Wojsko kwarciane

[maxgall]

Mnie akurat bardziej interesuje początek wieku XVII

Żółkiewski w "O chowaniu żołnierza kwarcianego..." w 1616 roku pisze o wystawieniu 1000 husarzy i 1000 kozaków, po 20 złotych dla husarza i 15 złotych dla kozaka na kwartał. Przy czym sumuje to bardzo ciekawie: na husarię "...dla rotmistrzów..." 26 000 i 16 000 dla kozaków na kwartał.

K. Górski podaje w "Historyi Jazdy Polskiej" że w tym czasie żołd da husarzy wynosił po 31 zł, a dla kozaków po 25 zł. (zakładam że dla wojska suplementowego). Podaje jednak również że taka wysokość żołdu utrzymuje sie do 1649r. co nie zgadza sie z tym co podał wcześniej Pancerny.

Tak wracając do meritum: przytoczone przez Kadrinazi'ego dane podważają tezę "taniości" Piechoty polskiej. Przestaje się dziwić naszym Przodkom, że zamiast utrzymywać piechotę (po 120 zł/rok) woleli postawić na niewiele droższą jazdę (dla kozaków 124 zł/rok), otrzymując w ten sposób wojsko o wiele bardziej uniwersalne.

[Kadrinazi]

Tak wracając do meritum: przytoczone przez Kadrinazi'ego dane podważają tezę "taniości" Piechoty polskiej. Przestaje się dziwić naszym Przodkom, że zamiast utrzymywać piechotę (po 120 zł/rok) woleli postawić na niewiele droższą jazdę (dla kozaków 124 zł/rok), otrzymując w ten sposób wojsko o wiele bardziej uniwersalne.

Piechota polska/węgierska była tańsza od piechoty cudzoziemskiej - wystawiana w chorągwiach, z niewielkim sztabem, idealnie nadawała się do wsparcia jazdy (Kircholm, Kłuszyn) czy służby garnizonowej (Inflanty). To że stawiano (do połowy lat 20-tych) na jazdę kosztem piechoty wynikało z dwoch głownych czynnikow:

- wojsko kwarciane za głownego przeciwnika miało Tatarow - przeciw nim piechota miała nieco za krotkie nogi :mrgreen:

- koszt wystawienia i utrzymania piechoty był o tyle wyższy w stosunku do jazdy, że piechotę rekrutowano z chłopstwa i plebsu, więc taki żołnierz musiał być ekwipowany i szkolony 'od zera'. Jazda narodowa, pochodząca ze szlachty, służyła w armii z innych pobudek, miała z reguły przynajmniej część ekwipunku 'pod ręką' i do tego wszystkiego jakieś podstawy machania szablą czy strzelania z łuku

Przyszedł jednak Gustaw Adolf i nagle okazało się, że bez piechoty (zwłaszcza cudzoziemskiej) wojować się nie da :mrgreen:

[Kadrinazi]

Czy ma ktoś może jakieś dane dotyczące stanu wojska kwarcianego w okresie 1622-1625? Mam lukę w informacjach, dysponuję tylko ogolną liczbą (np. 5000 ludzi latem 1623 roku, 3500 ludzi w 1624 roku) a szukam stanow rozpisanych na poszczegolne formacje. Może jakas dobra dusza jest wstanie pomoc?

[maxgall]

Witam,

R. Sikora (za Wimmer: Wojsko i skarb) podaje następujące ilości wojsk kwarcianych:

- 1622: 2200

- 1623: 2550

- 1624: 2300

- 1625: 4700

Niestety bez szczegółów dotyczących składu.

pozdr

[Kadrinazi]

To mam, właśnie o detale chodzi

[maxgall]

Witam,

Jeżeli interesujące cię detale mogą się znajdować np. w SMHW to mógłbym się udać do Biblioteki Śląskiej i tam trochę poszperać.

Musiał byś tylko podać mi nr. tomu SMHW.

U Wimmera w Wojsko i skarb takich "detali" może nie być.

pozdr

[Kadrinazi]

Niestety, przyznam się bez bicia że nie wiem czy takie szczegoły są w ktorymś tomie SMHW. Poszperam w bibliografiach, może znajdę jakiś trop.

[Kadrinazi]

Nieco informacji o stanach kwarcianych (jak na złość nie z okresu ktory mnie interesuje) za Konstantym Górskim i 'Historyą jazdy polskiej':

1604 rok – 500 husarii, 400 jazdy kozackiej, 200 piechoty (w Kamieńcu)

1606 rok – 900 husarii, 300 jazdy kozackiej, 200 piechoty w Kamieńcu i 200 piechoty w Lubowli

1607 rok – 1596 husarii, 1300 jazdy kozackiej, 200 piechoty (w Kamieńcu)

1609-1611 - 900 husarii, 300 jazdy kozackiej, piechoty wybraniecka (brak liczby), 200 piechoty w Kamieńcu i 50 piechoty w Chocimiu

1 czerwca – 1 września 1631 roku - 500 husarii, 1200 jazdy kozackiej, 500 piechoty (2 roty), 750 dragonii (3 roty)

