Gwardia Królewska w XVII wieku

[DOBYWSZY PAŁASZA...]

DZIĘK'S KADRINAZI, To super informacje. Właśnie przygotowuję się do wykonania figurek gwardii i zbieram wszystko co dotyczy tejże formacji wygląda na to że kolor niebieski i błękitny dominowały w piechocie polskiej. W "BIAŁEJ CERKWI" M. DOMAGAŁY jest rys muszkietera polskiego. Czy to dobry wzór dla gwardii pieszej tego okresu? Znalazłem też obraz(pewnie go znasz a jeśli nie to chętnie wyśle) , przedstawiający orszak LUDWIKI MARII GONZAGI przybywającej do Polski. W najbliższym otoczeniu karety jest pieszy oddziałek w niebieskich barwach z żółtymi dodatkami. Czy może to być gwardia W. IV W. ?Za karetą podąża kolejny oddział piechoty cudzoziemskiej z czerwonymi chorągwiami.

[Kadrinazi]

Generalnie niebieski był w RON kolorem piechoty, a jeszcze na dodatek dom Wazow i ich niebiesko-białe kolorki

Jeżeli chcesz zrobić gwardię w okresie Władysława IV lub Jana Kazimierza to takie kolory (przynajmniej dla początku kampanii lub okresu pokojowego) powinny być w porządku, w toku walk gwardia już tak ładnie nie wyglądała - zwłaszcza że często ponosiła duże straty (np. wysłana na pomoc Litwinom w 1655 roku)

[Tee-eR]

Witajcie.

Można przyjąć że oddziały gwardii miały barwę niebieską (obłoczystą) z wykończeniami żółtymi. Opisy tych oddziałów można znaleźć w relacjach z wjazdu Cecylii Renaty do Warszawy w 1637r i we wjeździe Ludwiki Marii do Gdańska. Podobnie można je zaobserwować na niektórych obrazach już wymieniany tutaj obraz z przywitania Ludwiki Marii w 1647r gdzie widać i halabardników i spiśników i muszkieterów pod czerwonymi sztandarami z charakterystycznymi habsburskimi krzyżami. Inne obrazy to poddanie Szejna pod Smoleńskiem w Zamku Królewskim w Warszawie i w zamku w Kórniku. W pewnym momencie spłodziłem mały ARTYKUŁ o strojach dla artylerii i zamieściłem w nim wiele odniesień do gwardii pieszej jako oddziału najbliżej związanego z tą pierwszą. O barwie strojów w XVII wieku pisała też nieoceniona pani Stefańska w swojej pracy wydanej w Muzealnictwie wojskowym tom 2 pod tytułem POLSKIE UBIORY WOJSKOWE Z XVI I XVII W. O składzie i liczebności wiele pisze prof Nagielski w swojej pracy doktorskiej, częściowo wydanej w SiMdHW tom 27 ale to już było tutaj wymienione. W chwili obecnej pisze artykuł o samej gwardii Władysława IV jej wyglądzie i wyposażeniu na przestrzeni jego panowania. Za Jana Kazimierza gwardia którą odziedziczył po Władysławie zostaje zniesiona w czasie powstania Chmielnickiego, pozostał jedynie oddział chyba Ludwika Wejchera, który był w tym czasie na obsadzie Pucka, Kazimierzowa i Władysławowa i nie zdążył na ukraiński teatr działań, czynnie bronił. Zamościa w 1648r. Po tym czasie następna poważna klęską był Potop gdzie do marca 1656 ostatnie jednostki gwardii pieszej podały Malbork. Kompanie które były w Warszawie, Krakowie (potem Będzinie) i te ostatnie z Malborka zostały wcielone do szwedzkiej armii. Potem odtworzono gwardię ale chyba do 1660r była to piechota hajducka.

Edytowane 22 Kwiecień 2009 przez Tee-eR

[maxgall]

Przede wszystkim: Witamy na naszym Forum Tee-eR.

Czy przypadkiem obsada Pucka, Władysławowa i Kazimierzowa nie wchodziła w skład wojsk Kwarcianych?

pozdr

[Kadrinazi]

Za Jana Kazimierza gwardia którą odziedziczył po Władysławie zostaje zniesiona w czasie powstania Chmielnickiego, pozostał jedynie oddział chyba Ludwika Wejchera, który był w tym czasie na obsadzie Pucka, Kazimierzowa i Władysławowa i nie zdążył na ukraiński teatr działań, czynnie bronił. Zamościa w 1648r. Po tym czasie następna poważna klęską był Potop gdzie do marca 1656 ostatnie jednostki gwardii pieszej podały Malbork. Kompanie które były w Warszawie, Krakowie (potem Będzinie) i te ostatnie z Malborka zostały wcielone do szwedzkiej armii. Potem odtworzono gwardię ale chyba do 1660r była to piechota hajducka.

