Matura z historii 2008

[Jarpen Zigrin]

W temacie wszystko o tegorocznej maturze z historii. Zapraszam do dzielenia się uwagami i refleksjami po napisanym egzaminie.

-----

Przedstawiam plan ramowy tematu numer 1 ułożony według mojej wizji pisania tego wypracowania.

Temat 1 Trudne sąsiedztwo. Scharakteryzuj wpływ zagrożenia tureckiego na politykę Polski i Węgier w XVI i XVII wieku.

1. Umiejscowienie tematu w miejscu i czasie.

a. Stosunki Polski i Węgier w okresie panowania Kazimierza Wielkiego. Mianowicie Drugi zjazd w Wyszechradzie z 1338 r. Potwierdzenie prawa Andegawenów do tronu polskiego, w razie bezpotomnej śmierci Kazimierza, w zamian za uznanie przez Węgry praw polskich do Rusi Halicko-Włodzimierskiej.

b. Ludwik Węgierski królem Polski. Szczyt potęgi Węgier w Europie. Węgry obejmowały teren od Adriatyku po Morze Czarne i skutecznie przeciwstawiały się ekspansji Turcji w Europie.

c. Wzrost potęgi Turcji . Bitwa na Kosowym Polu z 1389 r., po której Serbia stała się wasalem imperium Osmańskiego, co umożliwiło Osmanom podbój Półwyspu Bałkańskiego.

d. Władysław Warneńczyk królem Węgier. Bitwa pod Warną w 1444 r. ostatecznie umożliwiła Turkom zdobycie Konstantynopola.

2. Panowanie Jagiellonów w Czechach i na Węgrzech.

a. Władysław Jagiellończyk wybrany królem Węgier w 1490 r.

b. Ludwik Jagiellończyk król Czech i Węgier od 1516 roku.

c. Traktat Wiedeński z 1515 r. i jego przyczyny, postanowienia i skutki. Wskazana własna ocena tego traktatu.

d. Bitwa pod Mochaczem 1526 r. utrata panowania Jagiellonów na Węgrzech i załamanie się potęgi tego kraju.

e. Rozbiór Węgier na część Habsburgów, Imperium Osmańskiego i na Siedmiogród. Panowanie Turków na Węgrzech przez kolejne 150 lat, aż do czasów Jana III Sobieskiego.

3. Rzeczpospolita Węgry po bitwie pod Mochaczem.

a. Zbliżenie się Turków do płd. granic Rzeczpospolitej doprowadziło do wieczystego pokoju z Turcją, który podpisał w 1533 r. Zygmunt I Stary. Pokój rzeczywiście przetrwał kilkadziesiąt lat.

b. Stefan Batory, władca Siedmiogrodu królem Polski. Niezrealizowane marzenia wyzwolenia Węgier spod władzy Turcji.

c. Konflikt dt. Mołdawii. Wzajemnie najazdy Turków i Kozaków Zaporoskich.

d. Powstanie Gábor Bethlena na Węgrzech. Przeciwnik Habsburgów. W 1619 r. Bethlen zawarł przymierze z Czechami, zgromadził armię i ruszył na Wiedeń. Oblężenie musiał przerwać, gdyż do wycofania się zmusił go atak polskich lisowczyków siejących zamęt w północnym Siedmiogrodzie. Tutaj wskazana własna ocena tego faktu. (Pokój w Nikolsburgu w 1622r.)

4. Wazowie, a sprawa Turecka.

a. Po spaleniu Warny przez Kozaków w 1620 r. wojska Tureckie wkraczają na teren Rzeczpospolitej. Bitwa pod Cecorą 1620 r. i śmierć hetmana Stanisława Żółkiewskiego. Wyprawa Polaków na Mołdawię i obrona Chocimia 1621 r.

b. 9 października 1621r. podpisano honorowy pokój w momencie, gdy została Polakom ostatnia beczka prochu. Polacy zobowiązali się powstrzymać Kozaków przed najazdami na Turków, a Turcy Tatarów przed najazdami na Polskę.

c. Najazd Turków na Polskę podczas panowania Władysława IV. Hetman Koniecpolski udanie broni Kamieńca Podolskiego. W kolejnym roku sułtan znowu gotował się do wojny z Polską, ale udana mobilizacja polskiej armii i niemalże demonstracja siły doprowadziły do rozejmu. Turcja uznała polskie granice, obiecała również powstrzymać najazdy tatarskie.

d. Niezrealizowane plany Jerzego Rakoczego rozbioru Polski podczas wojny Polski ze Szwecją.

