Propaganda podczas II wojny światowej (głw. aliantów)

[secesjonista]

O audycjach radiowych różnych stron dorobiliśmy się nawet odrębnego tematu:

forum.historia.org.pl - "Propaganda - rozgłośnie radiowe zwaśnionych stron"..

[gregski]

Ouuups! Znowu wpadka...

[gregski]

Dla mnie ciekawostka, (dla fachowców pewnie nic takiego) ale ostatnio wyczytałem, że ulotki propagandowe aplikowano drugiej stronie również za pomocą artylerii. Były one wystrzeliwane w pociskach artyleryjskich.

[secesjonista]

Wilhelm Höttl, wysoki oficer RSHA, wspominał, że Himmler postanowił dla celów propagandowych wyzyskać światową "sieć" filatelistów. Postanowiono zatem wyemitować odpowiednie znaczki pocztowe. Wydrukowano zatem znaczki gdzie np.: prezentowano głowę Jerzego VI z gwiazdą Dawida bądź sierpem i młotem, na innych jego głowę zastąpiono głową Stalina czemu towarzyszył napis: "Zgon Imperium Brytyjskiego" czemu towarzyszyły nazwy utraconych kolonii. Po konferencji teherańskiej wydrukowano znaczek z napisem "U.S.S.S. - Britania", napis "One Penny" zastępowano innym: "This War is a Jewish War". Ponieważ w wywiadzie pomysł uznano za poroniony, poczęto opóźniać wprowadzenie jego w życie. Wspomniany oficer opisał rzecz w swej książce "Hitler's Paper Weapon" wydanej w Londynie w 1955 roku.

[secesjonista]

Propaganda niemiecka co do pionu polityczno-wychowawczego, czyli sowieckich komisarzy. Niemcy się przygotowali, starali się szybko reagować na zmiany wprowadzane w armii radzieckiej, choć ostatecznie w tym zakresie propaganda nie odniosła spodziewanych rezultatów.

Pierwsza fala, to zwykłe ulotki z antysemickimi wstawkami, czyli przedstawianiem komisarzy jako żydowskich popleczników pchających zwykłych żołnierzy do wojny (ulotka 000 111 RA: "Staliście się pańszczyźnianymi niewolnikami Stalina i jego żydowskich komisarzy, którym oczywiście nie żal, że nadwyrężacie się w kołchozach, uginacie się pod ciężarem stachanowszczyzny lub giniecie w obozach koncentracyjnych"). Zachęcano zwykłych żołnierzy do poddawania się, szermowano hasłem reformy rolnej, starano się wzbudzić animozje pomiędzy "frontowcami" a pionem politycznym. Tego typu retoryka obowiązywała mniej więcej do końca lipca 1941 roku.

Po dekrecie PRR ZSRR z 16 lipca 1941 r. (dekret O reorganizacji organów propagandy politycznej...") i rozkazie Stawki Naczelnego Dowództwa nr 00401, akcja propagandowa skupiła się na przekonywaniu, że poddający się czerwonoarmiści będą odpowiednio traktowani (ulotka 121 RA: "Towarzyszu Czerwonoarmisto! Spokojnie przechodź do Niemców. Jeśli jesteś głodny, nakarmią cię. Jeśli jesteś ranny, niemieccy lekarze udzielą ci pierwszej pomocy. Durnie-politrucy radzą ci założyć ubranie cywilne, jeżeli pozostaniesz w tyle za swoim pododdziałem. Uprzedzamy cię! Żołnierz w cywilnym ubraniu uważany jest nie za żołnierza, lecz rozbójnika. Z rozbójnikiem nie cackają się! Politrucy kłamią...").

We wrześniu 1941 r. miała miejsce kulminacja akcji propagandowej wymierzonej w komisarzy, w ramach Großaktion wydano ulotkę oznaczoną jako 150 RA, którą wydano w niebotycznym nakładzie 160 mln egzemplarzy, podczas gdy dotychczas na froncie wschodnim rozpowszechniono wszystkie ulotki w łącznej ilości ok. 141 mln. Tekst na ulotce nie był wyrafinowany: "Bij

Żyda-politruka, morda prosi się o cegłę! Komisarze i politrucy zmuszają was do bezsensownego oporu. Pędźcie komisarzy i przechodźcie do Niemców. Przechodźcie do Niemców, posługując się albo hasłem: bij Żyda-politruka, morda prosi się o cegłę! albo przepustką". W tym czasie posługując się tzw. Spezialflugblätter posługiwano się osobą syna Stalina, będącego wówczas w niewoli (: "Aby was zastraszyć, komisarze łżą wam, że Niemcy źle obchodzą się z jeńcami. Własny syn Stalina swym przykładem udowodnił, że to kłamstwo! On poddał się do niewoli").

