Międzymorze - realizacja idei na początku II RP

[Jarpen Zigrin]

Międzymorze to idea polityczna wysuwana przez Józefa Piłsudskiego przed I wojną światową zakładająca utworzenie federacji państw Europy Środkowej i Wschodniej. Odnośnie realizacji tej idei mam kilka pytań mianowicie:

Czy wspólna wyprawa polsko-ukraińska miała szanse zakończyć się sukcesem?

Czy utworzenie Międzymorza gwarantowałoby stabilność w regionie?

[Woj]

Międzymorze to idea polityczna wysuwana przez Józefa Piłsudskiego przed I wojną światową

Jesteś pewien że było to przed I wojną?

Czy wspólna wyprawa polsko-ukraińska miała szanse zakończyć się sukcesem?

Jaka wyprawa? Dokąd? Ta z 1920 roku sukcesem się nie skończyła. Przynajmniej dla Ukraińców.

Czy utworzenie Międzymorza gwarantowałoby stabilność w regionie?

Nie - ponieważ koncepcja była nie do zrealizowania w praktyce.

[Tomasz N]

Jarpen Zigrin napisał/a:

Międzymorze to idea polityczna wysuwana przez Józefa Piłsudskiego przed I wojną światową

Woj napisał:

Jesteś pewien że było to przed I wojną?

Na okres przed Wielką Wojną datuje się program prometejski (1904), ale czy on może być tożsamy z ideą Międzymorza, to wątpię. Ale kto wie ?

[Woj]

Na okres przed Wielką Wojną datuje się program prometejski (1904), ale czy on może być tożsamy z ideą Międzymorza, to wątpię. Ale kto wie ?

Cóż - w Wikipedii twierdzą "przed pierwszą wojną" - ale nie podają żadnych konkretów. Śmiem więc wątpić, tym bardziej że w tym samym artykule wiąże się właśnie Międzymorze z prometeizmem - a ów związek jest - jeśli w ogóle jest - bardzo luźny. W każdym razie o żadnej "tożsamości" mowy nie ma (takiej tożsamości zresztą w Wikipedii się nie głosi).

Moim zdaniem więc autor wikipediowy nie miał większego pojęcia o tym, o czym napisał. Ale trzeba by sprawdzić jeszcze w przywołanej przezeń jako podstawa książce Piotra Okulewicza: Koncepcja "Międzymorza" w myśli i praktyce politycznej obozu Józefa Piłsudskiego w latach 1918-1926, Poznań 2001 - a tej - przyznam - nie czytałem.

[Narya]

Idea Międzymorza ma jeszcze czasy od Kościuszki, który ten wytworzył ideę, która ciążyła na polskiej myśli niepodległościowej przez cały XIX wiek. Polska wg tej myśli miała być tylko i wyłącznie "od morza do morza". Program maksymalny. Jeden z powodów niepowodzeń polskiego ruchu irredenty.

[Bruno Wątpliwy]

Nie wnikając w genezę – kilka słów o samej idei.

Pomysł pociągający i sensowny (jeżeli oczywiście mówimy o sojuszu czy federacji środkowoeuropejskiej, a nie „Polsce od morza do morza”). Dlaczego – wiemy wszyscy. Byłaby to siła mogąca ograniczyć ekspansję niemiecką czy rosyjską.

Wykonanie jednak chyba niemożliwe, z jednego podstawowego względu – narody (często „młode”, buzujące nacjonalizmem) wolały być na swoim. A ponadto nie za bardzo widziały Polaków w roli organizatora federacji. Klasyczny jest tu przykład Litwinów. Woleli iść ręka w rękę z Niemcami, Rosjanami, byle tylko Unia nie powróciła. Mam zbiór karykatur litewskich i polskich z tego okresu czasu (K. Buchowski, "Panowie i żmogusy"). Na jednej z nich Litwini naigrawają się z Piłsudskiego, który próbuje zachęcić Hotentotów do federacji. Tak to często widziano - a federacja potrzebuje przecież nie tylko organizatora, ale i państw członkowskich.

Rzecz z Ukrainą, przy powodzeniu „wyprawy”, skończyłaby się pewnie tak. Powstałoby państwo ukraińskie od Zbrucza po Połtawę, a może i po Charków. W pierwszym okresie stosunki z tym państwem mogłyby być poprawne, wkrótce jednak siła irredenty ukraińskiej w Polsce i wzrost nastrojów rewizjonistycznych w państwie ukraińskim, spowodowałby, że Ukraina odegrałaby rolę podobną do ZSRR we wrześniu 1939 r. i podział Polski nastąpiłby pomiędzy nią a Niemcy.

Oczywiście dużą niewiadomą w takiej sytuacji byłoby zachowanie ZSRR, ale zapewne nie miałby on nic przeciwko konfliktowi polsko-ukraińskiemu, bo walka dwóch wrogów zwiększała szanse marszu rewolucji na zachód.

