Poczty 1,5-konne

[maxgall]

Witam,

Podczas czytania HB-ka „Żółte Wody – Korsuń 1648” Witolda Biernackiego, przy opisie wojsk RON natknąłem się na informacje o pocztach 1,5-konnych:

„W chorągwiach jazdy dominowały wówczas poczty 2-konne, 1,5-konne, a nawet 1-konne, co relacjonują ówczesne źródła.”

Tutaj autor podaje cytat z pamiętnika Stanisława Druszkiewicza: „[...] zaciągnąłem się wówczas z Panem [Jackiem] Szemberkiem [...], także po kozacku na półtora konia [...]”.

Szczerze mówiąc nigdy wcześniej nie spotkałem się z pocztami 1,5-konnymi ani w opracowaniach, tekstach z epoki czy rejestrach. Trudno mi sobie również wyobrazić jak taki poczet miał by wyglądać/działać: 1 pocztowy na 2 Towarzyszy, którzy zrzucają się wspólnie na jego wyposażenie?

Czy posiada ktoś może jakieś bliższe informacje na ten temat (jakiś rejestr, albo cóś )?

pozdr

[Kadrinazi]

Opis z pamiętnika Druszkiewicza to chyba jedyny przykład tego pocztu 'półtora konia', cytowany w kilku pracach, szkoda że W. Biernacki nie podał innych 'ówczesnych źródeł' dla poparcia tej teorii Górski podaje nieco spisów chorągwi (niestety przede wszystkim z drugiej połowy wieku) i takich pocztów tam nie uświadczysz. U Wimmera też taki opis pocztu nie pada, nie ma o nich wzmianki w pracy Wisner o armii litewskiej.

Może chodzi po prostu o poczet 1-konny, tylko towarzyszowi nie wypadało pisać że jest bez pocztowego? Jakoś sobie trudno wyobrazić, by dwóch towarzyszy 'dzieliło się' jednym pocztowym (chociaż w sumie... to w końcu 'kadrowe' wojsko kwarciane, z dużą ilością towarzystwa).

[marioxb]

Witam

Poczty 1,5-konne rzeczywiście były rzadkie, ale się zdarzały. Jak wytłumaczyć taki stan rzeczy? No cóż, w kurlandzkiej Służbie Konnej czasami dwóch i więcej szlachciców mogło, a właściwie musiało złożyć się na jednego lub więcej żołnierzy. Posługując się taką analogią, możemy założyć, iż podobnie mogło być w armii Rzeczpospolitej. Tym samym 2 ludzi wystawiałoby poczet 3-konny, a spisie każdemu z nich pisało się 1,5. Podobnie było w przypadku pocztów 0,5, 2,5 i itd., które również się spotyka.

[maxgall]

Witam,

O ile poczty 1,5-konne są dla mnie, powiedzmy „dyskusyjne”, to poczty 0,5-konne już wykraczają poza cienką granicę prób logicznego zrozumienia problemu (żeby nie było niedomówień: moich prób - ciągle mi staje przed oczami wizja połowy konia ). No bo jak taki poczet miał by wyglądać: jeździec bez konia? Bez wymaganego uzbrojenia? (w takich przypadkach w ogóle nie powinien się znaleźć w spisie chorągwi) Tylko pocztowy bez Towarzysza? A może po prostu towarzysz pobierający z jakichś nieokreślonych (a może dokładnie określonych?) powodów tylko połowę należnego żołdu?

Czy mógłbyś mnie nieco naprowadzić na miejsce gdzie mógłbym znaleźć więcej informacji na temat tych „połówkowych” (0,5; 1,5; 2,5) pocztów? Wiem że brzmi to jak „standardowa forumowa historyczna odpowiedź nr 7”(źródła, pokaż źródła!), za co z góry przepraszam, ale bardzo jestem ciekaw w jakich okolicznościach takie poczty występowały: czy był to okres pokojowych redukcji wojska, czy okres znacznego zubożenia towarzystwa na skutek wieloletnich walk, czy wynik strat poniesionych w bitwach itd...

pozdr

[marioxb]

