Wojsko Polskie w Rosji

[von Engel]

Jakie macie zdanie o Wojsku Polskim w Rosji (Legion Puławski, Brygada oraz Dywizja Strzelców Polskich, I i II Korpusy Polskie, Lekka Brygada III Korpusu Polskiego, oddziały Okręgu Odesskiego)? Czy było potrzebnym i korzysnym dla sprawy polskiej? Jak oceniacie jego znaczenie w porownaniu do Legionów Piłsudskiego?

[Bruno Wątpliwy]

Per saldo, choć może mniej walecznie uczestniczące w zmaganiach wojennych (to rzecz jasna kwestia oceny) „formacje wschodnie” , podobnie jak „błękitna armia”, dały Polsce argumenty pozwalające na potraktowanie jej jako strony koalicji przeciwko państwo centralnym. To dużo.

Czyn legionowy był z tego punktu widzenia ryzykowny, bo w ostatecznym rozrachunku mógł nas postawić – po I wś. - w pozycji nieszczęsnych Węgier. Natomiast pierwotny pomysł powstania ("Rząd Narodowy") - gdyby został zrealizowany - mógł wręcz doprowadzić do wyjścia Rosji z wojny i odnowienia sojuszu "trzech cesarzy". W każdym razie chwała Piłsudskiemu za "kryzys przysięgowy", trzeba przyznać, że się w porę zorientował.

[palatyn]

Natomiast pierwotny pomysł powstania ("Rząd Narodowy") - gdyby został zrealizowany - mógł wręcz doprowadzić do wyjścia Rosji z wojny i odnowienia sojuszu "trzech cesarzy".

Uważam to za przecenianie znaczenia kwestii ziem polskich w odniesieniu do całosci konfliktu. Powstanie byłoby przecież na rękę Niemcom i Austrii i tutaj "wyjście" Rosji nic by nie dało. Musiałyby jeszcze do tego przychylić się państwa centralne. A gdyby nie uznały "wyjścia" Rosji tylko dalej z nia walczyły?

[redbaron]

Legion Puławski nie miał raczej większego znaczenia. Z tego, co pamiętał był mały, a Rosjanie nie pozwalali na zbyt dużą "polonizację" formacji. Komenda chyba była po rosyjsku, prawda?

Co innego z korpusami polskimi - to przecież Korpusy, a nie brygady - wyższy szczebel. To, że nie brały większego udziału w walkach obniżało ich wartość bojową wprawdzie (weterani z Legionów byli górą), ale ich znaczenie polega na tym, że powstały struktury wysokiego szczebla. Całkiem sporo żołnierzy i oficerów przeszło tam przeszkolenie. A powiększający się chaos wewnętrzny w Rosji powodował, że korpusy były o wiele bardziej samodzielne niż "Legion Puławski".

[Bruno Wątpliwy]

Powstanie byłoby przecież na rękę Niemcom i Austrii i tutaj "wyjście" Rosji nic by nie dało. Musiałyby jeszcze do tego przychylić się państwa centralne. A gdyby nie uznały "wyjścia" Rosji tylko dalej z nia walczyły?

Chodzi mi o wariant, w którym przerażona siłą polskiej irredenty Rosja decyduje się na zawarcie separatystycznego pokoju. Sentymenty proniemieckie i antypolskie w elitach rosyjskich odżywają. Powrót do niemiecko-rosyjskiej miłości - sprzed w sumie niewielu lat - wcale nie był taki niemożliwy w 1914 r.

Myślę, że Niemcom, którzy i tak najpierw chcieli się rozprawić z Francją, byłoby to na rękę. Nie musieliby się wysilać w Prusach Wschodnich i w Galicji. Willy i Nicky znowu zostaliby kolegami, a układ zawarty podczas rozbiorów, odnowiony przez Aleksandra I w Poczdamie u trumny Wielkiego Fryca, potwierdzony Kongresem Wiedeńskim, przypieczętowany polskimi i węgierskim powstaniami, wymarzony przez Bismarcka - trwałby następne kilkadziesiąt lat. Drei Kaiser Bund - na vsegda.

Jeżeli już zastanawiamy się nad wariantami - to możliwy jest także taki - Rosja zajęta tłumieniem powstania nie jest w stanie odciążyć Francji, ta pada. Również to wygląda niezbyt optymistycznie. Rosja albo szybko zawiera pokój, albo walczy nadal do swej klęski. Ostatecznie Polska, jeżeli powstaje to jako państewko w ramach niemieckiej Mitteluropy (z granicami od Łodzi do Bugu) z niemieckim księciem jako monarchą.

[ Dodano: 2008-11-27, 22:54 ]

P.S. Oczywiście obydwa warianty wchodzą w rachubę tylko, gdyby Piłsudskiemu udałoby się wzniecić rzeczywiste powstanie. Mała ruchawka na ostateczne losy wojny zapewne by nie wpłynęła, ale mogłaby nam utrudnić zabiegi dyplomatyczne po jej zakończeniu (spadłoby na nas odium sojusznika państw centralnych).

