Jak wyglądała sytuacja polityczno - społeczna w 1989?

[Narya]

Nie chodzi mi tu o ogólne informacje, które są znane (jak Okrągły Stół, wybory, etc), ale bardziej szczegółowe, o których niewiele się mówi.

Co się w tym roku czuło, co odczuwano, jakie to były czasy tego przełomu (oprócz tego, że były wielkie nadzieje na lepszą przyszłość, bo to już wiem).

Z góry wielkie dzięki za pomoc.

[Bruno Wątpliwy]

Myślę, że dominującym uczuciem nie była nadzieja na lepszą przyszłość, ale potworne zmęczenie społeczeństwa. Ludzie już mieli dosyć „ciekawych czasów”. Żadna ze stron konfliktu nie była w stanie porwać tłumów. Że władza - to jasne, ale wbrew temu co się przewija w aktualnej propagandzie – także Solidarność. Strajki w 1988 r. wypadły żałośnie.

Ostatecznie mając do wyboru dotychczasową władzę i Solidarność społeczeństwo 4 czerwca 1989 r. w sposób naturalny postawiło na bardziej obiecującą opcję. Ale do powszechnego entuzjazmu było daleko.

[Vissegerd]

Ludzie chcieli przede wszystkim pluralizmu politycznego, wolności słowa i pełnych półek. Nie myśleli tylko o kosztach... Łaknęli kultury zachodu, wolności podróżowania, czyli paszportów, niezależnych mediów i mieli dość gości ze wschodu. Ale jak pisze Bruno (z którym przeżywaliśmy to akurat razem) były też obawy.

Pozdrawiam.

[gregski]

W moim kręgu wyraźnie widać było apatię. Kończyłem wtedy studia i nie widzieliśmy przyszłości w naszym kraju. Bezwartościowy pieniądz. Brakowało w zasadzie wszystkiego, a najważniejsze, że brakowało perspektyw.

Większość z nas rozważała ucieczkę na zachód (tak, ucieczkę, bo o oficjalnej emigracji nie mogło być mowy). W naszym przypadku było to łatwe, wystarczyło zejść ze statku w zachodnim porcie.

W czasie rozmów "okrągłostołowych" też raczej nikt nie wpadał w euforię. Nie wiedzieliśmy jak zachowają się Sowieci i pozostałe państwa obozu. A poza tym kontrakt przewidywał tylko 35% mandatów wystawionych "na wolny rynek" plus cały Senat.

Pamiętam, gdy w końcu Jaruzelski został prezydentem ludzie, których nigdy nie posądziłbym o komunistyczne sympatie byli zadowoleni, (bo to uwiarygadniało nas wobec Sowietów, taki "listek figowy")

Był to dosyć smutny czas.

No i zerwałem wtedy ze swoją dziewczyną.

Jednym zdaniem: Nie było łatwo!

[Bruno Wątpliwy]

Myślę, że dla pełnego obrazu rzeczy i spraw warto pamiętać o stopniowości ówczesnych zmian. Trochę to było podobne do odzyskania niepodległości 90 lat temu. Wszyscy kojarzymy to z listopadem 1918 r., a tak naprawdę był to proces, trwający gdzieś od 1915 r. (Niemcy w Warszawie) do 1921/22 r. Podobnie było z 1989 r., to był punkt(y) w ciągu wielu wydarzeń:

1. Dosyć wcześnie zaczęły się pojawiać instytucje i rozwiązania z „innej bajki”, tzn. takie, których istnienie realny socjalizm w wersji radzieckiej co do istoty kwestionował:

a) sądowa kontrola decyzji administracyjnych (NSA), to jeszcze właściwie zasługa Gierka (1980 r.),

B) Trybunał Konstytucyjny (1982, a właściwie 1985),

c) Trybunał Stanu (1982),

d) dwóch kandydatów na jedno miejsce, aczkolwiek w nadal niedemokratycznych wyborach sejmowych (1985),

e) amnestia i jedyny kraj socjalistyczny praktycznie bez więźniów politycznych – to 1986,

f) Rzecznik Praw Obywatelskich (1987).

2. Cenzura w sposób bezprecedensowy zelżała w 1987. (Już wcześniej w PRL mechanizm kontroli prasy był najbardziej liberalny w „demoludach”, ale 87 r. przyniósł prawie swobodę publikacji – w szczególności odnoszących się do historii). Na przykład „Konfrontacje” to już właściwie legalna gazeta opozycyjna. Oczywiście i taka np. „Polityka” nadal robiła swoje w dziedzinie poszerzania zakresu zdrowego rozsądku.

3. W tym okresie czasu zaczęto też mówić o „drugim etapie reformy”, tego też (m.in.) dotyczyło nieudane – z punktu widzenia władz – referendum w 1987 r. Tak naprawdę zawierało ono pytanie o zgodę na reformę nieco podobną do „balcerowiczowskiej” – o „trudny dwu-trzyletni okres szybkich zmian”. Prawie expressis verbis chciano wprowadzać „gospodarkę rynkową” (stosowany i później w III RP eufemizm „kapitalistycznej”).

4. Całkowita wolność gospodarcza, paszporty w domu, pierwsze decyzje motywowane ekonomicznie, acz kontrowersyjne (Stocznia Gdańska) – to już rząd Rakowskiego.

5. Pierwsza wyraźna oferta do opozycji „solidarnościowej” to Rada Konsultacyjna przy Przewodniczącym Rady Państwa, czyli sporo przed 1989 r. Super wyraźna oferta – to Kiszczak w 1988.

6. „Okrągły stół” i negocjacje „wokół-okrągłostołowe” to przecież niezły kawał czasu.

Z punktu widzenia zmęczonego społeczeństwa to wszystko nakładało się na siebie, stąd być może nie zdawano sobie do końca sprawy, który moment jest przełomowy i kończy pewien ustrój (wybory 4 czerwca, rząd Mazowieckiego, „grudniowa” nowelizacja konstytucji ?).

[FSO]

Witam;

Bruno dołóż do tego jeszcze ustawę Wilczka o swobodzie działalności gospodarczej to okaże się, że bandą największych liberałów kierował conajmniej socjaldemokrata z przekonania [MFR] kiedy socjalizm jeszcze oficjalnie istaniał, a ludzie stwierdzili że dwie ręce do czegoś służą. Potem następił już wysyp słynnych szczęk, stolików turystycznych i czego tam jeszcze...

pozdr