Piechota Wybraniecka

[Vissegerd]

Za Batorego chłopi wybrańcy nie musieli odrabiać pańszczyzny i byli zwolnieni z danin i był nadmiar chętnych.

A to ciekawe, bo w 1579 udało się zebrać zaledwie 614 wybrańców, w 1580 tylko 1100 a rok później wspomnianych już 1878 ludzi (jako uzupełnienie musiano dodać 200 drabów zaciężnych, żeby zapełnić etaty). I tylko upór i konsekwencja Batorego spowodowała ten wzrost. W późniejszych latach było już tylko gorzej. Istotnie, byli zwalniani z obowiązków, tyle tylko, że jeśli jeszcze za Batorego wprowadzano to w czyn, to później już nie bardzo. Masz też całkowitą rację jeśli chodzi o dzielność i wyczyny tych piechurów za czasów króla Stefana. Wraz z jego śmiercią niestety sprawę pokpiono. Dzierżawcy ani nie chcieli chłopów szkolić, ani wyposażać a co najważniejsze, nie chcieli tracić darmowej siły roboczej. Sami chłopi też przestali się garnąć. Mówimy o bez mała 150-letniej historii tej formacji, a to o czym piszesz miało miejsce zaledwie przez pierwsze, kilkanaście lat.

Oddziały piechoty łanowej nigdy nie mogły osiągnąć stanu etatowego, dlatego też często uzupełniano je zaciężnymi drabami. W historiografii często można natrafić na błędy, kiedy to do ogólnej liczby piechurów łanowych zaliczano też zaciężnych. Czasem też myli się piechotę polską (zaciężną) z wybrańcami.

Piechota łanowa przez kilka godzin broniła przejścia przez Noteć,bronili aż do czasu gdy brakło im amunicji.Szwedzi w tym czasie wyszli naszej armii na bok i szlachta rozpoczęła układy.

Masz rację. Dokładnie przez 5 godzin, było ok. 1400 piechurów łanowych (d-ca płk. Grudziński), ale oni nie byli zaliczani do pospolitego ruszenia, a Ty napisałeś

Na co stać "pospolitaków" pokazała bitwa pod Ujściem 1655 roku.

więc ja odniosłem się tylko do "pospolitaków" :wink:

Pozdrawiam.

P.s.: Zazdroszczę Ci tego półgęska :razz:

[Pancerny]

A to ciekawe, bo w 1579 udało się zebrać zaledwie 614 wybrańców, w 1580 tylko 1100 a rok później wspomnianych już 1878 ludzi (jako uzupełnienie musiano dodać 200 drabów zaciężnych, żeby zapełnić etaty

"ale z powodu w części otwartego oporu,w części zaś ubocznego uchylania się starostów i dzierżawców,a w tej liczbie pp.senatorów,nie udało się tego poboru do skutku doprowadzić.Zmuszonym był król upomnieć starostów

uniwersałem z dnia 6 lutego 1580 ,ażeby oporu w wydawaniu wybrańców zaniechali i im samym żadnych krzywd i ucisków nie czynili"-"Historya piechoty polskiej"-Konstanty Górski

Wraz z jego śmiercią niestety sprawę pokpiono.

Pisałem o tym kilka postów wstecz.Dopiero Jan III przydzielił ich do artylerii dodając do ich uzbrojenia -"rydle i siekierki".

więc ja odniosłem się tylko do "pospolitaków

Mogli pomóc wybrańcom,a nie chować za wałami.

(d-ca płk. Grudziński)

A nie przypadkiem rotmistrz Skoraszewski?

Zazdroszczę Ci tego półgęska

A dziękuję Waszmości,"wyborny ten półgęsek" :wink:

[Vissegerd]

A nie przypadkiem rotmistrz Skoraszewski?

