Jan Zumbach - działalność powojenna

[Iwan Iwanowski]

Witam, bracia!

Watek zakładam na prośbę głodnych wiedzy kolegów - Vissegerda i Andreasa. Mam nadzieję, że się nie zawiodą, choć i tak już chyba wszystko wiedzą

Otóż znam osobiście i dość dobrze bliskiego przyjaciela znanego wszystkim Pana Jana Zumabacha. Rzeczony "friend" zwie się Kazimierz Trojanowski i był mechanikiem w dywizjonie 303. Tam też Zumbacha poznał, choć mogło się to stać znacznie wcześniej - nie wiedząc o tym, od urodzenia mieszkali 40 kilometrów od siebie! Trojanowskiego poznałem pięć lat temu dzięki szwagrowi i od razu mnie ten człowiek zachwycił. O sobie nie mówi wiele, szczycie się tylko jednym, a mianowicie, że znalazł jako jeden z nielicznych sposób na skuteczną walkę za Ojczyznę i przyczynienie się do wysiłku wojennego nie zabijając ani jednego człowieka. Poza tym opowiada mi, za każdym razem, gdy się widzimy, ogólnie od dywizjonie i wojnie, ale przede wszystkim o Zumbachu, który do dzisiaj pozostaje dla niego niedościgłym wzorem. Trojanowski mieszka pod Wrocławiem i jest dwa lata młodszy od Zumbacha, a więc bynajmniej już nie pierwszej młodości. Stał się bezimiennym bohaterem rozdziału Szare korzenie bujnych kwiatów książki Arkadego Fiedlera o wiadomym tytule i podobno widać go w oddali na jednym ze zdjęć w wydaniu 16.

Przyjdźmy jednak do sedna tematu. Jeżeli nie interesują was wojenne opowieści o tym pilocie, to trudno. Tak więc powojenna działalność: Trojanowski nie był już przy przyjacielu, gdyż został do 1957 roku w Wielkiej Brytanii. Po odwilży wrócił do Polski, lecz był ściągany przez UB. Mimo to utrzymywał z Zumbachem kontakt listowny. Człek zajmował się, jak wiecie, wielkim przemytem i szybko zdjął mundur, a założył turban. Miał liczne kontakty w Afryce, największym był jakiś Egipcjanin - oczywiście nazwisko dawno zapomniane. Działalności sprzyjał szerzący się proces demontażu koloni Brytyjskich. W państwach śródziemnomorskich założył w krótkim czasie prężną szajkę składającą się głównie z lokalnych mieszkańców i Beduinów. Kradli Brytyjskie samochody i przerabiali na na cywilne taksówki, które służyły głównie do "przemytu jawnego", a także rekrutacji. Większą cześć dozbrajali i "tuningowali". Tak przygotowani szli do tzw. czarnej afryki i przemycali w obie strony - z Afryki bogactwa naturalne i... piwo, a do Afryki broń. Działania złodziei szerzyły się, zaczęli kraść od Brytyjczyków samoloty i lekkie pojazdy opancerzone. Oczywiście większość samolotów pochodziła z Europy. uruchomili nawet własną "produkcję" i coraz śmielej na własną rękę "demontowali" imperialne kolonie.

Tak Afryka wyzwalała się. Zumbach przerwał "monotonny" przemyt dopiero w 1962 roku. Biedne państwo Katanga nie miało właściwie armii. Potrzebne było lotnictwo. Zajął się tym specjalista. Propozycja nadeszła od samego rządu, choć świeżo zainstalowanego. Za wynagrodzenie miał dostać ciężarówkę złota i ponoć coś jeszcze - ale nie chciał nigdy mówić, co... W każdym razie nie był już tym posłusznym, zdyscyplinowanym, grzecznym pilotem, co kiedyś. Chciał przygód. I zgodził się. Ożywiał stare kontakty, nawiązywał nowe. Tworzył powietrzną armadę od podstaw. Kupował samoloty od prywatnych przedsiębiorców (czytaj: bandytów), lokalnych baronów i innych państw. Cześć kazał zbudować od podstaw. Nieustannie prowadził rekrutację, jeździł po okolicznych wioskach i szukał chętnych, szkolił ich osobiście. Najbardziej poszukiwał byłych pilotów, zwłaszcza swych rodaków. Poznajdywał ich trochę, także kilku Francuzów i Brytyjczyka. Wreszcie stanął znów do walki. Jako naczelny dowódca lotnictwa Katangi zaatakował znacznie silniejsze Kongo, w którym siedziało wojsko szwedzkie. Walka trwała rok i chociaż dramatyczna, to wyszedł z niej bez szwanku. Z nielicznymi ocalałymi uciekł do Angoli, tam przebywał pod opieką lokalnych tubylców. W tym okresie nie pisał do Trojańskiego i dlatego niewiele mi wiadomo o tym, co w tych latach robił.