Witam

Na poczty 0,5 natrafiłem w rejestrze popisu szlachty z województwa i powiatu trockiego z października 1621 r., kiedy walczono z atakiem Gustawa Adolfa na Inflanty. Oryginał znajduje w Bibliotece Litewskiej Akademii Nauk w Wilnie. Oprócz 0,5 widziałem tam też poczet 3,5. Wszystkie ułamkowe poczty po zsumowaniu dały pełne liczby, co potwierdza tezę o wspólnym ich wystawianiu. Zapis, kto co wystawił, jest bardzo rzadki. Najczęściej podawano, że 2, 3 i więcej osób wystawiło 1 lub więcej koni (zob. Spis obywatelów powiatu wołkowyskiego, którzy w roku 1621 na expedycyję do Inflant wyjechali, [in:] Jan Kunowski, Ekspedycja inflantska 1621 roku, oprac. W. Walczak i K. Łopatecki, Białystok 2007, 191-200, plus przypisy, s. 201-209.).

Jeśli popatrzymy na przypadki, kiedy 3 ludzi wystawiało jednego zbrojnego uzyskamy dla każdego z nich wynik 0,3! Takich absurdów może być więcej, np. 0,25 przy 4 osobach itd.

[marioxb]

Witam

Właśnie sobie przypomniałem, że zapis 0,5 i 1,5 występuje w spisie piltyńskiej Służby Konnej z 1622 r. Wykaz ten został wydany w Kurländische Güter-Chroniken, Bd. 1, hrsg. von F. von Klopmann, Mitau 1856.

[maxgall]

Taka sytuacja (czyli poczty 0,5; 1,5; 2;5 konne) wcale nie musi być absurdem, jeżeli przyjmiemy założenie że przedstawione spisy nie przedstawiają rzeczywistej liczby koni w danym poczcie, lecz spis „fundatorów” którzy finansowali wyposażenie poszczególnych żołnierzy.

Z tym że w takim przypadku trudno mówić o tym że w występowały poczty 1,5 konne, czy też w ogóle ułamkowe.

pozdr

[Roman Różyński]

Małą liczbę konii w pocztach przed kampanią żółtowodzką potwierdza skład ochotniczej roty husarkiej, wysłanej pod Czarnieckim nad Żółte Wody.

Przy 70 towarzystwa (wg Koryckiego) rota liczyła 150 konii

część pocztów musiała być większa niż 2 konne - np. rotmistrza, porucznika czy paru bardziej zasłużonych towarzyszy.

Możliwe więc, że nowozaciężni, w tym Druszkiewicz, byli przyjmowani pojedynczo i ktoś dzielił się z nimi pocztowym, a może tylko obowiązkiem utrzymania tegoż.

Może też mieli po całym pocztowym, ale wobec braku miejsc w kwarcie przyjmowano nowych pod warunkiem że,

żołd będą brali na 1,5 konia - tak jak w przypadku reformy Koniecpolskiego dotyczącej zmniejszenia pocztów husarskich do 3 konii. Otóż nie zabraniała ona posiadania większych pocztów a jedynie mówiła o tym że , nie będzie żołdu dla nadliczbowych pocztowych.

[Kadrinazi]

Tyle tylko że chorągiew która pod Żółtymi Wodami prowadził Czarniecki nie jest imho najlepszym przykładem, właśnie z powodu faktu, że złożona była z ochotników spod kilku innych chorągwi. Nie było w niej pocztu rotmistrza, nie wiemy jak duży był poczet porucznika Czarnieckiego, mamy dane o 10 towarzyszach spod znaku Lubomirskiego, brak jednak informacji o ich pocztach.

[Kadrinazi]

Są też dowody źródłowe na występowanie 1,5-konnych pocztów w innych formacjach jazdy. Leibkompania arkabuzerii J. Gorzeńskiego w 1673-1674 roku miała 86,5 konia, poczty 1,5-konne widzimy np. u kaprali, cyrulika i podchorążego. Także w 1710 roku w regimencie hetmana wielkiego koronnego kaprale mają poczty na 1,5 konia.