5. Jan III Sobieski i wojny Polski z Turcją.

a. Hetman kozacki Piotr Doroszenko ogłosił się lennikiem Turcji. Turecka ekspansja. Wojna Polski z Turcją 1672-1676. Zdobycie przez Turków Kamieńca i nazywany haniebnym dla Polski pokój w Buczaczu, którego postanowienia czyniły z Polski lennika Turcji. Nie weszły jednak one w życie. Szlachta przerażona jego zawarciem uchwaliła na sejmie specjalne podatki na wojnę.

b. 1673 r. zwycięska bitwa Jana III Sobieskiego pod Chocimiem. Dzięki temu odzyskano część ziemi zagarniętych przez Turków rok wcześniej i anulowana płacenie haraczu na rzecz Imperium.

c. Zwycięstwo pod Chocimiem pomogło Janowi Sobieskiemu w uzyskaniu korony polskiej. Został on wybrany królem Rzeczypospolitej Obojga Narodów 19 maja 1674 w Woli.

d. Sobieski odparł Tatarów spod Lwowa w 1675 r., a w 1676 r. nieudana próba zdobycia Żurawna przez Turków. Pokój w Żurawnie postanowienia: Turcja rezygnuje z haraczu ustalonego w Buczaczu. Podole zachowuje Imperium Osmańskie. Większość terytorium Prawobrzeżnej Ukrainy pozostawała terytorium kozackim pod dowództwem Petra Doroszenki. Polski Sejm nie ratyfikował traktatu, co stało się casus beli kolejnej wojny z Turcją.

e. 1683 r. zawarcie sojuszu z Leopoldem. Zerwanie przymierz z Francją. Odsiecz Wiedeńska 12 września 1683 roku. Zwycięstwo Sobieskiego, wielu sukces polityczny i militarny.

f. Warto wspomnieć jeszcze o bitwach pod Parkanami i ogólnie o Sobieskim jako „Lwie Lechistanu”, który jako pierwszy pokonał Turków w bitwie na lądzie.

g. Utworzenie Świętej Ligi. sojusz Polski, Wenecji, Austrii i Państwa Kościelnego zawiązany w 1684 roku po bitwie pod Wiedniem przeciw Turcji i Tatarom.

h. Pokój w Karłowicach. 26 stycznia 1699 r. przez Augusta III Mocnego. Turcja zrzekała się: Węgier z Siedmiogrodem rzecz Austrii, Dalmacji i półwyspu Peloponez na rzecz Wenecji, twierdzy-portu Azow nad Morzem Czarnym na rzecz Rosji , Ukrainy prawobrzeżnej i Podola z Kamieńcem Podolskim na rzecz Polski. Traktat ostatecznie złamał politykę ekspansji Imperium Osmańskiego, którego potęga zagrażała Europie od XV wieku, kończył 255 lat wojen polsko - tureckich . Zapoczątkował przyjazne stosunki Polski i Turcji. Turcja nie uznała rozbiorów Polski.

6. Podsumowanie.

a. Własna opinia, oraz rachunek zysków i strat Polski podczas zmagań z Turcją. Odniesienie do słów "Trudne sąsiedztwo".

7. Inne

a. W pracy warto odwoływać się do różnych autorytetów z danej epoki. W tym eseju na pewno dziełami do których śmiało można było się odwołać to: „Polska Jagiellonów. Dzieje polityczne.” - Ludwik Kolankowski, „Historia powszechna. XVI-XVII wiek.” - Wójcik Zbigniew, „Jan Sobieski” – Zbigniew Wójcik, "Węgry Historia państw świata” - Jerzy Kochanowski i inne.