[von Engel]

Legion Puławski nie miał raczej większego znaczenia. Z tego, co pamiętał był mały, a Rosjanie nie pozwalali na zbyt dużą "polonizację" formacji. Komenda chyba była po rosyjsku, prawda?

Co innego z korpusami polskimi - to przecież Korpusy, a nie brygady - wyższy szczebel.

Kazda formacja z czegos sie zaczyna. Przed wojna, w 1910-1911 rosyjski Glowny Zarzad wojskowo-okretowy zbadal mozliwosci mobilizacji do armii roznych narodowosci Imperium Rosyjskiego: Polakow, Zydow, Litwinow, Ormian, Muzulmanow, i zdecydowal, ze odrebne narodowe formacje wojskowe sa niepotrzenbe, bo, po-pierwsze, moga doprowadzic do ruchow narodowych na granicach imperium, a po-drugie, narodowe formacje uwazano za mniej skuteczne w wojnie, niz regularna armia. Dlatego dobrze, ze Gorczynskiemu udalo sie destac zezwolenie na choc maly, ale polski Legion Pulawski. Na podstawie tej formacji rozwinieto pozniej Brygade, z niej po kolei utworzono Dywizje i Korpus Strzelcow Polskich (I Korpus tak sie oficjalnie nazywal - Польский стрелковый корпус). Czechoslowacki korpus w Rosji tez zaczynal sie podobnym trybem, od nielicznych Czeskich Dryzyn w Kijowie.

Warto tez przypomnic, ze w VII-VIII 1917, kiedy organizowano I Korpus Polski, w calej rosyjskiej armii (armii tzw. wolnej Rosji na czele z Rzadem Tymczasowym) tworza sie narodowe formacje - oprocz wspomnianego Czechoslowackiego korpusu i Serbskiego korpusu (uwazanych przez dowodztwo rosyjskie za oddzialy armii sojuszniczych panstw), jeszcze korpus Ukrainski (dowodzony przez Pawle Skoropadskiego), trzy korpusy Muzulmanskie (te juz od wrzesnia 1917) oraz gruzinskie, ormianskie, moldawskie formacje wojskowe. Wiec caly proces utworzenia Wojsk Polskich w Rosji byl do konca podporzadkowany polityce Rosji w kwestii polskiej, tzn. wojskowej. Ale - nie calkiem, bo oprocz ogolnej sytuacji miedzynarodowej, cisnienie polskich politykow i dzialaczy wojskowych na rzady rosyjskie mialo wielki wplyw na ta polityke.

Na marginesie - za planem formowania jednostek polskich w armii rosyjskiej 1917 r. po utworzeniu dwoch korpusow musialoby byc utworzone dowodztwo Wojsk Polskich. Wtedy mozna byloby mowic o samobytnym istnieniu tych formacji jako armii polskiej na wychodztwie, bo inaczej zaden korpus nie moze istniec bez dowodztwa wyzszego (czyli jego polozenie nie jest az tak innym, niz brygady czy legionu ).

[Bruno Wątpliwy]

tworza sie narodowe formacje - oprocz wspomnianego Czechoslowackiego korpusu i Serbskiego korpusu (uwazanych przez dowodztwo rosyjskie za oddzialy armii sojuszniczych panstw), jeszcze korpus Ukrainski (dowodzony przez Pawle Skoropadskiego), trzy korpusy Muzulmanskie (te juz od wrzesnia 1917) oraz gruzinskie, ormianskie, moldawskie formacje wojskowe

No i jeszcze - chyba najwartościowsze w działaniach bojowych - formacje Strzelców Łotewskich.

[von Engel]

tworza sie narodowe formacje - oprocz wspomnianego Czechoslowackiego korpusu i Serbskiego korpusu (uwazanych przez dowodztwo rosyjskie za oddzialy armii sojuszniczych panstw), jeszcze korpus Ukrainski (dowodzony przez Pawle Skoropadskiego), trzy korpusy Muzulmanskie (te juz od wrzesnia 1917) oraz gruzinskie, ormianskie, moldawskie formacje wojskowe

No i jeszcze - chyba najwartościowsze w działaniach bojowych - formacje Strzelców Łotewskich.

Te istnialy od wczesniejszego okresu i "nacjonalizacja" rosyjskiej armii w 1917. nie wplynela radykalnie na ich ilosc.

[Bruno Wątpliwy]

Ups, zapomniałem o pierwszej części zdania, "nie zauważyłem", że chodzi Ci tylko o rok 1917, a nie o formacje narodowe jako takie. W każdym razie warto o walecznych Łotyszach pamiętać, szkoda, że później spożytkowano ich waleczność w innych celach.