Kadra oficerska

[Kadrinazi]

Do założenie niniejszego tematu skłoniła mnie poniższa wypowiedź z tematu o roli władców na polu bitwy

To fakt kadra była nieźle wybrana, zastanawiam się tylko jak duży w tym udział miał król (Zygmunt III). Nominacje w tym czasie chyba bardziej zależały od hetmanów, wszystko szło po sznureczku, stanowisko przechodziło od nauczyciela na ucznia - Zamoyskiego - Żółkiewskiego - Koniecpolskiego. To raczej Koniecpolski zauważył Chmieleckiego i go wyróżnił itd a nie tyle król. Jednak królowi jako zwierzchnikowi odgórnemu część zasługi można pewnie przypisać. Jednak Sobieski również miał wykwalifikowaną kadre dowódczą, potrafił zadbać o swoich dowódców i umożliwić im zrobienie doskonałych karier min. Zbrożkowi, Miączyńskiemu itd.

Wydaje mi się, że kadra oficerska armii RON zasługuje na osobny temat

Zacznijmy może od tego, w jaki sposób mianowano oficerów:

- na pewno część promował król- np. hetmanów(chociaż nie wszystkich), oficerów gwardii, niektórych wyższych oficerów,

- bardzo ważna była 'klientela magnacka' - zaufani szlachcice, często 'na garnuszku' magnata, którzy mogli służyć tak w wojskach prywatnych jak i w komputowych chorągwiach czy regimentach gdzie magnat był nominalnym dowódca,

- zdarzały się nawet przypadki awansu ludzi o niskim statusie - tu jednak rolę odgrywały okoliczności, ale i przychylny patron także był na rzeczy

Wielu oficerów przez lata widzimy u boku danego wyższego oficera czy nawet hetmana, stopniowo zajmują wyższe stanowiska bądź w toku kampanii otrzymują samodzielne komendy.

Jak odbywała się promocja takich oficerow, na ile ważna była protekcja krola a na ile hetmana czy innego magnata?

Zapraszam do dyskusji, mam nadzieję że tak owocnej jak w temacie o królach na polu bitwy

[Nabuchodonozor]

Myśle że do tego co wyżej już napisał Kadrinazi warto jeszcze dodać wpływ jaki wywierało na kształtowanie się kadry oficerskiej wojsko kwarciane. Służba na południu u boku hetmana nieraz była promocją do dalszej kariery. Żołnierz stacjonujący z wojskiem kwarcianym nabierał szlifów i hartował ciało.

Przyglądajac się ciekawym karierom warto wspomnieć Samuela Łaszcza

[Kadrinazi]

Na pewno kariera w wojsku kwarcianym (jeżeli oficer decydował się na dłużej w nim zostać) mogła sprzyjać awansom i nadaniom. Tytuły oboźnego czy strażnika często trafiały do zdolnych wojaków, którzy niekoniecznie słynęli z grzecznego zachowania (vide wspomniany Łaszcz). Kwarciani nader często brali udział w walkach, więc była to najlepsza szkoła wojskowa RON.

[Nabuchodonozor]

Doświadczenie zdobyte w wojsku kwarcianym, zdobyte przy boku magnata, to może teraz zdobyte za granicą? Jako przykład podam Krzysztofa Arciszewskiego (początek kariery zaczyna w kraju, jednak to za granicą wybił sie), wraca do kraju i otrzymuje - dowództwo artylerii koronnej. To jest dopiero coś

[Kadrinazi]

Wielu zdobywało tak doświadczenie - np. kawaler maltański Judycki, generał Przyjemski, nawet sam Jan Kazimierz Dobra szkoła, zwłaszcza dla autoramentu cudzoziemskiego.