Witamy na forum :happybday:

Muszę się jednak trochę pospierać Regiment dragonii Ludwika Wejhera nie był jednostką gwardii. W momencie wybuchu powstania czynny udział w walce z Kozakami wziął regiment pieszy JKM pod płk. Osińskim - miał ciężkie straty pod Piławcami, kampanię przeżyło ok. połowy stanu regimentu. Dragonia i rajtaria JKM najprawdopodobniej były przy krolu, brały udział w walkach pod Zborowem.

W czasie Potopu problem był taki, że gwardia mocno zmieniała skład- najpierw ciężkie straty w walkach przeciw Moskwie (w koronnym korpusie posiłkowym dla Litwy), potem likwidacja jednostek (rajtaria Wallenrodta przeszła na służbę brandenburską, regiment pieszy Wolffa niedługo po kapitulacji Krakowa przeszedł na służbę szwedzka, część dragonii kapitulowała w Malborku) spowodowała znaczny spadek sił gwardii. Przy krolu 'uchowało' się nieco dragonii i rajtarii.

Od oblężenia Warszawy w 1656 roku funkcję regimentu pieszego JKM pełnił regiment generała Butlera. W 1658 roku odtworzono (bardzo powoli) regiment płk. Wolffa - początkowo właśnie jako hajdukow, tak jak napisałeś.

[Kadrinazi]

Czy przypadkiem obsada Pucka, Władysławowa i Kazimierzowa nie wchodziła w skład wojsk Kwarcianych?

Zgadza się - w 1648 roku była to chorągiew dragońska (40 porcji) i oddział piechoty (150 porcji).

Regiment dragoński Weyhera bronił miast pruskich podczas 'Potopu', po powrocie z kampanii przeciw siłom moskiewskim.

[Tee-eR]

Witajcie

rzeczywiście trochę pospieszyłem się z wcieleniem dragonów Wejhera do gwardii. O losach autoramentu cudzoziemskiego w tym gwardii Jana Kazimierza można przeczytać w ciekawym artykule prof. Nagielskiego "Losy jednostek autoramentu cudzoziemskiego w drugiej połowie 1655r" zamieszczonym w zbiorze Wojny Północne w XVI-XVIII wieku. Według tego artykułu można stwierdzić, że do końca 1655 roku na służbie króla nie ostała się żadna kompania piechoty gwardii. 1 kompania kapitana Jana Guldyna broniących Warszawy poddała się po poddaniu stolicy, 8 kompanii piechoty broniących Krakowa pod dowództwem oberstera Wolffa po honorowej kapitulacji udała się do Siewierza. Potem w czasie przejścia do Będzina została otoczona przez siły szwedzkie i siłą wcielona do wojsk Karola Gustawa. Wysłano ich później pod mury Częstochowy. Ostatni poddał się regiment dragonów gwardii Ludwika Wejhera w marcu 1656r w Malborku.

Edytowane 23 Kwiecień 2009 przez Tee-eR

[Tee-eR]

W "BIAŁEJ CERKWI" M. DOMAGAŁY jest rys muszkietera polskiego. Czy to dobry wzór dla gwardii pieszej tego okresu?

według mnie jest to dobry wizerunek, tak samo jak i wizerunek pikiniera. Korespondowałem na ten temat z autorem rysunków Dariuszem Wielcem i jego źródła i argumenty były przekonywujące. Ja wraz z kolegami chcemy rekonstruować oddział gwardii pieszej w tzw reneactorstwie i stąd moje zainteresowania tym tematem

Znalazłem też obraz(pewnie go znasz a jeśli nie to chętnie wyśle) , przedstawiający orszak LUDWIKI MARII GONZAGI przybywającej do Polski. W najbliższym otoczeniu karety jest pieszy oddziałek w niebieskich barwach z żółtymi dodatkami. Czy może to być gwardia W. IV W. ?Za karetą podąża kolejny oddział piechoty cudzoziemskiej z czerwonymi chorągwiami.

jeśli posiadasz ten obraz w dobrej rozdzielczości to ja poproszę. Ja niestety mam go na okładce książki i jest dosyć mały.

Edytowane 23 Kwiecień 2009 przez Tee-eR

[Kadrinazi]

Ostatni poddał się regiment dragonów gwardii Ludwika Wejhera w marcu 1656r w Malborku.

