Powstanie kozackie z 1625 roku

[Kadrinazi]

Kolejne z powstań kozackich, tym razem bunt probował zdławić hetman Koniecpolski. Kampania znana przede wszystkim z powodu bitwy pod Kryłowem (25-26 października). Bolesna lekcja dla słynnego hetmana - o ile pierwszy atak na oboz kozacki przyniosł wyniki (rozproszenie jazdy kozackiej, spory straty Kozakow) o tyle drugi (26 października - atak z marszu na cofający się tabor) zakończył się krwawymi stratami Polakow, a sam hetman 'za czym od Kozakow rozpoznany i ukazowany będąc, wielkiego niebezpieczeństwa od gęstych kul, a dziwnej opatrzności boskiej nad sobą doznał'. Dopiero osaczenie taboru kozackiego i groźba głodu (Kozacy nie mieli zapasow) doprowadziła do podpisania ugody kurukowskiej.

Powstanie to ciekawi mnie ze względu na stronę militarną - Kozacy hetmana Żmajły pokazali w niej bowiem Koniecpolskiemu kilka sztuczek Na pewno dobrze przyswoił lekcję, w koncu zawsze uczył się od przeciwnika. Kozacki tabor obronny znow pokazał się z najlepszej strony, mimo utraty części wozow w odwrocie potrafił zachować zdolność bojową. Ataki piechoty polskiej zostały krwawo odparte.

Niestety nie ma zbyt wielu informacji o walczących stronach: Kozacy mieli mieć ok. 20 000 mołojcow. Koniecpolski na początku kampanii miał 8000 żołnierzy, w czasie bitwy pod jego dowodztwem miało być 12 000 ludzi i 30 dział. Może ktoś z Forumowiczow wie coś więcej o walczących stronach?

[artifakt]

prof. Serczyk podaje, iż:

Oddziały Koronne - ok. 17.000 żołnierzy z czego niemal połowę przyprowadzili pełniący funkcję komisarzy wojennych: T. Zamojski, J. Daniłowicz, G. Gójski, M. Leśniowski, M. Kazanowski, St.Potocki, St. Niemirycz, J. Sobieski, A. Bałaban, A. Kalinowski + ks. Wiśniowieccy + Zasławscy. Do tego doliczyć należy kilka tysięcy służby.

Kozacy -20 - 25 tys. powstańców.

[Kadrinazi]

Witaj Artifakcie, widzę że przybył nam kolejny miłośnik epoki

Po Twoim poście zerknąłem do 'Na dalekiej Ukrainie' - faktycznie tak jak zacytowałeś pada liczba 17 000. Nie bardzo jednak rozumiem, jak traktować określenie, że niemal połowę przyprowadzili pełniący funkcję komisarzy - może chodzi tu o wojska prywatne?

[artifakt]

Witam kadrinazi

Odnośnie Twojego pytania. W 1623r. została powołana przez Sejm komisja ds. rozwiązania sprawy kozackiej. Miała się zająć czterema problemami:

1) aby Kozacy nie opuszczali granic państwa

2) pełne podporządkowanie władzom lokalnym (starostowie, wojewodowie)

3) nie mieszanie się do religii

4) zakaz polityki zagranicznej Kozaczyzny

I właśnie Ci komisarze "wspomagali" hetmana Koniecpolskiego w gaszeniu powstania. Były to ich poczty prywatne. Przez to zyskiwali niemały wpływ na decyzje hetmana. M.in. zgoda na szturm na tabor miała miejsce dopiero po uprzedniej zgodzie komisarzy.

[Kadrinazi]

Dzięki, czyli dobrze myślałem - 8000 kwarcianych + podobna liczba prywatnych. Dziwi mnie że Podhorecki napisał tylko o 12 000 - liczba ta była jednak dla połowy września, poczty prywatne mogły ściągać jeszcze poźniej.

[Tofik]

Ja bym tylko chciał lekko usprawiedliwić hetmana polnego (mojego ulubionego skądinąd). Koniecpolski dotąd nie walczył z Kozakami. Miał pecha, że w pierwszym swoim starciu z Kozakami tabor bronił się niezwykle zaciekle, a samemu Koniecpolskiemu nie dopisało wówczas szczęście podobne do tego jakie dopisało choćby Potockiemu pod Kumejkami... Koniecpolski miał doświadczenie w tłumieniu rozruchów wewnętrznych, ale w walce z konfederatami :mrgreen: Z powstańcami kozackimi nie walczono od czasów Nalewajki czyli 30 lat. Do tego, poważne cięgi 26 października wynikały w dużej mierze z pośpiechu, a ten z kolei, z dążenia do powstrzymania Żmajły przed dalszym umocnieniem się - można się więc zastanowić co by się stało, gdyby Koniecpolski zatrzymał się, rozpoznał teren, poważnie przygotował, a co za tym idzie, gdyby Żmajło również się umocnił. Może straty byłyby większe? Może taboru wtedy również by nie zdobyto?

[ Dodano: 2008-09-06, 16:52 ]

Dodam jeszcze, że Koniecpolski debiut w walce z Tatarami również miał niezbyt udany - jego pościg z kilkoma rotami za ordą z łupami nie przynosiła większych skutków, pod Cecorą też nie miał na tyle wielkiego autorytetu, by wprowadzić porządek. Ale za to później poważnie się odegrał na ordyńcach (pomijając może zimowy najazd 1626, gdy Tatarzy zastali hetmana polnego ze spuszczonymi spodniami)! I później tłumił wszelkie zrywy kozackie. Takie mnie naszło powiązanie między powstaniem Chmielnickiego a powstaniem Żmajły - i wtedy i wtedy na stronę rewolty przeszli rejestrowi... czyżby jakiś znak od Boga za tym, że Koniecpolski w 1648 r. dałby radę? :mrgreen: Ale to już offtopic, o tym temat jest.

[Kadrinazi]

Najważniejsze jest to, że Koniecpolski potrafił wyciągać wnioski ze swoich porażek czy słabszych 'występow' (chociażby Cecory...). Jest chyba jednym z niewielu naszych hetmanow ktorzy potrafili przyswoić sobie lekcje z jednego teatru działań by uzyć ich na drugim, przeciw zupełnie odmiennemu przeciwnikowi.

[Pancerny]

Miała się zająć czterema problemami:

Był jeszcze piąty punkt, zakaz przyjmowania jakichkolwiek zbiegów na Ukrainę. A to za sprawą pojawienia się kolejnego samozwańca, tym razem kandydata do tronu tureckiego.

Miał pecha, że w pierwszym swoim starciu z Kozakami tabor bronił się niezwykle zaciekle, a samemu Koniecpolskiemu nie dopisało wówczas szczęście podobne do tego jakie dopisało choćby Potockiemu pod Kumejkami...

Skoro wolał urządzać sobie zawody strzeleckie z Tomaszem Zamojskim, strzelając do celu wybieranego w obozie kozackim, to może na dowodzenie brakło mu czasu.

[Kadrinazi]

Dzięku uprzejmości Zeki otrzymałem link do dziełka Diarjusz kommissji albo expedicji przeciwko wojsku Zaporoskiemu. 1625.. Polecam lekturze zainteresowanych kampanią 1625 roku (bardzo dobrze widać jak Koniecpolski zadbał o dużą ilość piechoty do walki z taborem):

http://litopys.org.ua/sborlet/sborlet05.htm