Jan I Olbracht - ocena

[Tofik]

Nie doszukałem się tematu o tej dość ciekawej postaci. Król polski w latach 1492 - 1501, czy może pochwalić się jakimiś znaczącymi sukcesami? Jak oceniacie wyprawę do Mołdawii? Czy szykowanie rozprawy z zakonem miało być tylko blefem?

[Jarpen Zigrin]

Największy cień na jego panowanie kładzie wyprawa mołdawska 1497 r. Nawet duchowieństwo odradzało mu tą wyprawę. Niejasne do dzisiaj są jej powody - trwa spór wśród historyków. Klęska była całkowita, po powrocie król był psychologicznie i moralnie załamany.

Natomiast postępował z Prusami jak należy ściągał podatki, zmusił WM Tieffena do hołdu i udzielenia sił zbrojnych na wyprawę. Następny WM Fryderyk saski odmawiał wykonywania postanowień II pokoju toruńskiego, więc Olbracht ubezpieczył się sojuszem z Francją i Węgrami i zagroził im wojną niestety jego śmierć przerwała te plany, jednakże jego polityka względem Prus powinna jasno świeci w jego biografii.

[Tofik]

Niejasne do dzisiaj są jej powody - trwa spór wśród historyków.

Dla mnie powody są jasne - król Jan Olbracht chciał z Mołdawii (polsko - turecko - węgierskiego lennika) zrobić polskiego wasala. Z początku wszystko wyglądało nieźle (Litwa pozytywnie zareagowała na wojnę, zakon nie był skory do walk, gdy chciano ich przenieść na Podole, a pokój z Rzeszą zapewniono w 1496 r.; co prawda Węgrzy nie udzielili poparcia, gdyż nie chcieli tracić wpływów w Mołdawii, ale Władysław Jagiellończyk zaakceptował polską wyprawę), ale później hospodar Stefan odmówił wsparcia (wyprawa z antytureckiej stała się antymołdawska), Węgrzy uznali to za naruszenie ich interesów i stanęli naprzeciw nam. Moskwa również nie zdecydowała się ruszyć przeciwko Turkom.

[Jarpen Zigrin]

Mógł chcieć:

- Chęć opanowania wybrzeży Czarnego Morza.

- Opanowanie Mołdawii by osadzić tam młodego Zygmunta.

Jego doradca Kallimach słusznie proponował mu kroki w celu centralizacji państwa. Zapomina się też o jego działaniach w polityce wewnętrznej, np. zaczął dbać o siłę monety, rozbudował fortyfikacji np. słynny Barbakan w Krakowie, umocniono wiele mostów np. w Toruniu i Krakowie. Za niestawiennictwo na wyprawę Mołdawską ukarał ok. 2000 osób konfiskatą. Włączył po demonstracji siły Wiskie i Płockie do Korony.

[Wiesław z Bogdańca]

Za króla Olbrachta wyginęła szlachta

O ironio... przecież Jan Olbracht wyniósł szlachtę na wyżyny społeczne drastycznie ograniczając (statuty piotrkowskie) prawa mieszczaństwa i chłopstwa.

Sukcesy? Wojenne -brak, polityczne - brak, rodzinne - brak

Pozdrawiam

[secesjonista]

Za króla Olbrachta wyginęła szlachta

O ironio... przecież Jan Olbracht wyniósł szlachtę na wyżyny społeczne drastycznie ograniczając (statuty piotrkowskie) prawa mieszczaństwa i chłopstwa.

Sukcesy? Wojenne -brak, polityczne - brak, rodzinne - brak

Pozdrawiam

Tylko w tym powiedzeniu nie chodziło kolego o status społeczny itp. a o chybione kampanie, taki jest kontekst powiedzonka.

[Wiesław z Bogdańca]

Tylko w tym powiedzeniu nie chodziło kolego o status społeczny itp. a o chybione kampanie, taki jest kontekst powiedzonka.

Wszystko prawda... tylko, że to powiedzonko przylgnęło ( w sensie negatywnym, jako sprawcy) do niekwestionowanego dobroczyńcy stanu szlacheckiego. Oczywiście, można to też interpretować inaczej; że za czasów panowania Olbrachta - a nie z jego winy.