[Woj]

Idea Międzymorza ma jeszcze czasy od Kościuszki, który ten wytworzył ideę, która ciążyła na polskiej myśli niepodległościowej przez cały XIX wiek. Polska wg tej myśli miała być tylko i wyłącznie "od morza do morza".

Fraza brzmi podobnie, ale o nie "Polskę od morza do morza" w międzywojennej koncepcji Międzymorza chodziło.

[Narya]

Ale w tej międzywojennej idei wziął się cały dorobek myśli kościuszkowskiej. Może co nie co zostało zmienione, ale fundament przetrwał. Bo niby skąd wyjaśnić w tej idei "powrót do tradycji RP" i odbudowy "Międzymorza"?

[Woj]

Ale w tej międzywojennej idei wziął się cały dorobek myśli kościuszkowskiej. Może co nie co zostało zmienione, ale fundament przetrwał. Bo niby skąd wyjaśnić w tej idei "powrót do tradycji RP" i odbudowy "Międzymorza"?

Jaki "powrót" - jakiej "odbudowy"? Oczywiście wszystko ma (czy mieć może) jakieś korzenie - niechby i kościuszkowskie - ale koncepcja funkcjonowała de facto w okresie międzywojennym, odnosząc się do ówczesnego (a nie XVIII -wiecznego) "tu i teraz".

[Narya]

Ciągłość myśli kościuszkowskiej jednak w tej międzywojennej idei międzymorza jednak przetrwała. :roll:

[Tomasz N]

Woj napisał:

Cóż - w Wikipedii twierdzą "przed pierwszą wojną" - ale nie podają żadnych konkretów. Śmiem więc wątpić, tym bardziej że w tym samym artykule wiąże się właśnie Międzymorze z prometeizmem

Akurat początek idei prometejskiej w 1904 r. jest dobrze udokumentowany. Wtedy ta idea znalazła się w memoriale J. Piłsudskiego do rządu japońskiego. Jest to zapomniane, gdyż Japończycy "nie podjęli tematu". Podobno storpedował to Dmowski.

[Woj]

Akurat początek idei prometejskiej w 1904 r. jest dobrze udokumentowany. Wtedy ta idea znalazła się w memoriale J. Piłsudskiego do rządu japońskiego.

A ja myślałem że dyskutujemy tu o Międzymorzu - i staramy się nie mylić Międzymorza i prometeizmu.

Jest to zapomniane, gdyż Japończycy "nie podjęli tematu". Podobno storpedował to Dmowski.

Dmowski temu starał się przeciwdziałać. Tylko że gdyby Japończycy zechcieli sprawę podjąć, to owo przeciwdziałanie na nic by się zdało. Nie chcieli (więcej kłopotów niż pożytku) - i Dmowski nie miał tu wiele do rzeczy.

[Tomasz N]

Woj napisał:

A ja myślałem że dyskutujemy tu o Międzymorzu - i staramy się nie mylić Międzymorza i prometeizmu.

Jak widać pierwszego postu je rozróżniam. Ale pewien związek jest. Zakresy terytorialne zachodzą na siebie. Poza tym, (ja sam nie czytałem pełnego tekstu memoriału, ale) gdzieś czytałem, że Piłsudski przewidywał w nim (a może w komentarzach do najbliższych współpracowników) "docelowo" szczególną rolę Polski. Stąd to może być uważane za początek idei Międzymorza.

[Jarpen Zigrin]

Bardzo przeciwna temu planowi Piłsudskiego, bo o tej wersji, że tak powiem, bo początek tej idei to nawet Polska Jagiellonów. Szkoda, że taki sprzeciw wobec tej idei wyrażały państwa, które wchodził w skład RON - Litwa i Ukraina. Również Białoruś. Krytykował tą idee też Dmowski, który chciał państwo narodowe. Wojna z Rosją chyba położyła kres tej idei, potem już straciła ona sens.

[secesjonista]

Tego typu koncepcje nie powstawały wyłącznie w kręgach związanych z Piłsudskim.

Zarys pewnego bloku politycznego (składającego się z Polski, Białorusi, Ukrainy i części południowych obszarów Rosji) znalazł się w memorandum dla Lloyda George'a z 1920 r. stworzonym przez Halforda Mackindera.

W Polsce szczególne intensywnie nad taką koncepcją pracował Włodzimierz Wakar, autor projektu deklaracji Związku Ludów Wyzwolonych, redaktor związanego z jego koncepcjami pisma "Przymierze". Po części swą wizję Międzymorza wyraził w publikacjach: "Idea Jagiellońska w dobie współczesnej", "Związek Ludów Wyzwolonych (Polityka ludowa)". W jego ujęciu nowy twór sięgać miał aż po Grecję, Gruzję, Azerbejdżan. Pomimo, że jego koncepcja ewoluowała, to konsekwentnie opowiadał się za niepodległością Białorusi i Ukrainy.