Ubiory ludzi nowożytności

[Achilles]

Do pełni "minimalnego-szczęścia" brakuje nam jeszcze tutaj tego zagadnienia: w co się kto ubierał w omawianej epoce.

Temat bardzo obszerny i ciekawy, więc liczę na Wasze informacje.

[Estera]

Na początek coś o męskich strojach noszonych w epoce renesansu.

W dobie renesansu stroje męskie podkreślały szerokość torsu, noszono płaszcze podbite futrem z szerokimi rękawami, na głowę zaś wdziewano płytki beret. Zygmunt I Stary został sportretowany w ozdobnej siatce na włosach. Ubranie wierzchnie i kaftan (z krótkimi rękawami bądź bez rękawów) podkreślały biel koszuli.

[secesjonista]

Wstąpiwszy na tron Fryderyk I w roku 1701 zaskoczył wszelkie Hoffachig jak i pospolite Hausfrau. Oto rozkazał "aby kobiety nie stroiły się w złotogłów, i unikały zbytku, bo zbytek sprowadza karę Bożą".

Niechęć jego i sprzeciw wzbudziły "nowomodne" brokatele, staniki ozdobione "bufami atłasowymi". Precz pójść miały złote wstążki, złote róże wpinane we włosy a ozdobione drogimi kamieniami.

Jedynie podczas wielkich występów i balów damy dworskie mogły nosić drogie klejnoty jak i suknie z powłoką. Te ostatnie na co dzień surowo były wzbronione, bo zamiatanie ulic nie do kobiet należy.

Oszycie spódnic dozwolone było jeno koronką nie szerszą jak na "cztery palce".

Obostrzenia dotknęły również żony wszelkich obywateli miejskich, rękodzielników czy kupców.

koronki wolno im było nosić wyłącznie jeśli był ich własnym dziełem, suknie dozwolone były jeno z taśmami jedwabnymi i wełnianymi.

Hafty czy naszycia - uznane za "marnotrawstwo" surowo im wzbronione były.

Jedwab był wzbroniony, a do sukien wełnianych, o prostym kroju miały im wystarczyć jeno skromne ozdoby szmuklerskie.

Władca ów miał szczególną awersję do koronek, jako i do żabotów czy "wolantów", co dotknęło i mężczyzn.

Tylko osobom piastującym godności dworskie zezwolono używać koronek: mężczyznom przy szyi oraz przy rękawach, atoli bez "zbytniego szafunku".

Damom zaś dane było ich używać w sposób: "skromności nie rażący i dobrym obyczajom nie przeciwny".

A informacje zaczerpnąłem z pisma (1911 rok)... dla gospodyń domowych.

[secesjonista]

Blask królewski oświetla wszelkie aspekty życia swych poddanych, a jego nowinki szybko stają się obowiązującą modą. Karol VIII miał pewną deformację, otóż każda z jego stóp liczyła sześć palców. Z konieczności zatem, władca ów nosił nieco szersze obuwie. Nie uszło to uwadze dworaków, a że łatwo popaść w przesadę, doszło do tego, że powstawać zaczęły modele butów liczące sobie nawet trzydzieści pięć centymetrów długości.

[jakober]

Co do ubiorów mieszczaństwa czasów renesansu, to ciekawe jest co noszono, ale i do czego noszenia dane warstwy społeczeństwa zobligowane były.