Ależ się kolega upiera na tego biednego Wejhera Dragoński regiment gwardii JKM broniący Malborka (kapitulował 11 marca 1656 roku) to ex- regiment Fryderyka Molla, od jego śmierci w lipcu 1655 roku dowodzony przez Jana Henryka von Alten Bockuma*. W skład garnizonu Malborka wchodziły też dwa inne oddziały:

- regiment dragonii wspomnianego już Ludwika Weyhera - dowodził on obroną, zmarł 18 lutego 1656 roku

- regiment rajtarii Jakuba Weyhera

Oddziały Weyherow nie były jednak formacjami gwardii.

W teorii te trzy regimenty miały blisko 1500 porcji, ale na Pomorze dotarło (po walkach z Moskwą) ok. 1000 dragonow i rajtarow.

*oczywiście nie cały regiment dragoński JKM brał udział w oblężeniu, część (w tym kompania rajtarii, stanowiąca przyboczną formację monarchy) towarzyszyła osobie krola i eskortowała go na Śląsk, dając potem zaczatek do odbudowy regimentu.

[Tee-eR]

Muszę sprawdzić, bo pisałem z pamięci. Wydaję mi się, że nominalnym dowódcą był Wejcher a faktycznym był Jan Henryk von Alten Bockum. Z tego co pamiętam z tego artykułu to króla na Śląsk eskortowała kompania rajtarska i dragońska, ale sprawdzę i dopiszę

[Kadrinazi]

Muszę sprawdzić, bo pisałem z pamięci. Wydaję mi się, że nominalnym dowódcą był Wejcher a faktycznym był Jan Henryk von Alten Bockum.

Mam książki przed sobą Po śmierci Molla regiment dragonii objął von Alten Bockum. Twoja pomyłka może wynikać z tego, że część regimentu ktora pomaszerowała do Malborka, dostała sie tam pod komendę Weyhera, ktory był komendantem. Reszta regimentu, pod samym Bockumem, towarzyszyła krolowi. Liczbę 100 dragonow eskorty podaje ks. Bogusław Radziwiłł, ale nie ma to potwierdzenia w innych materiałach. Spotykamy także liczbę 300 dragonow eskorty. Razem z nimi krola osłaniała rota rajtarii pod kpt. Franciszkiem Balińskim - w I kwartale 1656 roku zaledwie 38 koni, w IV kwartale tegoż roku już 158 koni.

[Tee-eR]

udało mi się ustalić cześć oficerów dla regimentu gwardii pieszej na kampanię Smoleńską:

Pułk królewski pułkownika Reinholda Rosena

i w nim byli też

ppłk Otto Ernest Maydel,

Blum,

poruczmik Samuel Osiński dworzanin Władysława IV,

chorąży Mikołaj Konstanty Giza sekretarz królewski,

kapitan Nolde zginął w czasie odsieczy Smoleńska

Rota królewska dragonów kapitana J. Murray (kapitan Moor)

byli tez tam tacy oficerowie

Abraham Falk,

Jakub Heykin,

Hedde Hernk,

Tomasz Lipin

po kampanii Smoleńskiej 1644-45

Pułk królewski pułkownika Samuela Osińskiego

inni oficerowie:

Jan Pleitner

Jerzy von Machart Pytzwegh,

Mikołaj von Kierzbruch,

Engelbrecht Weyss von Ebersbruch,

E. Wolf,

mjr Jan Berk

kpt. Jakub Nolde{sierżant Szcucki},

Mikołaj Konstanty Giza,

Olbrycht Gorecki,

Judycki,

Hołowczyński,

kpt. Jan Kosmowski

w tym pułku robił karierę od zołnierza do chorążego Krzysztof Vorbek-Lettow

[Kadrinazi]

Tu niestety nie pomogę, gdyż mam dane tylko dla gwardii Jana Kazimierza i Sobieskiego

Jedna uwaga, jeżeli można - nie powinieneś pisać 'pułk' w przypadku oddziału pieszego. W armiach RON były to bowiem 'regimenty' (wiem że dla nas oznacza to samo, ale dla wspołczesnych była rożnica) tak dla piechoty cudzoziemskiej, rajtarii jak i dragonii. Nazwa 'pułk' była zarezerwowana dla jazdy narodowej i tylko w jej przypadku powinna być używana.

[Tee-eR]

tak samo powinno być oberster itd a nie pułkownik , nie wiem czy był tu wspomniany artykuł Nagielskiego w XXX tomie SiMdHW "Społeczny i narodowy skład gwardii królewskiej za dwóch ostatnich Wazów 1632-1668."

[Kadrinazi]

Z tym że w przypadku rang często spotyka się już spolszczenia (pułkownik, podpułkownik, etc), a nazwa 'regiment' i 'pułk' funkcjonują jednak zawsze odrębnie.