1 września 1631 roku - koniec maja 1632 roku – 1540 husarii, 2550 jazdy kozackiej (z tego 1800 wysłano pod Smoleńsk), 1350 dragonii, 600 piechoty polskiej

[Kadrinazi]

Kolejne dane o wojskach kwarcianych, tym razem w latach 20-tych:

I. Wiosna 1626 roku - siły zgromadzone na Ukrainie:

- 12 chorągwi husarii - 1500 koni

- 1 rota rajtarska - 100 koni

- 27 chorągwi jazdy kozackiej - 3100 koni

- 3 regimenty dragonii - 1000 porcji

- 6 rot piechoty polskiej - 1000 porcji

II. Siły kwarciane pod hetmanem Koniecpolskim, przerzucone jesienią 1626 roku na front pruski:

- cała dragonia

- cała piechota polska

- 4200 koni jazdy - wszystkie chorągwie husarii, rota rajtarska, 23 (?) chorągwie jazdy kozackiej

Dawałoby to bardzo małe siły pozostawione na Ukrainie - zaledwie 4 chorągwie jazdy kozackiej z 500 końmi, poki co nie mam dokładniejszych danych.

[maxgall]

[...]

I. Wiosna 1626 roku - siły zgromadzone na Ukrainie:

[...]

- 3 regimenty dragonii - 1000 porcji

[...]

Dowódcami tych regimentów byli najprawdopodobniej: Jakub Butler, Wilhelm Lesse i Winter. Wszyscy trzej pochodzili ze Szkocji (chyba :wink: ).

pozdr

[Kadrinazi]

Spotkałem się z informacją, że Butler (czasami spotykana pisownia to Putler) był Irlandczykiem - jako o Szkotach o całej trojce pisze P. Skworoda w 'Hammerstein 1627', ale nie wiem na czym opiera to stwierdzenie (ach ten brak przypisow :wink:).

[maxgall]

Dawałoby to bardzo małe siły pozostawione na Ukrainie - zaledwie 4 chorągwie jazdy kozackiej z 500 końmi, poki co nie mam dokładniejszych danych.

Na Ukrainie pozostały roty:

- Chmieleckiego - 150 koni,

- Jana Mieleszki - 100 koni,

- strażnika koronnego Jana Goślickiego - 150 koni,

- Semena Bajbuzy - 100 koni

oraz świeżo sformowana: Adriana Chocimierskiego - 100 koni.

W roku 1627 utworzono dodatkowo 10 chorągwi kozackich, które stacjonowały na Ukrainie:

- starosty ulanowskiego - 150 koni,

- Aleksandra Piaseczyńskiego - 150 koni,

- Teodora Woronicza - 150 koni,

- Wacława Szczuki - 150 koni

- Marka Gdeszyńskiego - 100 koni,

- Marka Białyńskiego - 100 koni,

- Krewskiego - 100 koni,

- Mikulińskiego - 100 koni,

- Kleszczowskiego - 100 koni,

- Jana Ulenieckiego - 100 koni.

Ponad to do wojsk kwarcianych wypada doliczyć załogi Kamieńca (200 ludzi) i Lubowli (100 ludzi).

Co prawda Jan Wimmer podaje że w tym czasie na Ukrainie było 2000 jazdy (wszysko jazda kozacka), ale jakoś się nie mogę doliczyć

W roku 1629 nastąpiło dalsze wzmocnienie wojska na Ukrainie, poprzez utworzenie 4 chorągwi husarskich (600 koni), 3 kozackich (500 koni) i jednej roty piechoty polskiej (300 ludzi). Składały się na to:

Chorągwie husarskie:

- wojewody ruskiego Stanisława Lubomirskiego – 200 koni,

- starosty żytomierskiego Janusza Tyszkiewicza – 200 koni,

- kasztelana oświęcimskiego Andrzeja Zborowskiego – 100 koni,

- Aleksandra siemieńskiego – 100 koni.

Chorągwie kozackie:

- Adama Lipskiego – 200 koni,

- Skurgierowskiego – 200 koni,

- Przecława Sieradzkiego – 100 koni.

Rota piesza Stanisława Lubomirskiego – 300 ludzi.

pozdr

Edytowane 30 Marzec 2009 przez maxgall

[Kadrinazi]

Piękna sprawa te dane Maxgallu, można zapytać coż za cudo znalazłeś z takim dokładnym opisem?

[maxgall]

Biblioteka Śląska ponad wszystko

SMHW t. 14 i opracownie Wimmera

Jak trochę poszperam to może jeszcze coś dorzucę.

pozdr

Edytowane 30 Marzec 2009 przez maxgall

[maxgall]

Kolejne dane o wojskach kwarcianych, tym razem w latach 20-tych:

[…]

- 1 rota rajtarska - 100 koni

[…]

Była to chorągiew starosty mińskiego Andrzeja Kossakowskiego.

Kolejne dane o wojskach kwarcianych, tym razem w latach 20-tych:

[…]

- 6 rot piechoty polskiej - 1000 porcji

[…]

Były to roty: Nadolskiego, Ulanickiego, Palczewicza, Bobiatyńskiego, Miękińskiego i Biedrzyckiego.

pozdr