Masz rację, mój błąd. Grudziński był wojewodą kaliskim, Skoraszewski dowodził bezpośrednio piechotą łanową. Pomyliłem dlatego, że to Grudziński wydał rozkaz odwrotu piechocie. Dzięki Waszmości za uwagę :wink:

Co do pozostałych kwestii to pełna zgoda

[Pancerny]

Jako ciekawostkę podam, że w czasie postania Chmielnickiego, Sejm w 1649, rozwiązał piechotę wybraniecką.Przyczyną było chłopskie pochodzenie jednostki, którą łatwo pobuntować przeciw królowi.W 1652 ponownie powoływano "wybrańców"

[Konstanthinos XI]

Piechota wybraniecka - rodzaj wojska pieszego utworzonego za Stefana Batorego w 1578 roku w Koronie,

a na Litwie w roku 1592, już w czasach Zygmunta II Wazy.

Ich brońmi były: rusznica lontowa/arkebuz kołowy, szabla węgierska, siekierka/czekan; wyposażeni też byli w

gotowe ładunki strzelnicze, wymyślone przez Batorego - choć zdarzał się też zwykłe ładownice i prochownice.

Ubrani byli w niebieskie (kolor zarządzony edyktem królewskim) frezje (których poły zakładali, dla wygody marszu,

za pas), węgierskie czapki - magierki, spodnie i niewysokie, skórzane buty.

Piechota wybraniecka składała się z chłopów pańszczyźnianych - po jednym z 20 łanów, tylko z dóbr królewskich,

co było powodem małej liczebności jednostki - liczyła ona ok. 1500-1200 żołnierzy w całym kraju; król co prawda

chciał rozszerzyć obowiązek stawiania się chłopów z dóbr szlacheckich i kościelnych, co dałoby nawet ponad 20000

rekrutów, jednak został ten pomysł zbojkotowany na sejmach przez szlachtę i duchowieństwo.

Chłopi-wybrańcy ci mieli obowiązek ćwiczyć się w rzemiośle wojennym co trzy miesiące - uczyli się wtedy walczyć szablą,

strzelać z rusznicy/arkebuzu; a na wypadek wojny stawiać się w pełnym uzbrojeniu, na które mieli się złożyć

pozostali chłopi z owych 20 łanów. W okresie służby wojskowej ich obowiązki przejmowali inni chłopi.

Problemem piechoty wybranieckiej, iż dzierżawcy królewszczyzn nie chcieli tracić taniej siły roboczej, więc nie

przeprowadzali szkoleń, nie dbali o wyposażenie, a i sami chłopi nie byli zainteresowani

niebezpieczną służbą wojskową. Ich słabe wyszkolenie sprawiało, iż wykorzystywano ich głównie do prac budowlanych -

sypania wałów i szańców, naprawy ich, itp.

Piechota wybraniecka została rozwiązana i zastąpiona regimentami łanowymi w roku 1726.

mój stary artykulik o wybrańcach

[Pancerny]

Problemem piechoty wybranieckiej, iż dzierżawcy królewszczyzn nie chcieli tracić taniej siły roboczej,

Ale przecież taki wybraniec, był zwolniony od pracy pańszczyźnianej.

[Dżebe]

Ale przecież taki wybraniec, był zwolniony od pracy pańszczyźnianej.

I to dopiero była tragedia narodowa;>

Uważam że o ile wartość bojowa piechoty wybranieckiej była niewielka (piechota w małej liczbie rzadko kiedy spełnia swoje zadanie) natomiast za istotne uważam przydzielenie jej do prac saperskich. Sztuka saperka i inżynierii wojskowej była w RON słabo rozwinięta i niedoceniana. szczególnie dotkliwe okazało się to w czasie wojen z Gustawem Adolfem gdzie Radziwiłł z lepszą jakościowo armią okazał się bezsilny do czego sam się przyznał. Wobec tego każde wzmocnienie sił saperskich należy uznać za korzystne.

[Pancerny]

Wojska inżynieryjne zyskały na wartości po reformie wojskowej, jaką przeprowadził Władysław IV, ale "wybrańcy" nie byli jeszcze wtedy przydzieleni na stałe do wojsk inżynieryjnych, nastąpiło to dopiero za Jana III.

P.S.- Dżebe, witam na Forum.