[Kadrinazi]

Nieco ciekawych informacji o narodowości wybranych oficerów w armii koronnej [za bardzo interesującą pracą Marka Wagnera, Kadra oficerska armii koronnej w drugie połowie XVII wieku, Warszawa 1988]

- Kazimierz Bosuel, z pochodzenia Szkot, był od roku 1655 towarzyszem w chorągwi kozackiej (sic!) Kazimierza Piaseczyńskiego. Solidny musiał być z niego wojak, gdyż w tymże roku został chorążym owej chorągwi, a od 1656 do 1660 roku był nawet porucznikiem. Potem przeszedł do dragonii, w 1662 roku otrzymał nobilitacje i przyjął nazwisko Bazalski

- nieznanego imienia Berens, z pochodzenia Duńczyk, w okresie 1674-77 porucznik chorągwi wołoskiej, potem kozackiej, Aleksandra Kłodnickiego

- Andrzej Berens, brat powyższego, w latach 1674-77 i 1683-prawdopodobnie 1692 porucznik chorągwi kozackiej Atanazego Miączyńskiego.

Obydwaj bracia w 1683 otrzymali nobilitację (za zasługi wojenne) i przyjęli nazwisko Gęsiccy, z dopuszczeniem do herbu Ślepowron.

- Jan Papar, z pochodzenia Grek (z rodziny kupieckiej nobilitowanej w 1658 roku), towarzysz chorągwi pancernej hetmana Jabłonowskiego, w latach 1692-1697 rotmistrz lekkiego znaku

- Tadeusz Daniel Boubonombek, z pochodzenia Pers (!), w okresie 1660-1668 rotmistrz chorągwi kozackie, nobilitowany za zasługi w 1662 roku, dopuszczony do herbu Łodzia.

[secesjonista]

A to: "sic" odnosi się do chorągwi czy pochodzenia?

[Kadrinazi]

Odnosi się do chorągwi - trudno mi było sobie wyobrazić Szkota w tego typu jeździe

[secesjonista]

Doświadczenie zdobyte w wojsku kwarcianym, zdobyte przy boku magnata, to może teraz zdobyte za granicą? Jako przykład podam Krzysztofa Arciszewskiego (początek kariery zaczyna w kraju, jednak to za granicą wybił sie), wraca do kraju i otrzymuje - dowództwo artylerii koronnej. To jest dopiero coś

Mamy też dziwne przykłady niewykorzystania zagranicznego doświadczenia militarnego...

ot na przykład taki: znający kilka języków, studiujący w Holandii (Leydzie i Hadze), bijący się pod Arciszewskim (dochodząc do stopnia kapitana), po powrocie do kraju otrzymuje tytuł "camerae nosdtrae familiaris aulicus" - Konstanty Wituski herbu Gozdawa.

I król w żadnej mierze nie wykorzystuje jego doświadczenia?

[secesjonista]

O nadmienionym Wituskim:

http://www.wbc.poznan.pl/dlibra/doccontent?id=222263&from=FBC

[secesjonista]

(...)

- Jan Papar, z pochodzenia Grek (z rodziny kupieckiej nobilitowanej w 1658 roku), towarzysz chorągwi pancernej hetmana Jabłonowskiego, w latach 1692-1697 rotmistrz lekkiego znaku

(...)

Właściwie to: Papara.

Greckie pochodzenie nie zostało potwierdzone, acz jest bardzo prawdopodobne,

"Nobilitacya y nadanie Paparze.

121. Wyświadczył y Urodzony Ierzy Papara Greckiego narodu, y nacyi, ale zdawna w Państwach naszych zasiadły z przodkow swoich obywatel, tyle dzielności, życzliwości y wiary w sprawach usług naszych a Rzeczyposp: przysługi osobliwey, że godzien jest ukontentowania wszelakiego..."

/Vol. Leg. T. IV, Petersburg 1860, s. 297 (637)/

Wspomniano wyżej o Krzysztofie Arciszewskim, ciekawe jak potoczyłyby się jego losy gdyby nie jego wcześniejsze niecne poczynania?

Przy jego osobie zapomina się o jego bracie Eliaszu. On też; acz krótko; służył w wojsku holenderskim, w 1627 r. w randze kapitana służy w wojsku duńskim doby wojny trzydziestoletniej. W 1632 r. staje w randze pułkownika w kampanii smoleńskiej, potem widzimy go pod Ochmatowem.