[harry]

rozbudował fortyfikacji np. słynny Barbakan w Krakowie, umocniono wiele mostów np. w Toruniu i Krakowie.

Barbakan krakowski faktycznie powstał z inicjatywy Olbrachta, który podobne urządzenia obronne oglądał w Toruniu. Nie wiem czy w Krakowie jakiś most za Olbrachta umocniono, za to w Toruniu (ok. 1500) wybudowano pierwszy stały most przez Wisłę. Umocnili go dopiero Szwedzi podczas Potopu, ale i tak przez stulecia była to jedyna stała przeprawa przez Wisłę od Krakowa po Gdańsk.

Związki Olbrachta z Toruniem są dość liczne. Był to jedyny monarcha, który raczył pożegnać się z tym padołem w naszym grodzie. W Wiki można przeczytać, że serce króla wmurowano w kolumnę kościoła św. św. Janów. Prawda jest bardziej brutalna. Monarsze zmarło się w czerwcu, w trakcie uciążliwych upałów, a ciało trzeba było na Wawel dla właściwego pochówku przetransportować. Wypatroszono zatem ciało pomazańca i wypełniono solą a wszystko co wyciągnięto ze środka, łącznie z sercem, wątrobą, śledzioną, nerkami i jelitami, etc. pochowano w kościele parafialnym Starego Miasta w Toruniu (w południowej części Westwerku ).

Są jakieś dane by twierdzić, że był to swojak co uciechami cielesnymi nie gardził ? Opowiada się, że w trakcie licznych pobytów w Toruniu, wymykał nocami się z Sali Królewskiej, aby po gospodach dziewki wszeteczne obłapiać.

[Bronek]

Uciechami cielesnymi faktycznie nie gardził, a co do Prus (tak Krzyżackich, jak Królewskich), to trzeba przyznać, że przykładał do zagadnień związanych z tym krajem odpowiednio dużą wagę. Śmiem twierdzić, że gdyby Jan Olbracht był na miejscu Zygmunta Starego, nie doszłoby do sekularyzacji Prus Krzyżackich, lecz do ich inkorporacji. Ale to tylko moja osobista hipoteza.

Faktem jest natomiast, że Olbracht był życzliwie nastawiony do Prus Królewskich. Po jego śmierci mówiono nawet z przekąsem, że „pruski to król, a nie polski umarł”. Sąd z całą pewnością niesprawiedliwy, bo Olbracht interesu dzielnicy pruskiej nad interes Królestwa nie przedkładał.

I umarł bardzo nie w porę, bo akurat w chwili, kiedy trzeba było wykazać pewną twardość aby ukrócić krzyżackie próby wyłamania się z powinności złożenia hołdu przez nowego wielkiego mistrza (Fryderyka Saskiego).

[secesjonista]

(...}

Natomiast postępował z Prusami jak należy ściągał podatki, zmusił WM Tieffena do hołdu i udzielenia sił zbrojnych na wyprawę.

(...)

A to: "zmuszanie" na czym polegało?

Bo wedle źródeł zmuszać go nie trzeba było, choć wyprawę zorganizował z niemałym trudem, musiał zastawić część dóbr.

Jak postępował nasz król względem wielkiego mistrza zaświadczyć może anonimowy dopisek na marginesie listów króla, w których się tłumaczy dlaczego krzyżackie posiłki nie maja dostępu do pożywienia, a zapisano wprost:

Hoc mentitur rex...

[secesjonista]

W dniu 11.03.2008 o 11:17 AM, Jarpen Zigrin napisał:

Największy cień na jego panowanie kładzie wyprawa mołdawska 1497 r. Nawet duchowieństwo odradzało mu tą wyprawę.

 

Czyli kto?

A wyprawa uswego początku nie była: "mołdawska" a: "turecka".

 

W dniu 11.03.2008 o 1:29 PM, Jarpen Zigrin napisał:

Jego doradca Kallimach słusznie proponował mu kroki w celu centralizacji państwa. 

 

Czy: słusznie - to wątpliwe.

Czy mu to doradzał to jeszcze bardziej wątpliwe.

Bo kiedy?