Stosunki polsko łotewskie w latach 1918-1929

[secesjonista]

Choć Bruno eksploatuje często wątek łotewski to nie zauważyłem tego tematu.

Wygląda to w skrócie: od współpracy do wrogości, a potem do oziębłych ustaleń z 1929 roku.

Jak zatem przebiegały w różnych latach te stosunki?

 

[Bruno Wątpliwy]

Cóż, tradycyjnie Łotwa jest postrzegana jako jeden z dwóch (obok Rumunii) przedwojennych sąsiadów Polski, życzliwie do niej nastawionych. Jak często w takich uproszczeniach bywa, nie odzwierciedlają one w pełni realnej sytuacji. Była oczywiście wspólna akcja zbrojna w Łatgalii w 1920 r.- do której i dziś chętnie się nawiązuje. Zapominając, że i podczas niej w relacjach polsko-łotewskich nie wszystko było idealnie. Na przykład Łotysze narzekali na wolne tempo ewakuacji wojsk polskich, usiłowali ją przyspieszyć (np. ograniczając Polakom zaprowiantowanie), oskarżano Polaków o zły stosunek do Łotyszy. Zob. T. Paluszyński, Walka o niepodległość Łotwy 1914-1920, Warszawa 1999,  s. 351-352.

Per saldo Łotwa lawirowała miedzy Polską a Litwą, mieliśmy spory graniczne (gminy powiatu iłłuksztańskiego), problem mniejszości polskiej (i jej majątków) tamże i w Łatgalii, dużo obaw łotewskich o polską dominację i sporo polskiej megalomanii itp. itd.

Rzeczywiście występowały fazy ewidentnej wrogości (np. w czasie obaw łotewskich w trakcie akcji Żeligowskiego, gdzie w Rydze zakładano nawet, że ewentualna akcja wojsk Litwy Środkowej na Kowno powinna spowodować militarną reakcję Łotwy). Ale - moim zdaniem - dominowała w międzywojniu raczej szorstka (czasami bardzo) przyjaźń. A przynajmniej - poprawność. Jak na położenie Polski i stosunek do nas sąsiadów - i tak bardzo dobrze.

A. Skrzypek, Stosunki polsko-łotewskie 1918-1939, Gdańsk 1997, s. 148:  "Z perspektywy ponad półwiecza wydaje się wszakże, że kształtując w końcu XX wieku swe wzajemne stosunki Polska i Łotwa mają do czego nawiązywać, szukając w przeszłości pozytywnych przejawów współpracy".

Wszakże, z perspektywy czasu wiele spraw wygląda lepiej, ale chyba można się generalnie z tą opinią zgodzić.

 

A najlepszy "numer" łotewski podaje P. Łossowski, Łotwa nasz sąsiad. Stosunki polsko-łotewskie w latach 1918-1939, Warszawa 1990, s. 50: 

"Aby zadowolić i stronę polską, i litewską, co osiągnąć jednocześnie było niezmiernie trudno, Łotysze chwytali się sposobów, mających nieraz wyraźnie anegdotyczny posmak. Np. na skali nowo wyprodukowanego w Rydze odbiornika obok punktów stacji wyrysowane były granice państw. Otóż Wilno zaznaczone zostało w takim miejscu na samej granicy, że zarówno Polacy, jak i Litwini mogli uznać, że leży ono na ich terytorium. Konsul polski w Dyneburgu nie został tym jednak usatysfakcjonowany. W piśmie do poselstwa w Rydze podkreślał, iż robi to wrażenie, że miasto zostało przedzielone na dwie części i całej sprawie przypisywał zabarwienie polityczne".