W 1967 przygarnęła go Biafra i zaproponowała podobny interes. Znowu stanął na czele lotnictwa i walczył z Nigerią w rejonie rzeki Niger i jej dorzeczach, głównie pomiędzy miastami Onitsha i Asaba. Jako że biafrańskie siły powietrzne zawierały głównie bombowce, przerzucił się na pilota takowego, a okazjonalnie pełnił nawet rolę bombardiera. Prawdopodobnie osobiście zrucił bomby, które zabiła szafa sztabu armii Nigerii. Jego naloty były skuteczne, ale nigeryjska ofensywa lądowa nieubłagana. Zbyt pewnie kupował broń i pogrążył się finansowo, a niektórzy "znajomi" zdradzili. na dodatek pierwszy właściwie raz w życiu został poważniej ranny. W 1970 Biafra znikła z mapy.

Po wyleczeniu nie walczył już. Imał się rożnych zajęć i intensywnie podróżował. Masowo handlował bronią. Wdał się kilka razy w nieciekawe towarzystwo i tak musiał zabić kilku konkurentów. Zostawił już jednak życie najemnika. Nie przyjmował i nie proponował, a z czasem w ogóle już nie otrzymywał żadnych zleceń, nie przeprowadzał zbrojnych akcji. handlował jednak sporo i rządy państwa, w których przebywał, chciały go zgładzić. Nie było to spokojne życie, a on czuł się coraz bardziej stary i zmęczony. Po wplątaniu się w kilka międzynarodowych afer, zostawił "rzemiosło" i powrócił do Europy. Zamieszkał w Paryżu i tam spokojnie dożył końca swoich dni.

No i to chyba tyle. Jeżeli nie rozumiecie czegoś, albo chcecie rozwinięcia jakiejś myśli, piszcie śmiało! Na koniec zaznaczam, że Pan Trojański ma już 92 lata i chociaż na tamten świat jeszcze ma zamiaru się wybierać, to mógł już co nieco zapomnieć, a większość listów albo jest już nieczytelna, albo sprzątnęła mu UB w jednym z "nalotów". No i przede wszystkim nie mam zielonego pojęcia, czy Zumbach pisał prawdę. Tak więc nie biorę odpowiedzialności za poprawność tych wspomnień.

Pozdrawiam,

Iwan!

Edytowane 31 Maj 2009 przez Iwan Iwanowski

[Tomasz N]

O działaniach Zumbacha w Biafrze pisze Adam Zamoyski w "Zapomniane dywizjony Losy lotników polskich" Londyn 1995

[Vissegerd]

Watek zakładam na prośbę głodnych wiedzy kolegów - Vissegerda i Andreasa. Mam nadzieję, że się nie zawiodą, choć i tak już chyba wszystko wiedzą

Przeceniasz nas

Dziękuję Ci Iwanie pięknie za informacje i wprowadzenie

Niech ja tylko dotrę do wspomnień Zumbacha, które miałem w ręku (może dobry Bóg mnie oświeci i zdejmie ze mnie zasłonę sklerozy), to też tu popiszę.

Zumbach był praktycznie typowym najemnikiem, żył z tego i to ponoć całkiem nieźle.

Pozdrawiam.

[Bruno Wątpliwy]

Zamieszkał w Paryżu i tam spokojnie dożył końca swoich dni.

Czy to pewne? W L. Olson, S. Cloud, Sprawa honoru, s. 402, jest wzmianka, że ponad siedemdziesięcioletni Zumbach szykował jakiś interes (paroma ogólnikami na ten temat podzielił się z Martelem i Łokuciewskim). Gdy znaleziono go martwego, podobnież wielu kolegów nie wierzyło w naturalną śmierć...

Nota bene - świetny materiał na film.

Niech ja tylko dotrę do wspomnień Zumbacha, które miałem w ręku

Niedawno wyszły - "Ostatnia walka". Czytałem, ale w domu nie mam.

[Iwan Iwanowski]

Dziękuję Ci Iwanie pięknie za informacje i wprowadzenie

No, raz mi się coś udało!

Niech ja tylko dotrę do wspomnień Zumbacha, które miałem w ręku (może dobry Bóg mnie oświeci i zdejmie ze mnie zasłonę sklerozy), to też tu popiszę.

