Pod Ulm ...

[jancet]

Tak jakoś mnie wspomnienia naszły...

 

W moich studenckich latach, generalnie - początek lat osiemdziesiątych, w środowisku Socjalistycznego Związku Studentów Polskich, do którego należałem, co z dumą oświadczam, dość popularny był wiersz, czy może tylko rymowanka:

 

Pod Ulm, Wagram, pod Austerlitz,

krwi laliśmy dużo, nie mówiliśmy nic.

Bo taką naturę od Boga już mamy,

że krew przelewamy i nic nie gadamy!

 

Towarzyszył temu pewien rytuał. Oczywiście, działo się to mocno po pijaku, a rytuał polegał na tym, że w rytm recytacji walono pięściami w stół, mocno, bardzo mocno. Do bólu. Przy czym rytuał miał jakiś sens wspólnotowy, tego się nie robiło z byle kim, to oznaczało jakiś wyższy stopień wtajemniczenia.

 

Wujek google nie dal żadnych sensowych wyników, ale może ktoś z Was wie, co to za tekst i jaka może być geneza tego rytuału

[secesjonista]

Zaiste bardzo ugrzecznione i bogoojczyźniane było to towarzystwo, większość ludzi pamięta ten kuplet w wersji mniej cenzuralnej. A wersja zapamiętana przez janceta nieco wypacza sens tej piosenki. Wersji; jak to z piosenkami zaadaptowanymi przez studentów, harcerzy, żołnierzy, uczestników rajdów; było wiele,: "Pod Ulm, pod Ulm, pod Austerlitz...", "Pod Jeną, pod Ulm, pod Austerlitz...", większość podanych wersji zamiast frazy: "krwi laliśmy"/"krew przelewamy" miało: "braliśmy w dupę"/"w dupę bierzemy". W miejsce : "braliśmy" pojawiało się też: "Austriacy brali". Sens tej piosenki o tyle jest wypaczony, że w podanej tu wersji mamy w zasadzie dumne wyznanie o daninie krwi, gdy tymczasem miała być piosenka/rymowanka wykpiwająca armię austriacką.

Skąd się wzięła?

W sieci niektórzy podają, że wersja oryginalna ma być pióra samego Jarosława Haszka; ja bym powiedział, że raczej: przezeń przekazana; ale bez wskazania źródła gdzie miałby to uczynić. Tu może Bruno coś rozjaśni. Pomijając wiele mniej lub bardziej anonimowych internetowych przekazów głównie o charakterze wspomnieniowym dotyczących tego kupletu, nieco wiarygodniejsze źródła informacji wskazują, że tekst ten znany był w dawnej Galicji.

PWN podaje przykład użycia z KJP, zaczerpnięty z pisma "Świat i Podróże" (nr 12, 1995):

"... nieduże miasteczko, w pobliżu którego na wzgórzu Prace /Pratzen/ 73-tysięczna armia napoleońska zwyciężyła 99-tysięczną armię rosyjsko-austriacką.
"Pod Ulm, pod Ulm, pod Austerlitz, braliśmy w d... nie mówiliśmy nic, bo taką naturę od Boga już mamy, że w d... bierzemy i nic nie gadamy" - krążył w Galicji ośmieszający Austriaków wierszyk".

 

Potwierdza to Leszek Mazan, nazywany szwejkologiem i krakauerologiem, który w tekście "Zeszyt do hemii" napisał:

"Bo cóż np. lepiej nauczy historii XIX-wiecznych wojen niż powtarzany do dziś wierszyk prapradziadków: „Pod Ulm, pod Ulm, pod Austerlitz/ Brała Austria pod [sic!] dupie, nie gadała nic/Bo my, Austriacy, taki zwyczaj mamy/Że w dupę bierzemy i nic nie gadamy”?".

/tekst dostępny na stronie: dziennikpolski24.pl/

 

"JENA, ULM, AUSTERLITZ, miejscowości znane ze zwycięstw napoleońskich, upowszechnione w popularnym w Galicji, osobliwie w kręgach niższych oficerów, dwuwierszu: 'Pod Jeną, pod Ulm, pod Austerlitz / Brała Austria po dupie...".
/M. Czuma, L. Mazan "Austriackie gadanie czyli encyklopedia galicyjska", Kraków 1998, b.p., ed. elektron./

 

Podobnie podaje Stanisław Grodziski:

"Pod Ulm, pod Ulm, pod Austerlitz, braliśmy w dupę, nie mówiąc nic, bo my Austriacy taki zwyczaj mamy, że w dupę bierzemy i nic nie gadamy (z popularnej lwowskiej piosenki ulicznej)".
/tegoż "W królestwie Galicji i Lodomerii", Kraków 1976, b.p., ed. elektron./

 

Juliusz Dankowski w swej powieści historyczno-sensacyjnej, której fabuła toczy się w dobie wojny rosyjsko-tureckiej (w 1877 r.):
"... pojawiał się maszerujący oddział, grupy wyrostków skandowały szyderczo w rytm jego kroków: pod Ulm, pod Ulm, pod Austerlitz Braliśmy w dupę, nie gadając nic. Bo my, Austriacy, taki zwyczaj mamy".
/tegoż "Odprawa posłów tureckich", Warszawa 1992, b.p., ed. elektron./