Charakteru musiał być zapalczywego skoro nawet brat nazywał go: "diabolum colaphisantem".

Edytowane 11 Grudzień 2012 przez secesjonista

[secesjonista]

Kilka przydadtnych tytułów:

M. Kukiel "Skład narodowy i społeczny wojsk koronnych za Sobieskiego", w: "Studia historyczne ku czci S. Kutrzeby", t. II, Kraków 1938

B. Baranowski "Organizacja i skład społeczny wojska polskiego w połowie XVII w.", w: "Polska w okresie drugiej wojny północnej 1655-1660", t. II, Warszawa 1957

Z. Wdowiszewski "Tytuły polskie nadawane cudzoziemcom", w: "Materiały do biografii, genealogii i heraldyki polskiej", t. III, Buenos Aires-Paryż 1966

tegoż, "Regestry przywilejów indygenatu w Polsce (1519-1793)", w: "Materiały do biografii, genealogii i heraldyki polskiej", t. V, Buenos Aires-Paryż 1971

U. Augustyniak "W służbie hetmana i Rzeczypospolitej", Warszawa 2004.

E. Janas, L. Wasilewski "Społeczne aspekty rozwoju husarii w latach 1648-1667 na przykładzie chorągwi hetmana wielkiego koronnego Stanisława Potockiego i wojewody sandomierskiego Władysława Myszkowskiego", SMHW, t. XXIII, Wrocław 1981

M. Nagielski "Gwardia królewska szkołą korpusu oficerskiego autoramentu cudzoziemskiego Rzeczpospolitej za dwóch ostatnich Wazów (1648-1668)", "Przegląd Historyczny", t. LXXIII, 1982, z. 3-4

tegoż, "Chorągwie husarskie Aleksandra Hilarego Połubińskiego i króla Jana Kazimierza w latach 1648-1666. Przyczynek do badañ składu społecznego wojska polskiego w połowie XVII wieku", "Acta Baltico-Slavica", t. XV, Warszawa 1983

tegoż, "Społeczny i narodowy skład gwardii królewskiej za dwóch ostatnich Wazów", SMHW, t. XXX, Wrocław 1988

M. Plewczyński "Żołnierz jazdy obrony potocznej za czasów Zygmunta Augusta. Studia nad zawodem wojskowym w XVI w.", Warszawa 1985

tegoż, "Skład chorągwi jazdy koronnej w latach 1501-1572, SMHW, t. XXXV, Wrocław 1993

tegoż, "Naczelne dowództwo armii koronnej w latach 1501-157"2, SMHW, t. XXXIII, Wrocław 1991

M. Wagner "Podoficerowie armii koronnej w drugiej połowie XVII w.", SMHW, t. XXXIV, Wrocław 1991

tegoż, "Rotmistrz jazdy koronnej w II połowie XVII w. Ze studiów nad zawodem wojskowym w dawnej Rzeczypospolitej", SMHW, t. XXXV, Wroc³aw 1993

tegoż, "Kadra oficerska armii koronnej w drugiej połowie XVII wieku", Toruń 1995

[Roman Różyński]

bardzo ważna była 'klientela magnacka' - zaufani szlachcice, często 'na garnuszku' magnata, którzy mogli służyć tak w wojskach prywatnych jak i w komputowych chorągwiach czy regimentach gdzie magnat był nominalnym dowódca,

bywały także odmienne przypadki

np. Konstanty Kłobukowski w roku 1648 był jednym z towarzyszy kwarcianej chorągwi husarskiej Stanisława Lubomirskiego (żołd za nią otrzymał w roku 1650 syn Staniasława Jerzy)

a w roku następnym dowodził chorągwią królewskiej husarii złożoną z niedobitków korsuńskich (porucznikiem tej roty był znany Stefan Czarnecki/Czarniecki)