Jan Heweliusz

[Pancerny]

" Jan Heweliusz (1611-1687), wybitny gdański astronom, zamożny piwowar, ławnik i radny Starego Miasta. Po powrocie ze studiów prawniczych w Anglii, Francji i Holandii urządził na dachach swych trzech domów przy ulicy Korzennej duże obserwatorium astronomiczne, które wyposażył we własnoręcznie skonstruowane zegary, lunety, teleskopy, sekstanty i inne instrumenty.

Wyniki swych studiów i obserwacji drukował Heweliusz w swojej własnej drukarni. Był autorem około 20 wielkich dzieł, m. in. topografii Księżyca, historii astronomii ze szczegółowym opisem swych przyrządów, historii komet oraz kilku tomów codziennych obserwacji. Ostatnie wydane w 1690 roku dzieło zawierało wspaniały atlas 54 gwiazdozbiorów, wśród których było 12 konstelacji po raz pierwszy opisanych przez Heweliusza. Jedną z nich był gwiazdozbiór składający się z 7 gwiazd, nazwany przez niego "Tarczą Sobieskiego" na cześć jego królewskiego mecenasa Jana III.

Działalność i osiągnięcia naukowe wzbudzały podziw w ówczesnych środowiskach uczonych. W 1664 roku został członkiem Royal Society w Londynie. Gdańskie obserwatorium odwiedzali królowie polscy Jan Kazimierz i Jan III Sobieski, którzy wspomagali go finansowo i wspierali jego prace astronomiczne. Był również stypendystą króla Francji Ludwika XIV."

-opis ze strony Naukowej Ewy i Małgorzaty Czerniakowskich.

To tylko ważniejsze osiągnięcia tego wielkiego uczonego, z którego zdaniem liczyła się ówczesna nauka europejska.

Jeżeli, ktoś z Was ma ochotę dokładniej omówić osiągnięcia, tego wielkiego, acz wielce niedocenianego naukowca, to serdecznie zapraszam.

[Nabuchodonozor]

Jan Heweliusz był bardzo bogaty. Majatek rodzinny wyrósł na browarnictwie. Był równiez dobrym malarzem i rzeźbiarzem, tworzył jednak głównie miedzioryty i ryciny. Budował zegary, a jeden z nich podarawał Władysławowi IV w 1647 roku. Miał dwie żony, pierwsza umarła z drugą miał syna (również zmarł) i trzy córki. Jego dziełem był min. peryskop. Heweliusz nie wykluczał życia na Księżycu, budował coraz większe lunety starając dopatrzeć się jakichś form życia. Interesował się również kometami, sam odkrył 4 z nich jako pierwszy astronom. Jego zdaniem komety były to wyziewy planet odrywające się od nich i powracające. Z kolorystyki wnioskował która z jakiej planety pochodzi. Tarcza Sobieskiego była to konstelacja złożna z 7 gwiazd przybrana w kształt tarczy z krzyżem, herbu króla, Janiny.

[secesjonista]

(...)

Po powrocie ze studiów prawniczych w Anglii, Francji i Holandii...

Nic nam nie wiadomo by miał cokolwiek studiować we Francji czy Anglii, jedyny materialny ślad pobytu we Francji to rycina frontyspisowa wykonana przez Heweliusza dla Athanasiusa Kirchera do jego dzieła "Primitiae gnomonicae catoptricae".

W 1663 r. faktycznie trafił na listę trzynastu zagranicznych uczonych (stworzył ją Jean Chapelain),wspieranych przez władcę francuskiego Ludwika XIV, który w swej łaskawości zechciał wesprzeć gdańskiego astronoma kwotą 1200 franków (rocznie), i wypłacał ją do 1671 roku. Potem wsparł jeszcze Heweliusza zapomogą w wysokości 2000 talarów, kiedy to spłonęło obserwatorium i domy gdańszczanina (26 września 1679 r.). To stąd dedykacje w dziełach "Prodromus cometicus" (dla Jeana Baptiste Colberta) czy w: "Cometographii" i "Machinae coelestis pars prior" (dla króla francuskiego).

[secesjonista]

Dnia 6.07.2008 o 18:35, Pancerny napisał:

(...)

Ostatnie wydane w 1690 roku dzieło zawierało wspaniały atlas 54 gwiazdozbiorów, wśród których było 12 konstelacji po raz pierwszy opisanych przez Heweliusza. Jedną z nich był gwiazdozbiór składający się z 7 gwiazd, nazwany przez niego "Tarczą Sobieskiego" na cześć jego królewskiego mecenasa Jana III.

 

Dla uściślenia, ów gwiazdozbiór: "Scutum Sobiescianum" został opisany i ogłoszony już w 1684 r.

[secesjonista]

Co do zagranicznych studiów prawniczych to studiował, ale w Lejdzie, tam pod datą 24 lipca 1630 r. widnieje wpis "Johannes Hevelius Dantiscanus" i jest to pierwszy ślad kiedy użył zlatynizowanej formy swego nazwiska. I studiów raczej nie skończył, skoro po powrocie do Gdańska podjął naukę praw i urządzeń miejskich.

 

Dnia 6.07.2008 o 18:35, Pancerny napisał:

wśród których było 12 konstelacji po raz pierwszy opisanych przez Heweliusza. Jedną z nich był gwiazdozbiór składający się z 7 gwiazd, nazwany przez niego "Tarczą Sobieskiego" na cześć jego królewskiego mecenasa Jana III

 

W podobny sposób uhonorował Władysława IV, grupę małych gwiazd nazwał: "Stellae Vladislavianae”. Dla uzupełnienia informacji, opis "Tarczy" ukazał się w wydawanych w Lipsku "Acta Eruditorum".

 

Dnia 6.07.2008 o 18:35, Pancerny napisał:

Ostatnie wydane w 1690 roku dzieło zawierało wspaniały atlas 54 gwiazdozbiorów, wśród których było 12 konstelacji po raz pierwszy opisanych przez Heweliusza

 

W tym roku wydano dwa dzieła staraniem jego żony: "Prodromus Astronomiae" i "Firmamentum Sobiescianum".