Udział różnych nacji w administracji Galicji do 1914 r.

[jancet]

Co do polityki narodowościowej CK Monarchii, to zetknąłem się z opinią, że do Galicji na urzędników czy żandarmów wysyłano głównie Czechów. Żeby mowę miejscową łatwo im było zrozumieć, ale żeby się też zanadto nie spoufalali.

[secesjonista]

7 godzin temu, jancet napisał:

Co do polityki narodowościowej CK Monarchii, to zetknąłem się z opinią, że do Galicji na urzędników czy żandarmów wysyłano głównie Czechów. Żeby mowę miejscową łatwo im było zrozumieć

 

Istotnym kryterium była znajomość języka urzędowego (czyli niemieckiego), no i oczywiście wspomniana łatwość zrozumienia innego języka słowiańskiego, zwłaszcza, że po 1827 r. istniał wymóg dla urzędników w Galicji znajomości co najmniej jednego języka słowiańskiego. Podobnie było np. z polskimi urzędnikami w Bośni i Hercegowinie, których zebrało się tam całkiem sporo (na średnich i niższych szczeblach) po 1878 r., gdzie musieli oni zdawać w przeciągu roku po objęciu urzędu egzamin z języka krajowego (por. T. Lubaczewski "Osadnictwo polskie w Bośni").

 

Wedle spisu z 1900 r. w Galicji w Galicji miało być przeszło 9 000 osób posługujących się językiem czeskim.

"Czesi podążali do Galicji także jako żołnierze i oficerowie armii austriackiej, a następnie austro-węgierskiej. W 1880 r. stanowili ponad 6% z ogólnej liczby 32 tysięcy stacjonujących tu wojskowych, co daje pewne wyobrażenie o skali tego zjawiska".

/R. Baron "Obraz Czecha w społeczeństwie polskim. Przykład Galicji", "Zeszyty Naukowe Uniwersytetu Jagiellońskiego", T. MCCCIV, 2009, Prace Historyczne z. 136, s. 102/ 

 

O składzie narodowościowym w strukturach militarnych:

M. Baczkowski "Pod czarno-żółtymi sztandarami. Galicja i jej mieszkańcy wobec austro- -węgierskich struktur militarnych 1868–1914".

 

 

8 godzin temu, jancet napisał:

Co do chodzenia "za stodołę" (jednak nie "za chałupę")

 

Co rodzić musiało pewien problem w przypadku biednych wyrobników rolnych, którzy na swym spłachetku stodoły nie mieli... 

[Bruno Wątpliwy]

Cytuj

Co do polityki narodowościowej CK Monarchii, to zetknąłem się z opinią, że do Galicji na urzędników czy żandarmów wysyłano głównie Czechów.

Taki stan rzeczy naprawdę miał miejsce, ale raczej w pierwszym okresie panowania austriackiego w Galicji. Po 1867 roku sytuacja była już zdecydowanie inna. Nastąpiła polonizacja lokalnej administracji (a czasem i "eksport" urzędników nawet wysokiego szczebla do Wiednia - vide Gołuchowscy, Badeni itp.), a także polonizacja istotnej części "przybyszów" (ich potomków).

 

Na początku rzeczywiście władze wiedeńskie (np. Józef II) wysyłały do Galicji masy urzędników itp. Z tym, że nie powiedziałbym bez wątpliwości, iż "głównie Czechów", bo jest to okres jeszcze przed eksplozją czeskiego odrodzenia narodowego i trudno powiedzieć, że znajomość czeskiego (obok niemieckiego) czyniła wówczas kogoś Czechem w nowoczesnym, etnicznym rozumieniu . Z. Fras, Galicja, Wrocław 1999, s. 16 - określa stan rzeczy końca XVIII wieku w ten sposób: "Urzędnicy, głównie Niemcy i zgermanizowani Czesi (...)" i pewnie to jest najbliższe prawdy (o ile jednoznaczny termin "Niemiec" jest w tym przypadku odpowiedni - ale gdybanie na ten temat już sobie odpuszczę - wiadomo, generalnie chodziło o wiernych cesarzowi urzędników, wychowanych w kręgu kultury niemieckiej). 

 

O nieco późniejszym okresie: "Drugą co do liczebności grupę obcych urzędników po Niemcach stanowili Czesi. Dziennikarz i literat lwowski Władysław Zawadzki pisał: >>Przy znamionującej Czechów łatwości wędrowania w świat za chlebem i wypróbowanej ich wierności dla ówczesnego systemu, cała Galicja pokryła się mrowiskiem Czechów, zapełniających wszystkie biura urzędowe, wszystkie urzędy (...)<< Obraz to z pewnością przesadzony, tak co do rozmiarów zjawiska, jak i oceny postaw przybyszów". Ibidem, s. 112.

 

Jak już wspomniałem, wielu osiedlonych w Galicji Niemców (i Czechów, czy "Czechów") - a przede wszystkim ich potomków - ogarnęła z czasem fala polonizacyjna. Na przykład pewnym zaskoczeniem dla władz austriackich było to, że: "Już w końcu grudnia 1830 r. pierwsza grupa młodych urzędników udała się do Królestwa Polskiego, aby zasilić szeregi powstańców. Nie tyle liczba, ile sam udział w powstaniu urzędników, najczęściej przecież pochodzenia niemieckiego i czeskiego, wywoływał zdziwienie i miłe zaskoczenie polskiej opinii publicznej. Oczywiście inaczej oceniał to Wiedeń, cesarz Franciszek I miał nawet powiedzieć: >>Że Polacy tam przechodzą, to mię nie dziwi, byli oni od dawna zapaleńcami (...) Ale czego tam szukają moich urzędników synowie (...) na Boga, za piecem nie będzie im lepiej jak u mnie<<." Ibidem, s. 102.

 

Szerzej o zjawisku polonizacji wysłanych do Galicji i ich dzieci - ibidem, s. 103 i n.

Edytowane 26 Lipiec 2017 przez Bruno Wątpliwy