-----

Oczywiście to plan ramowy przygotowany według pewnej subiektywnej wizji tej pracy. Ocena egzaminatorów i klucz mogą być od niej zupełnie odmienne. Również być może nie wszystkie punkty z tego planu muszą być zrealizowane by uzyskać powyżej 15 punktów, być może czegoś brakuje. Jednakże według nas praca napisana w podobny sposób powinna wystarczyć do zdobycia 16-20 punktów. Trzeba jednak pamiętać, że to CKE ustala klucz odpowiedzi i to on będzie obowiązywał podczas oceny prac.

Wszystkim maturzystom piszącym zarówno poziom podstawowy jak i rozszerzony życzymy powodzenia i bardzo dobrych wyników ze wszystkich egzaminów maturalnych.

[stokri]

jak dla mnie podstawowa była prosta:) słyszałam,że na rozszerzeniu jakieś dziwne tematy ale tak to byla znośna:)a jak wam poszło?

[precel1989]

Rozszerzenie, jak dla mnie było średnie, część testowa w miare prosta, za wyjątkiem kilku pytań odnoszących się do sztuki, teksty źródłowe, jak zawsze banalne. Najgorsze zdecydowanie były tematy wypracowań. Brzmiały mniej więcej tak:

1) Polska i Węgry wobec zagrożenia Imperium Osmańskiego w XVI-XVII w.

2) Polska i Węgry, opisz sytuację polityczną państw w latach 1918-1956.

Osobiście wybrałem temat drugi i o ile nie miałem problemu z Polską, o tyle ciężko mi było napisać cokolwiek konkretnego na temat sytuacji politycznej na Węgrzech, ale jak dobrze pójdzie to 10 pkt z rozprawki zdobędę I łącznie może powyżej 65 procent uzbieram:)

Nie rozumiem za bardzo intencji CKE, jakie miała w wyborze tematów, gdyż według mnie ciężko jest napisać wiele informacji na temat obcych państw i w dodatku takich, które nie zasłynęły w historii niczym szczególnym... Ponadto ramy czasowe 1918-1956 są dość obszerne i gdyby ktoś chciał pisać dokładnie o sytuacji politycznej w Polsce to myślę, że mógłby zapełnić około 20 stron:)

[Ramcel]

Jak dla mnie tematyka całego egzaminu była poroniona. Praktycznie nic z tego, czego uczyłem się szczególnie wnikliwie nie przydało się. Nie było praktycznie w ogóle pytań ze starożytności, ze średniowiecza, z reformacji, absolutyzmu, okresu napoleońskiego, przeróżnych rewolucji, I WŚ, z II WŚ słownie jedno zadanie, z PRLu też jedno, zero zimnej wojny, a tematy wypracowań w ogóle nie wiadomo skąd wzięte i sformułowane przedziwnie. Nie było pytań o gospodarkę, ustroje itd. Wszystkiego mógłbym się spodziewać, ale nie Węgier, które w edukacji na poziomie liceum są tematem marginalnym. Generalnie padaka. A tak przy okazji, co byście napisali na pierwszy temat z tych podanych wyżej?

[suomi89]

Tematy beznadziejne. Załamałam się :/

Bardziej się spodziewałam stosunków polsko-rosyjskich niż węgierskich.

Pisałam 1 temat. O XVI w. praktycznie nic nie napisałam, a w XVII o wojnach polsko-tureckich i o odsieczy wiedeńskiej 1619. Może z 5 pkt będę miała :/ o ile nie mniej

[Gnome]

O mamo ale tematy, co oni się zawzięli na te Węgry?, czyżby dr hab. Sroka układał te pytania (jakby ktoś nie wiedział jest on chyba najlepszym specjalistą od stosunków polsko-węgierskich niby w średniowieczu acz nie tylko). A swoją droga to po Mohaczu Węgry nie miały stosunków z nikim bo ich po prostu nie było (dziwna sprawa :roll: ).

Co do drugiego, to poniekąd miałem rację była II RP, ale temat głupawy, lepsze by już były stosunki z CzS, bo byłoby o czym pisać, a tak nic ciekawego, może na poziomie uniwersyteckim tak, ale nie licealnym.

