Bitwa pod Gniewem

[Radosław Sikora]

Szczerze mówią, to gdy zaczynałem pisać, sam nie przypuszczałem, że aż tyle tego wyjdzie. A to w sumie dopiero początek pracy...

Co do wydawcy - już zgłosił się chętny . Ale praca nie skończona, więc na razie musiałem odmówić. Poza tym, "wydanie" internetowe ma tę zaletę, że jest i ogólnodostępne, i łatwo poddawać modyfikacjom to, co się napisało.

[Kadrinazi]

Poza tym, "wydanie" internetowe ma tę zaletę, że jest i ogólnodostępne, i łatwo poddawać modyfikacjom to, co się napisało.

Jak dobrze widać na omawianym przykładzie

[Radosław Sikora]

Wrzuciłem zaktualizowaną wersję bitwy pod Gniewem na stronę. Jest też już co nieco i o stratach

Edytowane 2 Październik 2009 przez Radosław Sikora

[Kadrinazi]

Oj strasznie wszystko pomieszał pan Teodorczyk, aż szkoda gadać. Czekam na dane o stratach szwedzkich, to też będzie zabawa

[Radosław Sikora]

Czekam na dane o stratach szwedzkich, to też będzie zabawa

Tutaj też są istne cuda . Choćby za pierwszy dzień walk, dane wahają się od 20 zabitych do 500. Ale obszernie o tym trochę później...

[Kadrinazi]

Tak, co źródło to inne dane, doskonale zdaję sobie z tego sprawę Z pierwszej bitwy (przynajmniej jeżeli chodzi o Szwedów) przetrwały dokładne dane o rannych z regimentów piechoty (niestety nie ma takich danych o kawalerii szwedzkiej), jednak w przypadku zabitych sprawa mocno się gmatwa - 20 zabitych widnieje w oficjalnym raporcie po bitwie, a w liście Oxenstierny to już 41 zabitych.

[Radosław Sikora]

Zaktualizowana wersja już w sieci:

http://www.radoslawsikora.republika.pl/GniewVivatVasa.pdf

[Kadrinazi]

Komentator melduje się tym razem w kwestii szwedzkiej artylerii i takich tam

1. Napisałeś za Teodorczykiem, że Szwedzi mieli przeszło 70 dział na pruskim teatrze działań. Trochę się lista Teodorczyka nie pokrywa z tym co można znaleźć w SK - gdzie wyszczególniono listę 55 dział i 5 moździerzy które przywiózł ze sobą Gustaw II Adolf ze Szwecji. Oczywiście dodatkowe działa można było zdobyć w pruskich twierdzach, ale to tylko pogłębiałoby kryzys z brakiem wyszkolonych załóg.

2. Co do samego użycia dział przez Szwedów w obydwu bitwach pod Gniewem to dane są szczątkowe. Wiem że Daniel Staberg wciąż próbuje upolować pewien dokument z epoki, w którym wspomniana była liczba 10 dział w obozie szwedzkim, jak na razie jednak nie udało się do owego dokumentu dotrzeć.

Jeżeliby kierować się wzorcami z kampanii inflanckiej to każdy skwadron piechoty powinien mieć przydzielone albo działo 12-funtowe albo 'stormstycke' (działo szturmowe), czy jednak faktycznie zastosowano to w bitwach pod Gniewem tego póki co nie wiemy.

Szwedzkie źródła wspominają na pewno o 2 działach użytych do osłony odwrotu Wrangla 22 września. Szwedzi enigmatycznie nazywają je 'fälstycken' czyli działa polowe - jako że użyto ich niejako 'w marszu' możemy więc ograniczyć ich wybór do dział szturmowych, 12-funtówek lub 'lżejszych' 24-funtówek projektu Siegrotha.

Brak jednak dokładniejszych danych o ilości artylerii podczas dwóch pozostałych dni.

3. Co do artylerii pod Tczewem w 1627 roku - nie wiadomo skąd Hoppe znalazł liczbę 16 dział u Szwedów, bo w ich materiałach źródłowych nie pada taka liczba Znamy tylko wielkość parku artyleryjskiego z 8 czerwca 1627 roku (46 dział + 6 moździerzy), wiemy też że była ona rozdzielona pomiędzy trzy szwedzkie obozy (Tczew, Malbork i Elbląg). Jedyna dokładniejsza informacja o szwedzkich działach podczas bitwy mówi o użyciu 2 'lżejszych' 24-funtówek (Siegrotha) wspierającymi muszkieterów Banera w pierwszym dniu bitwy, cała reszta szwedzkiej artylerii pozostała w obozie.