[Dżebe]

A witam:)

Wybrańcy ze względu na niewielką liczbę byli rzucani gdzie akurat byli potrzebni, czy to jako załogi zamków czy to jako pomoc dla artylerii. Ich główną zaletą była szybkość mobilizacji przewyższająca rekrutację normalnej armii.

Inną kwestią jest klasyfikacja tego wojska. Czy było to wojsko państwowe czy raczej terytorialne? nie zawsze powoływano pod broń wybrańców z wszystkich województw objętych tą konstytucją.

[Kadrinazi]

Inną kwestią jest klasyfikacja tego wojska. Czy było to wojsko państwowe czy raczej terytorialne?

Wybraniecka jest zaliczona przez Jana Wimmera do 'sił zbrojnych ogolnpaństwowych', a nie wojsk terytorialnych (ziem i wojewodztw). Była wojskiem państowym, bo do jej wystawienia wzywał uniwersał krolewski.

Oddziały terytorialne był to formacje zaciężnie (a więc nie milicja jak wybrańcy) wystawiane na podstawie uchwał sejmikow szlacheckich.

[Dżebe]

Wojska wojewódzkie jak najbardziej. ale piechota wybraniecka była wojskiem zupełnie innym. Ale ze względu na tryb powoływania wydaje mi się że masz rację Kadrinazi.

Myślę że Batory chciał wprowadzić nieco zachodnich praktyk przy rekrutacji armii. Natomiast w przypadku piechoty wybranieckiej rozbił się o mur niechęci szlachty. Cóż z tego ze pomysł miał w sumie niezły skoro brak tradycji i wydaje mi się ze troszkę zrozumienia dla piechoty działał na jego niekorzyść. Fakt że w tamtym okresie husaria była taranem nie do zatrzymania a brak zmian w sposobie walki przeciwników nie zachęcał do zmiany czegokolwiek. Natomiast wielkim nieporozumieniem jest że kiedy Gustaw Adolf zmienił styl walki nagle okazało się że ani konnica nie jest w stanie nic zdziałać ani piechoty nie ma za bardzo skąd wsiąść.....

[Vissegerd]

Sami chłopi też się uchylali, bo na wojnie było głodno, chłodno, niezdrowo i niebezpiecznie. Nie chcieli ani dostawać się do niewoli, ani gnić będąc rannym, a ginąć nie uśmiechało się w żadnym wypadku. Mimo pańszczyzny, w domu było sucho, w miarę syto i bezpiecznie. Po co mieli się tłuc na niewygody.

Pozdrawiam.

[artifakt]

Czy wybrańcy też mieli terminy służby jak wyprawy łanowe, uchwalane przez sejmiki lokalne?

[Pancerny]

Myślę że Batory chciał wprowadzić nieco zachodnich praktyk przy rekrutacji armii.

Przed Batorym piechota była bronią pomocniczą, dopiero za Batorego, który zmienił sposób wojowania, wypromował piechotę jako równorzędny jeździe (może nie, aż tyle) rodzaj wojska. Za Zygmunta III znowu powraca jako formacja pomocnicza.

Sami chłopi też się uchylali, bo na wojnie było głodno

Za Batorego szli ochotnie, gdyż częste przykłady "uślachcenia" wybrańców działały na ich wyobraźnie.

Czy wybrańcy też mieli terminy służby jak wyprawy łanowe, uchwalane przez sejmiki lokalne?

Wybrańcy służyli tak długo do póki nie skończyła kampania lub bitwa na którą byli powoływani.

[Vissegerd]

Za Batorego szli ochotnie, gdyż częste przykłady "uślachcenia" wybrańców działały na ich wyobraźnie.

Czy ja wiem, czy tak ochotnie... Na pewno bardziej ochotnie niż później, ale i tak były problemy ze skompletowaniem etatów. To był początek tej formacji, więc może dlatego chętnych było więcej. Za Batorego osiągnięto niewątpliwie najwyższe stany osobowe w tej formacji, później było już coraz gorzej.

Pozdrawiam.