 

Wątek galicyjski pośrednio potwierdza pośrednio pojawienie się tej rymowanki u Romana Iwanyczuka, ukraińskiego autora powieści historycznych. W powieści "Вода з каменю. Саксаул у пісках" główny bohater kontynuuje dzieło Markijana Szaszkewycza, ukraińskiego poety który bronił język ruski przed polonizacją i starał się budzić ukraińską samoświadomość. Fragment ten pojawia się w rozdziale pierwszym, który rozpoczyna się wydarzeniami roku 1830:

"Вмент вишикувались у маршову колону, яку очолює щасливо усміхненений Ясьо Сакрамент; він, затиснувши під ахвою скрипку і міняючи крок, раз у раз підстрибував, щоб увійти у маршовий ритм жовнірів (...)
Pod Ulm, pod Ulm, pod Austerlitz!
Bierzemy w dupę nie mówiąc nic,
Bo my, Austriacy, taki zwyczaj mamy
Że w dupę bierzemy i nic nie gadamy".

/tamże, Xаркив 2008, b.p., ed. elektron./

 

16 godzin temu, jancet napisał:

Towarzyszył temu pewien rytuał. Oczywiście, działo się to mocno po pijaku, a rytuał polegał na tym, że w rytm recytacji walono pięściami w stół, mocno, bardzo mocno. Do bólu. Przy czym rytuał miał jakiś sens wspólnotowy, tego się nie robiło z byle kim, to oznaczało jakiś wyższy stopień wtajemniczenia.

 

Wujek google nie dal żadnych sensowych wyników, ale może ktoś z Was wie, co to za tekst i jaka może być geneza tego rytuału

 

Co do tego dlaczego akurat ta rymowanka towarzyszyła tym rytuałom - to już trudno powiedzieć nie znając bliżej miejsca i uczestników. Samo "walenie" to nic innego jak powtarzanie obyczajów burszowskich korporacji akademickich z czasów II RP (i wcześniejszych). Skoro były to spotkania członków SZSP to nieco wątpliwym wydaje się kręgosłup ideologiczny tychże członków, zważywszy na propagowany w PRL obraz dawnych korporacji studenckich.

[Bruno Wątpliwy]

Cytuj

Tu może Bruno coś rozjaśni.

Tu akurat Bruno nic nie rozjaśni, gdyż autor tej pięknej (w każdej wersji) pieśni jest mu nieznany. Nie spotkałem się z nią także przy okazji czytania dzieł Haszka, czy też różnych wykazów tego, co w jego dziełach śpiewano.

Np.: https://www.svejkmuseum.cz/Pisnicky/zpevnik.htm.

A przynajmniej - nie pamiętam takiego spotkania.

Jest jednak oczywiste, że mogłem coś przeoczyć, a znając tryb życia i pracy Haszka - niczego przecież wykluczyć nie można.

[jancet]

W dniu 16.02.2020 o 11:44 AM, secesjonista napisał:

'Pod Jeną, pod Ulm, pod Austerlitz / Brała Austria po dupie...".

 

Dość interesujące przeniesienie sensu owej rymowanki, gdyż w środowisku, o którym pisałem, nie mieliśmy wątpliwości, że chodzi o Polaków, a nie Austriaków (kimkolwiek by oni mieliby być). Ciekawiła mnie i wówczas pewna niespójność, gdyż pod Ulm i Austerlitz oddziałów polskich, o ile wiem, nie było, a żołnierzy narodowości polskiej zdecydowanie więcej było w wojskach austriackich, niż francuskich. Pod Wagram było zgoła inaczej - wprawdzie pułk lekkokonnych był polski z nazwy, ale nie z żołdu, ale wojska polskie w tamtej wojnie miały swój znaczący udział. Wagram pewnie był pewnym ukłonem dla historii przy adaptacji tekstu do nowego znaczenia, ale Ulm i Austerlitz pozostały dla rymu.

 

Najwyraźniej nie tylko my lekceważyliśmy prawdę historyczną, gdyż z kolei pod Jeną nie było wojsk austriackich.

 

W dniu 16.02.2020 o 11:44 AM, secesjonista napisał:

Skoro były to spotkania członków SZSP to nieco wątpliwym wydaje się kręgosłup ideologiczny tychże członków

 

Zaiste wątpię w istnienie tegoż kręgosłupa ideologicznego, choć może istniał ideowy, oparty na przekonaniu, że skoro w systemie socjalistycznym przyszło nam się urodzić, żyć i przyjdzie - w naszym przekonaniu - nam umrzeć, to trzeba go czynić jak najbardziej znośnym, jak się da. No cóż - diagnoza okazała się być błędna, a o skutkach terapii można dyskutować, ale już raczej nie w tym wątku.

 

Ps. Wersja z dupą się też pojawiała, ale raczej pod koniec imprezy.

 

 

Edytowane 18 Luty 2020 przez jancet