4. Piszesz o 'kompanii Brahe' jako o liczącej 200 muszkieterów - wydaje mi się, że tu kwestia wymaga zastanowienia i drobnego wytłumaczenia. Nils Brahe był chorążym w Livfana (czyli kompanii pułkownika) w regimencie nadwornym. Z opisu Locceniusa i szwedzkiego raportu z bitwy wynika że prowadził on atak zgrupowania von Thurna (600 muszkieterów i pełny skwadron piechoty 'wybrane' z trzech kolorowych regimentów i skwadronu gwardii). Nie jest jednak możliwe, by 'kompania Brahe' (jeżeli już przyjmiemy takie określenie) liczyła aż 200 żołnierzy, nawet gdyby kompania pułkownika miała pełny stan liczebny (co jest raczej wątpliwe) mielibyśmy do czynienia z 72 muszkieterami (3 kapralstwa pod 24 ludzi) + kilku oficerów. Patrząc na opis z TE (ignorując oczywisty fakt, że mamy tam błąd zmniejszający 200 szwedzkich żołnierzy do jednego mizernego kapralstwa) jasno wynika, że Brahe (przynajmniej tak chcą owe źródła) stanął na czele wydzielonego oddziału 200 muszkieterów (określenie 'niemieckich' sugerowałoby, że byli to żołnierze z kolorowych regimentów, a nie skwadronu gwardii), zapewne opartego o kompanię von Thurna i przynajmniej 1-2 inne kompanie (być może kompanie podpułkownika i majora regimentu lub też kapitana Hepburna który atakował tuż za muszkieterami Brahe). Dziwi nieco fakt, że na czele takiego oddziału stanął zaledwie chorąży, a nie wyższy oficer - tu jednak mógł odgrywać rolę fakt, że Brahe był zaufanym tak króla jak i dowódcy regimentu i stąd powierzono mu takie zadanie.

[Kadrinazi]

Zastanawia mnie kwestia tzw. królewskich oddziałów nadwornych/przybocznych Zygmunta III w bitwie pod Gniewem (poza dworską chorągwią husarii, o której mamy osobny temat). Które oddziały możemy tak określać, co o tym mówią źródła? Mam dostęp niestety tylko do listy z artykułu J. Teodorczyka (ba, nawet całego artykułu nie mam, a chętnie bym poczytał cóż tam dokładnie jest o Szwedach...), którą mogę uzupełnić tym co podaje J. Wimmer i M.Nagielski:

- rota rajtarii Ottona Donhoffa (zginął w toku bitwy)

- rota dragońska Mikołaja Judyckiego

- rota piechoty cudzoziemskiej Mikołaja Judyckiego

- rota piechoty cudzoziemskiej Artura Astona

- rota piechoty cudzoziemskiej Gerarda Denhoffa

- rota piechoty cudzoziemskiej Ottona Fitinghoffa

- rota piechoty cudzoziemskiej Ernesta Fitinghoffa

- rota hajduków Wojciecha Kuropatwy

- rota hajduków Macieja Jelińskiego

- rota hajduków Piotra Smieszyńskiego

- rota hajduków Jana Szacko

Czy nie chodzi tu raczej po prostu o zaciągi z kasy królewskiej? Część z tych oddziałów zniknęła z komputu niedługo po bitwie - zwinięte, może połączone z innymi oddziałami (np. rota rajtarska poległego Ottona Denhoffa mogła zostać połączona z rotą Ernesta Denhoffa), wycofane do Warszawy (np. hajducy, których liczba przez kolejne lata utrzymuje się na poziomie przynajmniej 300 żołnierzy)? Ciekawi mnie to zwłaszcza w kwestii pojawiających się tu i ówdzie informacji, że np. rota Astona była 'rotą gwardii pieszej'.

Byłbym wdzięczny za wszelkie sugestie i głosy w dyskusji.

[Radosław Sikora]

Zastanawia mnie kwestia tzw. królewskich oddziałów nadwornych/przybocznych Zygmunta III w bitwie pod Gniewem (poza dworską chorągwią husarii, o której mamy osobny temat). Które oddziały możemy tak określać, co o tym mówią źródła? Mam dostęp niestety tylko do listy z artykułu J. Teodorczyka (ba, nawet całego artykułu nie mam, a chętnie bym poczytał cóż tam dokładnie jest o Szwedach...), którą mogę uzupełnić tym co podaje J. Wimmer i M.Nagielski:

- rota rajtarii Ottona Donhoffa (zginął w toku bitwy)

Później napiszę obszerniejszą odpowiedź. Na razie tylko jedna informacja.

Albrycht Stanisław Radziwiłł o Ottonie Denhoffie pisał: "Donhoff młody, dowódca gwardji królewskiej"