Konfederacja tarnogrodzka

[Tofik]

Jedna z dwóch konfederacji zawiązanych w celu obrony praw Stanisława Leszczyńskiego do tronu. Utworzona w 1715 r., stłumiona przez wojska sasko - rosyjskie w 1716 r. Jak sądzicie - czy miała szanse powodzenia?

[artifakt]

Na moje oko, Stanisław Leszczyński urzekał tłumy szlachty swoją niewinnością - szybko zapominano o tym, że był sługą Karola XII i w listach, które z miłą chęcią przytoczę oddawał się do jego dyspozycji.

Stąd konfederacja tarnogrodzka, dobrze pokierowana mogłaby narobić bigosu - szczególnie, że stała się elementem rozgrywki na poziomie Piotr I - August II Mocny.

[Tofik]

Na moje oko, Stanisław Leszczyński urzekał tłumy szlachty swoją niewinnością - szybko zapominano o tym, że był sługą Karola XII i w listach, które z miłą chęcią przytoczę oddawał się do jego dyspozycji.

Przytocz.

Oczywiście wierzę w takie sprawy, już nie raz o tym czytałem, jednak zawsze, gdy o tym czytam, wersja tego co i komu Stanisław miałby oddać jest inna.

Ja osobiście nie wierzę w militarne powodzenie konfederacji.

[artifakt]

Właśnie ściagnąłem sobie jako e-booka "Dziennik Konfederacji Tarnogrodzkiej" E. Raczyńskiego. Spróbuję coś niecoś znaleźć w niej.

[Tofik]

Właśnie ściagnąłem sobie jako e-booka "Dziennik Konfederacji Tarnogrodzkiej" E. Raczyńskiego. Spróbuję coś niecoś znaleźć w niej.

Byłbym wdzięczny :wink: Sam chętnie ściągnę Dziennik..., ale raczej nie mam czasu na przeglądnięcie... O służalczych listach do Karola XII przeczytałem w Wikipedii, ale to źródło trochę słabe, jednak spotkałem się z opiniami, że Stanisław istotnie, zapewniał o swej akceptacji dla takowych planów. Niestety, czytałem trzech historyków, którzy o tym wspominają i każdy mówi o innej wersji, więcej tutaj -> https://forum.historia.org.pl/viewtopic.php?t=1115

[artifakt]

Przede wszystkim warto zacząć ten wątek od stwierdzenia, że Stanisław Leszczyński był jedynie elementem opozycji wobec Augusta II Mocnego w ustach konfederatów. Stanisław Leszczyński miałbyć alternatywą wobec rządów Sasa a nie rzeczywistym i uwielbianym władcą.

Prawdziwą przyczyną zawiązania konfederacji były kontrybucje pobierane w dworkach szlacheckich. Poszedł tumult wśród szlachty, że Sasi palą dworki a burmistrza miasteczka wypędzona na batogach z majątku. Szlachta złapała za szable, buntujących się zmuszono siłą na wsiadanie na konie i ruszono. Warto zauważyć, że był to ruch bardzo spontaniczny, który w pewnym momencie rozgrywany był przez Piotra I. Co tu dużo pisać, im bliżej Małopolski i Wielkopolski tym większa szansa na akces do konfederacji. August II Mocny liczył na wojska ruskie i ukrainne, które nie odczuły na karku Sasów i były skłonne tłumić tą ruchawkę.

[sebas]

Stanisław Leszczyński miałbyć alternatywą wobec rządów Sasa a nie rzeczywistym i uwielbianym władcą.

A wiąże się to z niezadowoleniem społeczeństwa Polskiego udziałem w wojnie północnej która wyniszczyła nasz kraj nie przynosząc żadnych korzyści. A dlaczego Leszczyński hm być może dlatego, że obiecywał on jedynie przyjąć na krótki okres czasu koronę, a następnie przekazać ją Jakubowi Sobieskiemu. Wiec może to ojciec Jakuba był powodem sukcesu Stanisława?

[artifakt]

Prawdą jest to co napisałeś. Znaczenie Stanisława Leszczyńskiego i jego szansa na koronę zależała od dwóch jakże sprzecznych i wykluczających czynników:

a) zmęczenia społeczeństwa szlacheckiego wojną oraz kontrybucjami czy to od Sasów czy Szwedów, czy własnych wojsk.

B) sukcesów oręża szwedzkiego, bo w nich miał oparcie Stanisław Leszczyński

Dwa czynniki, które wzajemnie się wykluczają. I jak ten biedny Stanisław ma zostać królem? :king:

[secesjonista]

(...)

Prawdziwą przyczyną zawiązania konfederacji były kontrybucje pobierane w dworkach szlacheckich. Poszedł tumult wśród szlachty, że Sasi palą dworki a burmistrza miasteczka wypędzona na batogach z majątku. Szlachta złapała za szable, buntujących się zmuszono siłą na wsiadanie na konie i ruszono. Warto zauważyć, że był to ruch bardzo spontaniczny

(...)

Aż tak spontaniczny to nie był i wcale nie wyglądało to tak, że szlachta wsiadła na koń i ruszyła. To że może dojść do wystąpienia przeciwko wojskom saskim można było wywnioskować ze znacznie wcześniejszych wydarzeń, niźli zawiązanie się konfederacji tarnogrodzkiej. Wystarczy wspomnieć działania hetmana wielkiego litewskiego Ludwika Pocieja, który ostatecznie został przekupiony przez Augusta Mocnego, obietnicą nie wszczynania względem niego procesu o fałszowanie monety. Czy chwiejną postawę drugiego z hetmanów - Adama Sieniawskiego.

Zanim szlachta zaczęła się gromadzić pod Tarnogrodem doszło już do do pierwszych starć zbrojnych, których przyczyną było zabicie starosty pilzneńskiego Jana Bonawentury Turskiego. Kolejnym krokiem było postanowienie szlachty zgromadzonej na sejmiku w Proszowicach, która postanowiła zebrać się na pospolitym ruszeniu pod Bieńczycami (14 września). 30 września chorągwie autoramentu polskiego (podległe Sieniawskiemu) zawiązują konfederację wojskową, obierając sobie na marszałka porucznika Władysława Gorzeńskiego. W październiku toczono już otwarte boje: pod Radogoszczą, pod Tarnowem, pod Nowym Miastem nad Pilicą.

Zatem na początku konfederacja miała charakter czysto wojskowy. Szlachta pod Tarnogrodem zaczęła się gromadzić od 20 listopada, a 26 listopada zawiązano konfederację generalną, za marszałka obierając podkomorzego krzemienieckiego Stanisława Ledóchowskiego. Znaleziono czas na przygotowanie pism do rosyjskiego cara, cesarza Karola VI czy papieża Klemensa XI. Warto też przypomnieć, iż do prób zawiązania jakiejś konfederacji dochodziło już w roku 1714, choćby na zjazdach delegatów szlachty małopolskiej w Jaworowie czy Lwowie.

"Z pewnością był to wynik bardzo znamiennego przebiegu procesu powstania konfederacji. Rodziła się ona stopniowo i oddolnie, dojrzewała przez czas dość długi...".

/E. Janas "Konfederacja tarnogrodzka - demokratyczny ruch szlachecki", w: "Konfederacja tarnogrodzka i jej tradycje", Tarnogród 1995,

red. R. Szczygieł, s. 32/

Trudno zatem mówić o szczególnej spontaniczności tych działań tak jak to opisał artifakt.