Jak zmieniły się akcenty propagandy po 6 maja 1942 roku?

[secesjonista]

"Overpaid, oversexed and over here".

Na ogół skupiamy się na działaniach propagandowych wymierzonych we wroga bądź na takich, które miały mobilizować własne społeczeństwo. A przecież mieliśmy jeszcze do czynienia z nieco inną propagandą - takiej w której starano się przybliżyć aliantów, złagodzić pewne nieuniknione tarcia kulturowe i zwykłe animozje. Siłą rzeczy, przed tego zadaniem stanąć musiała zwłaszcza Wielka Brytania. A z racji stosunku sił, swe działania skoncentrować powinna względem friendly invasion - "nieokrzesanych" kuzynów zza wielkiej wody.

I tu rzecz ciekawa, Albion poszkapił sprawę, najważniejsze filmy tyczące się tej kwestii, swe premiery miały już po wojnie: "The Way to the Stars" z 1945 r. Anthony'ego Asquitha, "I live in Grosvenor Square" z 1945 r. w reżyserii Herberta Wilcoxa, "A Matter of Live and Death" z 1946 r. w reż. Michaella Powella i Emerica Pressburgera.

Nie dziwne zatem, że jeszcze we wrześniu 1943 r. na łamach "Kine Weekly" Patrick L. Mannock wyrażał swe zdumienie, że filmografia brytyjska nie podjęła jeszcze tego tematu. A wiadomo było,że obecność wojsk amerykańskich budzi różne emocje, niekoniecznie takie jakie by sobie życzyły władze.

Oczywiście, w brytyjskich filmach z okresu wojny pojawiają się Amerykanie, np.: "Foreign Correspondent" z 1940 r., "A Yank in the R.A.F." z 1941 r., "Eagle Squadron" i "Flying Fortress" z 1942 r., "San Demetrio, London" z 1943 r. Jednakże żaden z nich nie podejmował tematyki zderzenia kultur i społecznych konsekwencji pobytu Amerykanów na Wyspach.

Lukę próbował zapełnić Asquith filmem "A Welcome to Britain" z 1943 r., był to jednak film instruktażowy skierowany do samych Amerykanów. W sumie zatem w czasie wojny wyświetlono jeden film traktujący o tej kwestii, to "A Canterbury Tale" wspomnianego duetu Powell & Pressburger, który wyświetlono w sierpniu 1944 roku.

/za: B. Kazan "Dialogi polityczne brytyjskiego kina...", "Er®go", nr 2(27), 2013/

Jaki obraz Amerykanów wyłania się z tych produkcji?

I co ma mały świergotek do budowania pozytywnych relacji pomiędzy dwoma narodami?

Z literatury:

"Britain and the Cinema in the Second World War" red. P.M. Taylor

R. Murphy "The Heart of Britain: British Cinema at War", w: "The British Cinema Book" red., tenże

J. Howard "Michael Powell"

T. Ryall "Anthony Asquith"

A. Moor "Powell & Pressburger. A Cinema of Magic Spaces".

[secesjonista]

Dla zainteresowanych:

E. Dmitrów "Obraz Rosji i Rosjan w propagandzie narodowych socjalistów 1933–1945. Stare i nowe stereotypy".

[secesjonista]

W pewnym momencie działań wojennych funkcjonariusze amerykańskiego Biura Służb Strategicznych (Office of Strategic Services) postanowili wzmocnić morale amerykańskich żołnierzy walczących w Azji, które ich zdaniem zostało nadwątlone. A nadwątlić je miały rozpowszechniane przez Japończyków fotografie z roznegliżowanymi Amerykankami.

Nieszczególnie jestem przekonany by tego typu zdjęcia miały mieć wpływ na morale przeciętnego żołnierza, no ale OSS zwróciło się do FBI by to postarało się znaleźć w swych kryminalnych archiwach, stosowną kolekcję pornograficzną przedstawiającą Japonki. Co też i funkcjonariusze Biura uczynili.

/za: M. Riebling "Tajna wojna między FBI a CIA"/