Jak pozyskiwano broń?

[secesjonista]

Kercelak pominięty został jako miejsce... oczywiste, gdzie przecież można było kupić niemal wszystko.

Choć jak się zdaje różne miejsca miały swoją specyfikę towarową, to Korboński właśnie wspominał o tej "koncentracji".

"Jeżeli szanownemu panu chodzi o twarde lub miętkie, to pan się tu źle wybrał. To na Brackiej i placu Napoleona".

/S. Korboński "W imieniu Rzeczypospolitej...", Warszawa 2009, s. 201/

[Albinos]

Secesjonista wspomniał wcześniej o Dworcu Głównym w Warszawie. Oto co pisał o tym Antoni Sodólski w swoich wspomnieniach [Byłem dostawcą kawiarni "U Elny Gistedt", "Stolica" nr 12(1826)/1983, s. 16]:

Moi pracownicy, dostawcy lodu do gospód, młodzi, sprytni, sprawni fizycznie chłopcy, w większości członkowie podziemia, bardzo chętnie jeździli na Nowy Świat, bo tam, po złożeniu w lodowniach lodu, otrzymywali w kuchni doskonały obiad, a od zaprzyjaźnionego szatniarza, Jana Zająca, pakiet gazetek konspiracyjnych do kolportażu, szatnia bowiem była punktem kontaktowym AK. Chłopcy dostarczali również lód do gospód niemieckich. Jedną z większych była restauracja niemiecka "Mitropa" na Dworcu Głównym. Otóż, moi pracownicy, wykorzystując ogromny natłok żołnierzy niemieckich udających się lub powracających z frontu wschodniego obcinali po prostu kabury z pistoletami tłoczących się żołnierzy i ukrywali zdobycz pod lodem w koszykach i kubełkach, transportowanych do "Mitropy". Ostatecznie zdobyta broń trafiała, również pod lodem, do szatni "U Elny Gistedt" i dalej. Specjalistą w zdobywaniu broni palnej u żołnierzy niemieckich był mój najmłodszy pracownik, szesnastoletni Maniuś Kaszewiak syn dozorcy posesji przy ul. Poznańskiej 6. Niski, szczupły, ale bardzo silny i sprytny. Chętnie go zatrudniałem jako gońca do doraźnych dostaw na zamówienia telefoniczne i jako pomoc przy hurtowych dostawach do "Mitropy". Dzięki jego zręczności i sprytowi wielu żołnierzy niemieckich utraciło swą broń.

[Furiusz]

H. Zaczkowski, S. Janicki, Armia krajowa na ziemi sochaczewskiej, Sochaczew 1989, s. 149 Dużą aktywność w tym działaniu wykazał Stanisław Janicki ps. "Kordon". Zorganizował ludzi w rodzinnej wsi Przęsławice i z okolicznych wiosek położonych najbliżej terenów walk wrześniowych, przy ujściu Bzury, gdzie znajdowało się dużo ukrytej w przyległych stawach i jeziorach, zatopionej w rzece broni (...). Broń ta zgromadzona na terenie gospodarstwa Bolesława Janickiego (około 80 kb, kilka ręcznych karabinów maszynowych typu "Mauzer", jeden karabin p. pancerny, kilkadziesiąt granatów obronnych i zaczepnych i cztery skrzynki amunicji) została przetransportowana przez granicę do Sochaczewa (...).

Pierwsze zdanie jest nieco koślawe ale sens chyba zrozumiały.

Edycja

na s.167 wspomina autor o wykradzeniu samochodu ciężarowego z jednostki Wehrmachtu. Chyba podpada to pod zdobywanie broni?

[Albinos]

Broni jako broni - no tak chyba nie do końca. No chyba że pójdziemy tokiem myślenia Waldemara Baczaka, który w ostatnich tygodniach przed Powstaniem chciał dokonać zamachu na siedzibę gestapo przy Szucha właśnie z wykorzystaniem samochodu nafaszerowanego materiałami wybuchowymi. Inna rzecz, że w przypadku zdobywania samochodów obowiązywały - podobnie jak w przypadku zdobywania broni - pewne zasady, których starano się pilnować. I jak w przypadku broni często gęsto rozkazy nijak miały się do rzeczywistości. Tak więc elementy wspólne dałoby się znaleźć.

[Speedy]

Hej

W słabo poruszonej tutaj kwestii konspiracyjnej produkcji broni przez polskie podziemie pozwolę sobie po pierwsze podać dwie takie książki: Kazimierz Satora "Podziemne zbrojownie polskie 1939-1944" wyd. Bellona 2001 (oraz wcześniejszą wersję "Produkcja uzbrojenia w polskim ruchu oporu 1939-1944" wyd. MON 1985). Ta poświęcona jest w zasadzie całej polskiej konspiracji (starsza wersja w trochę większym zakresie traktowała organizacje lewicowe, za to w nowszej jest obszerny dział o produkcji materiałów wybuchowych i granatów ręcznych). Druga to Bogumił Karaszewski "Partyzancka broń" wyd. LSW 1980 - ta omawia uzbrojenie Batalionów Chłopskich.