[Jarpen Zigrin]

Tematy na pierwszy rzut oka trudne, ale po głębszym zastanowieniu można wiele napisać.

Oto na szybko zrobiony roboczy klucz do tematu numer 1. FORUM.HISTORIA.org.pl jako pierwsze podjęło się próby stworzenia klucza.

Temat 1. Polska i Węgry wobec zagrożenia Imperium Osmańskiego w XVI-XVII w.

Co do Węgier:

Można było wiele opisać o ekspansji Turcji wyjść od Zdobycia Konstantynopola. Wspomnieć o Warnie, o Kosowym Polu.

Warto też było wspomnieć o Andegawenach i Ludwiku Węgierskim.

Może o Stefanie Batorym również.

Trzeba był zaznaczyć, że Jagiellonowie panowali na Węgrzech utracili to po bitwie pod Mochaczem, a pośrednio traktatem z Wiednia. Wtedy załamała się potęga Węgier. Trafiły one w ręce Habsburgów.

Nastąpił podział Węgier.

W 1538r. Zápolya i Ferdynand podpisali tajny układ w Waradynie, w którym dzielili kraj na dwie połowy - w części południowo-zachodniej panować miał król Habsburski, zaś w północno-wschodniej - Zápolya.

Zabór Węgier przez Turcję.

Powstanie Gábor Bethlena.

Może warto wspomnieć o Rakczoym i jego planom rozbioru Polski i jego pokonaniu przez Lisowyczków.

Pokój Karłowicach ostatecznie określił sytuację polityczną Węgier. Na jego mocy właściwie całe terytorium tego państwa zostało zjednoczone pod koroną habsburską, nie licząc okręgu nad rzeką Maruszą, który pozostał przy Turkach. Pokój ten nie przyniósł jednak Węgrom tak bardzo upragnionej przez nich niepodległości.

Co do Polski:

Przyczyny wojen z Turcją typu zatarg o Mołdawię.

Bitwa pod Cecorą.

Obrona Chocimia.

O Hetmanie kozackim, którym był Piotr Doroszenko ogłosił się lennikiem Turcji.

1672 r. i ruszenie Turków na Polskę za panowania Wiśniowieckiego i mamy hańbiący nas pokój w Buczaczu. Tutaj jego postanowienia i to, że nie było ratyfikacji.

Potem to już Sobieski i tam o Lwie Lechistanu można pisać i pisać.

1673 r. zwycięstwo Sobieskiego w bitwie pod Chocimiem.

1676 rozejm w Żurawnie.

Traktat z Leopoldem.

Być może o traktacie w Jaworowie warto wspomnieć.

Bitwa pod Wiedniem i bitwy pod Parkanami.

Utworzenie Świętej Ligi. 1684

Wreszcie pokój w Karłowicach z 1699 i jego postanowieniami zakończyć.

Oczywiście to mój mini klucz ułożony na szybko. Pisałbym nie na podziela na kraje, ale chronologicznie je splatając wyszedłbym od pierwszych stosunków Polski z Węgrami do traktatu w Karłowicach.

Mam nadzieje, że wszystkim wam poszło bardzo dobrze.

[Vissegerd]

Może nie powinienem jako "dziadek" się tu wypowiadać, ale szczerze mówiąc, dziwią mnie narzekania, tematy są po prostu... słodkie

Uważam, że bardzo fajnie mozna się rozpisać... Szczególnie temat pierwszy.

Pozdrawiam i z całego serca życzę wszystkim maturzystom jak najlepszych wyników

[Albinos]

Tematy ciekawe, śmiem nawet zaryzykować stwierdzenie, iż lepsze niż rok temu. Wówczas żaden mi nie pasował. Teraz na oba co nieco bym skrobnął, z wiadomych względów temat drugi bardziej by mi pasował. O Polsce w tym okresie można napisać sporo. Ciekawie wyglądało by porównanie sytuacji po I WŚ w Polsce i na Węgrzech, czyli kolejne rządy, wzajemne stosunki. Jako punkt kulminacyjny pracy, oczywiście okres II WŚ i wzajemne stosunki rządów obu krajów. Dla mnie było by to o tyle ciekawe, że można by napisać parę zdań o Powstaniu Warszawskim i sprawie węgierskiej wokół niego (inna sprawa, że ja mam hopla na punkcie PW). Potem to samo co w przypadku okresu po I WŚ. I tak dalej, aż do tego '56. Ogólnie praca w części główniej podzielona na trzy okresy: przed, w trakcie i po II WŚ. W pracy wyjść można było by już w sumie, nawet i od okresu połowy XIX wieku i Wiosny Ludów. Temat ciekawy, choć na pewno na poziomie podręczników niełatwy.