Czekam!

Zumbach był praktycznie typowym najemnikiem, żył z tego i to ponoć całkiem nieźle.

Jak wszyscy ludzie tacy, jak on. Żyją niebezpiecznie i nielegalnie, ale dobrze. Lubią adrenalinę i na dodatek im za to płacą.

Nota bene - świetny materiał na film.

Wręcz genialny!

Czy to pewne?

Oczywiście, że nie jest pewne. Jak zaznaczyłem, Zumbach wcale nie musiał pisać wszystkiego. Powiem więcej - może i połowa listów w ogóle nie dotarła! Trojański mówi, że to prawdopodobne, bo gdy Zumbach jeszcze "spokojnie" przemycał różne rzeczy w latach 60.-tych, pisał regularnie, co miesiąc. W kolejnych latach tak już nie było, ale lotnik to dobrze wyjaśnił - życie nabrało tempa. Później jedna zaczęły się większe przerwy, po pół roku, rok i więcej. Zumbach tylko raz wyjaśnił przerwę w pisaniu - mianowicie pobyt w Angoli. A człowiekiem oszczędzającym słów to on na pewno nie był. A Afryka nigdy nie była spokojnym miejscem i listy mogły gubić się gdzieś w pustynnym piachu. Co do samego Paryża - z niego Zumbach list wysłał tylko jeden, co z resztą zapowiedział. Ten zachował się akurat dobrze i sam go czytałem. Mówił, że obficie korzystał z życia, ale czas się ustabilizować. Zrobić wreszcie bilans życia i zauważyć, ze był watahą i nic sensownego dla przyszłego pokolenia i swojego zbawienia nie uczynił. A propos zbawienia, raczej obojętny religijnie Zumbach się nagle pobożnym katolikiem. Żałował, że z bohaterskiego pilota stał się bandytą i zamiast za Ojczyznę walczył dla pieniędzy. Smutny list i zawierający sporo pokory, pisany jakby trzęsącą się ręką. Ale jakoś mi to do tego człowieka nie pasowało...

O jednej rzeczy zapomniałem. Zapewne chcieliście ode mnie ciekawostek? No i słusznie, bo tego, co powie się przyjacielowi, nie koniecznie napisze się w "oficjalnych" wspomnieniach. Otóż podczas walk w Biafrze, w jednym z pierwszych lotów bombowych, Zumbach został zestrzelony 10 kilometrów na nigeryjską granicą. Wyskoczył na spadochronie, zdołał się ukryć i obronić, dzięki czemu uniknął niewoli. Miał wtedy zobaczyć w płonieniach przez siebie stworzonych twarz znanej nam wszystkim Zośki. Ten majak towarzyszył mu od wyjazdu kraju, przez wojnę i wszystkie jego afrykańskie tułaczki. Druga rzecz - w Angoli prawdopodobnie Zumbach towarzyszył w ostatnich godzinach życia trzem afrykańskim chłopcom chorym na febrę. Jeden z nich był białoskóry. Po jego śmierci poinformowali go, że był to jego nieznany syn... Między innymi dlatego zabawił tam tak długo i nie pisał do Trojańskiego. Losy tego chłopca nie są znane, sam Zumbach nie miał pojęcia, jak się jego rzekomy syn znalazł w Afryce. Gdy po Biafrze handlował bronią, wrócił do Europy głównie z powodu tychże dwóch straszliwych przeżyć, choć w obie do końca nie wierzył. Tych dwóch historii nie znajdziecie w książkach historycznych, a wiec myślę, że zadanie wykonałem.

[lukaszpawel]

Witam Panów,

Odgrzewam temat.

Mam parę pytań związanych z powyższymi inf.

Trafiłem na to forum za sprawą osoby Jana Zumbacha,

widzę że Pan Iwanowski posiada dużo ciekawych informacji.

Chciałem zapytać czy Pan Trojanowski jeszcze żyje?

Wiem, że 4 lata temu żył jeszcze brat Jana Zumbacha - w Zurychu.

Ma Pan jakieś informację o rodzinie Jana Zumbacha?

Pozdrawiam

Edytowane 10 Maj 2012 przez lukaszpawel

[Vissegerd]

(...) widzę że Pan Iwanowski posiada dużo ciekawych informacji (...) Ma Pan jakieś informację o rodzinie Jana Zumbacha?

Obawiam się, że kolega Iwan Iwanowski nie odpowie, ostatni raz na forum pojawił się prawie trzy lata temu. Chociaż... Mnie też prawie 3 lata nie było, więc teoretycznie możesz zawsze liczyć na cud