Spośród broni strzeleckiej królowały po pierwsze pistolety maszynowe - to najprostsza pod względem konstrukcji broń automatyczna, z którą powinien sobie dać radę przeciętny ślusarz, mechanik czy nawet kowal, szczególnie pożądana przy tym w warunkach konspiracyjnych. W Polsce wytwarzano przede wszystkim klony brytyjskiego pm-u STEN Mk.II. Satora wylicza dobrych kilkadziesiąt zajmujących się tym grup i warsztatów, a ilość wyprodukowanych w Polsce kopii STEN-a szacuje na kilka tysięcy, może nawet 10 tys. W mniejszej liczbie produkowano pistolety własnego pomysłu, przede wszystkim również wzorowane na konstrukcji STEN-a. Tu najsłynniejsza była Błyskawica inż. Wacława Zawrotnego i Seweryna Wielaniera, wyprodukowana w ilości około 700 szt. Na uwagę zasługiwała dostosowana do warunków konspiracyjnych konstrukcja - szerokie zastosowanie połączeń gwintowanych, stosowanie wkrętów i śrub (w broni palnej ogólnie się tego ostatniego raczej unika, żeby się z czasem nie rozkręcała od drgań). Ponadto poszczególne podzespoły pistoletu w miarę możliwości "rozrysowano" jako elementy różnych niewinnych urządzeń, dzięki czemu można było je zamawiać u rzemieślników i w firmach niezwiązanych z podziemiem (wiem konkretnie o dwóch: wkrętka zamykająca od tyłu komorę zamkową była korkiem do gaśnicy pianowej, zaś chwyt pistoletowy - pokrętłem do kuchenki elektrycznej czy gazowej).

Drugim takim w miarę znanym modelem był KIS opracowany przez Polikarpa Rybickiego ps. "Komar", Witolda Szafrańskiego ps. "Igo" i Stanisława Skorupkę ps. "Smrek" (nazwa to skrót z pierwszych liter ich pseudonimów). Niektóre jego części wytwarzane były w tajemnicy w pracujących dla Niemców zakładach w Starachowicach, montaż końcowy wykonywał warsztat polowy przy partyzanckim zgrupowaniu AK Nurta, działającym w Górach Świętokrzyskich. KIS-ów powstało jednak znacznie już mniej, około 35-40.

Z pozostałych wynalazków z tej dziedziny za wyróżnienie zasługują jeszcze moim zdaniem trzy, znane w literaturze jako:

- pistolet maszynowy Choroszmanów - robiony przez warsztat rusznikarski prowadzony przez Grzegorza Choroszmana i synów przy oddziale AL im. Tadeusza Kościuszki, działającym na Polesiu. Był to taki można powiedzieć klon klona pistoletu wytwarzanego przez partyzantkę radziecką, opartego na konstrukcji PPD. Wyprodukowano ich 27 w trzech niewiele różniących się wersjach.

- pistolet masz. KOP-PAL - odkrycie stosunkowo nowe, szersze informacje o nim pojawiły się gdzieś w latach 90. ub. wieku, czy na początku bieżącego. Nazwa pochodzi od organizacji konspiracyjnej, która go wytwarzała (Komenda Obrońców Polski, późniejsza Polska Armia Ludowa). Konstruktorami byli Michał Adamowicz i Stefan Engler, inżynierowie związani przed wojną z wojskowym ośrodkiem w Rembertowie (obecny WITU w Zielonce). Pistolet ciekawy z uwagi na przystosowanie do warunków konspiracyjnych - niewielkie rozmiary, bardzo zwartą konstrukcję, krótką lufę, składaną lub odejmowaną kolbę. Wyprodukowano ich od kilkudziesięciu do kilkuset sztuk, nie wiadomo dokładnie.

- i wreszcie klasa sama dla siebie - "Bechowiec" Henryka Strąpocia, członka BCh z okolic Ostrowca. Konstrukcja dosyć oryginalna i autorska, choć w pewnym stopniu oparta na samopowtarzalnych pistoletach Browninga ze swobodnym zamkiem w rodzaju FN M1910, czy M1900. W dodatku stworzona przez człowieka mającego jedynie wykształcenie podstawowe, dysponującego za to wrodzoną smykałką do broni: przed wojną jako 15-latek zbudował kieszonkowy pistolet ze swobodnym zamkiem, dysponując prymitywnym zestawem narzędzi (drewniane imadło, pilniki, młotek i obcęgi), na podstawie pistoletu wujka-policjanta. Bechowiec strzelał z zamkniętego zamka, także był bardzo krótki i zwarty, pozbawiony kolby. Strąpoć wykonał ich prawdopodobnie 11-13 lub coś koło tego.

Byłem tu już jak widzę wzywany niegdyś do odpowiedzi w sprawie działka braci Bańskich, ale to później napiszę lub w weekend, jak popatrzę po książkach.

Edytowane 9 Październik 2015 przez Speedy