Ponadto ramy czasowe 1918-1956 są dość obszerne i gdyby ktoś chciał pisać dokładnie o sytuacji politycznej w Polsce to myślę, że mógłby zapełnić około 20 stron:)

Nie sztuką jest napisać wszystko co się wie, sztuką jest ująć to tak, aby wyłowić najważniejsze sprawy i ułożyć w spójną całość.

[Jarpen Zigrin]

Co do 2 tematu to ja bym się skupił jednak na II RP i czasach powojennych.

Coś o dyktaturze bolszewickiej na Węgrzech z 1919 r.

Oczywiście można od Wiosny Ludów wyjść, skończyć nawet zdaniem o 1989 r.

Traktaty z Wersalu, potem rządy w Polsce, o Węgrzech bym nie wiedział...

W 1920 Węgry utraciły, w wyniku traktatu w Trianon, dwie trzecie swego terytorium (Burgenland, Słowacja, Siedmiogród, Chorwacja i Slawonia) i jako pozostałość Austro-Węgier, zostały obarczone na kolejne 33 lata płatnością reparacji wojennych.

Formalnie Węgry ogłoszono ponownie monarchią, jednak tron pozostał nieobsadzony.

Ponadto o wojnie to tylko to: Miklós Horthy i koalicja z Niemcami.

Po wojnie kraj znalazł się pod kontrolą ZSRR. Próba odzyskania niepodległości i demokratyzacji w 1956 zakończyła się krwawą sowiecką interwencją zbrojną.

I skończyć w 1989 r.

[niebla]

To i ja się podziele wrażeniami ogólnie banał, pare głupich błędów, z I częsci powinnam mieć ok 16 punktów z drugiej na pewno 8 a może 9 zależy jak mi policzą zadanie 8 z częsci I bo źle wskazałam państwo, ale podałam argumenty :> i czy orientuje się ktoś czy uznają mi tutuł mapy jako "Rozwoj terytorialny Litwy od XII do XV w?"

Wypracowanie ... hm... ogólnie były by super gdyby nie te cholerne Węgry. Maksyalnie dostane za nie 10 punktow ... zwaliłam troszke ...

[Albinos]

Ponadto o wojnie to tylko to: Miklós Horthy i koalicja z Niemcami.

Nie tylko Jarpenie, nie tylko;) Sam okres około-powstaniowy to temat na kilka stron.

[Jarpen Zigrin]

Ponadto o wojnie to tylko to: Miklós Horthy i koalicja z Niemcami.

Nie tylko Jarpenie, nie tylko;) Sam okres około-powstaniowy to temat na kilka stron.

Na pracę naukową tak, ale pod kątem matury chyba nie jest to pożądane by się tak rozpisywać : )

[Albinos]

Na pracę naukową tak, ale pod kątem matury chyba nie jest to pożądane by się tak rozpisywać : )

To nie chodzi o to, żeby się rozpisywać, ale chciałem pokazać, że II WŚ to nie tylko Horthy i sojusz z Niemcami. Jeśli ktoś znałby temat tyle o ile, to czemu ma nie napisać paru zdań? To jest wiedza wykraczająca poza poziom liceum, a to jest mile widziane w tego typu pracach.

[Gnome]

Co do Węgier w OM to należałoby również wspomnieć o zatargu z Małą Ententą, zakończonym w efekcie I Arbitrażem Wiedeńskim w 1938 r. i zabraniem części Rusi Przykarpackiej a po zajęciu przez Niemcy reszty Czech i powstaniu Słowacji, utworzeniu granicy polsko-węgierskiej.