdę sprawić żeby było jedno u, jedno ż i tak dalej, z prostego powodu. Znikły różnice w wymowie. Wówczas także one nie istniały... Sam kalendarz to wymysł całoradziecki, a nie tylko miejscowy.

Powiem tak: donosy tak naprawdę to znaczna część tego co przychodzi do gazet, listy zwykle podpisywane Anonim, Życzliwy...

pozdr

W wymowie "ę" i "ą" też zanikły?

[FSO]

Witam;

secesjonista: bardzo blisko brzmią bodajże odpowiednio do "om" i "on".

Wiesław: oficjalne wygnanie Boga - od dziś, to coś zupełnie innego niż przekonywanie na zasadzie nie wnikamy w co wierzycie, byle wśród tego był Stalin. Zaś do nauki języka ojczystego wcale nie potrzeba Słowackiego i Mickiewicza z ich romatyzmem i całym przedmurzem. Słowacki troszkę bardziej się nadaje bo to on w Kordianie coś mówił o tym by Polacy w Boga wierzyli, modlili się, cara wielbili i nie myśleli o wyskokach w stylu niepodległość. Ale owa niepodległość, raczej jej namiastką były te republiki, czyli też nie bardzo.

pozdr

[Wiesław z Bogdańca]

Zaś do nauki języka ojczystego wcale nie potrzeba Słowackiego i Mickiewicza z ich romatyzmem i całym przedmurzem.

Do nauki języka niekoniecznie, ale żeby poczuli się Polakami. A w Boga wierzyli, tylko po kryjomu.

[Wiesław z Bogdańca]

Z drugiej strony to co już pisałem - próba wywarcia większego wpływu na polskich Ukraińców i Białorusinów, dla których to co formalnie było w ZSRR i tak było o wiele więcej niż w Polsce.

Rzeczywiście jednym z celów powstania Polskich Rejonów Narodowościowych - z założeniem, że będą one modelowe - było pokazanie "chwiejnym" obywatelom, żyjącym na Ukrainie i Białorusi, korzyści z budowy socjalistycznej ojczyzny. Miały też wywierać wpływ na kształtowanie poglądów, postaw i wzorców do szeroko pojętej sowietyzacji. Na ten cel przekazano pokaźne środki. W ciągu 10-letniego istnienia Marchlewszczyzny, 90% budżetu stanowiły dotacje od władz USRR . Początkowo rejon zaczął się rozwijać. Wybudowano elektrownię i nowoczesny szpital, uruchomiono łączność telefoniczną. Rozpoczęto budowę utwardzonej drogi mającej połączyć Marchlewsk z Żytomierzem [zrealizowano ok.60km]. Tereny Marchlewszczyzny były ubogie w surowce naturalne, ale zasobne w piasek i glinę, co władze autonomii wykorzystały rozwijając hutnictwo szkła, a w Marchlewsku wybudowano fabrykę fajansu i porcelany [słynnej w całym ZSRR]. Poprawiono infrastrukturę rolniczą, przeprowadzono meliorację gruntów i zagospodarowano rozległe łąki, co umożliwiło zwiększenie zasiewów i wzrost wydajności.

Jednak Marchlewszczyzna była białą plamą na mapie sukcesów kolektywizacji - do 1932 r. nie udało się tu założyć żadnego kołchozu. Kolejną porażką była nieudana próba [sztucznego] stworzenia proletariatu. Wbrew oczekiwaniom władz lokalnych i centralnych, większość społeczeństwa, składającego się głównie z chłopstwa przywiązanego do religii, odnosiło się niechętnie do niemal wszystkiego co radzieckie. Mitem jest [dość częsta] opinia, że postawa polskich komunistów odzwierciedlała nastroje wszystkich Polaków w ZSRR. Dzierżyńszczyznę utworzono w czasie kiedy Marchlewszczyzna okazywała się być "niewypałem".

Fiasko "eksperymentu polskiego" było jedną z przyczyn deportacji Polaków z Ukrainy do Kazachstanu i na Syberię. Była to pierwsza fala masowych represji wobec ludności polskiej (1935-37). Na Marchlewszczyźnie ofiarami krwawych czystek i zesłań do łagrów padli głównie przywódcy Polskiego Rejonu. Deportowana ludność miała czas na opuszczenie swoich domostw, i mogła zabrać część dobytku. O wiele drastyczniej przebiegała druga fala represji (1937-39), która dotknęła Dzierżyńszczyznę.[bycie Polakiem w tamtym czasie(w ZR)było później przyrównywane do bycia Żydem w III Rzeszy]. Odziały NKWD otaczały wsie, i zaczynała się selekcja. Mężczyźni zazwyczaj od razu byli rozstrzeliwani na podstawie wyroków sądów doraźnych "trójki", kobiety i małe dzieci były deportowane [bez dobytku] do Kazachstanu, a starsze dzieci [powyżej 10 lat] umieszczano w sowieckich domach dziecka - gdzie miały być poddane "obróbce" przystosowującej do ideologii radzieckiej.

"Po raz pierwszy w Związku Sowieckim zastosowano masowe represje "według krwi"

(Aleksander Sołżenicyn "Archipelag Gułag" )

Oficjalne dane radzieckiego spisu ludności z 1939r. wykazały spadek prawie 20% [do roku 1926] obywateli pochodzenia polskiego.

Obydwa rejony podzielono pomiędzy sąsiednie, wymazano z map i pamięci.

Pozdrawiam

Edytowane 26 Styczeń 2011 przez Wiesław z Bogdańca