I tak, przytaczając za Benno Schmidt, Frankfurter Zunfturkunden bis zum Jahr 1612, według statutów cechów frakfurckich szewców z 1469 roku:

„Jeśli czeladnik boso i bez spodni [ w niemieckim tekście jest Hose, co (biorąc pod uwagę, iż ówcześnie coś, co my dziś konkretnie pod pojęciem spodni w kontekście formy i sposobu noszenia rozumiemy, nie istniało) wypaczyć może tłumaczenie. Dlatego jeśli ktoś zna odpowiednik, proszę sprostować] na targi lub dokądkolwiek z polecenia konfraterii idzie, musi wosku dać*, chyba że ani spodni, ani nogawic nie posiada”

W innym punkcie (76, str. 523): „Jeśli pachołek lub chłopiec chce nosić obcięte spodnie, musi nosić całą podszewkę [odzież spodnią, bieliznę? Tu znowu problem tłumaczeniowy słowa „futer” na język polski – odpowiednikiem dzisiejszych majtek były bowiem ówcześnie w języku niemieckim Bruoch lub Bruch, ze starofrancuskiego braie, ang. braies – więc jeśli ktoś wie, o co dokładnie z owym futer chodzi, może skorygować] do ponad kolan, w jednakowym kolorze, lub też spodnie w całości zostawić, pod karą połowy ćwierci wina.”

Z kolei introligatorzy frankfurccy, pod koniec XVI-go wieku, nie powinni „bez kapelusza, beretu tudzież płaszcza, ale i z gołymi udami po ulicy chodzić, pod karą jednego grosza.”

Podobnie i czeladnicy kuśnierscy zabronione mieli z gołymi udami lub bez kapelusza lub bez płaszcza po ulicach chodzić, z wyjątkiem uczniów, którzy w interesie majstra coś załatwić musieli. Ale żaden uczeń nie mógł nosić ani sztyletu, ani pióra.

 

* Według Rudolfa Wissella, Des alten Handwerks Recht und Gewohnheit, wosk lub jego pieniężny ekwiwalent pojawiał się często jako opłata karna za przekroczenie przepisów cechowych i był prawdopodobnie wykorzystywany do uzupełniania świec kościelnych.

Edytowane 28 Sierpień 2018 przez jakober

[jakober]

Wokół ubioru obracała się też dworska etykieta i savoir vivre. Przykładami dla włoskich dworów może posłużyć Fabritio Caroso w Nobiltà di Dame z 1600 roku, u którego znajdziemy zasady tak dla kawalerów jak i dla dam.

I tak kawaler nigdy nie powinien tańczyć bez płaszcza, gdyż „wygląda to odrażająco i nie przystoi szlachcicowi”.

„Przy większości tańców musi swoją szpadę lewą ręką trzymać, tak by ta nie kołysała się w tę i z powrotem. A gdy mało miejsca jest, musi jej rękojeść ręką nieco ku tyłowi naprzeć, by ostrze lekko ku przodowi wskazywalo i nikogo nie skaleczyło. Z drugiej strony musi uważać, by ręką jelca zanadto nie obniżyć tak, iżby ostrze ku górze sterczało.” Wtedy bowiem będzie wyglądał niczym „hiszpański kapitan, który w komedii gra, co przyniesie mu wyszydzenie i wyśmianie miast podziwu.”

Gdy już odporowadził damę i ku własnemu miejscu wrócił, „trzymać ma beret w pawej ręce a lewą szpadę ku przodowi obrócić i z całą gracją na krześle spocząć. Wtedy może naciągnąć rękawice, jeśli to za stosowne uzna.”

 

Przy wyborze odzieży, np. beretu czy kapelusza, musi kawaler uważać, „by beret czy kapelusz nie za głęboko siedział, tak, iż prawie oczu nie widać, a jeszcze bardziej unikać powinien osuwania go na jedną stronę, jak niektórzy to czynią”, co, według Caroso, „ odwrotny do zamierzonego i szpetny efekt tworzy.” Podobnie i przy doborze rękawiczek „nietórzy kawalerowie noszą zbyt obcisłe rękawiczki, tak, że gdy przez damę proszeni są i jej rękę ująć pragną, potrzebują całego Ave Maria by rękawiczki swe zdjąć... Dlatego lepiej jest rękawiczki nieco przyduże niźli przyciasne nosić.”

 

Edytowane 28 Sierpień 2018 przez jakober