Amerykańska lista celów z 1956 -

[Speedy]

Nudzi mi się, szefowej nie ma to może coś napiszę o zimnej wojnie. News w zasadzie już nie bardzo nowy, sprzed prawie roku, wrzucałem go już zresztą na inne fora, ale tutaj chyba jeszcze nie.

Jest sobie taka amerykańska organizacja pozarządowa, National Security Archive przy Uniwersytecie George’a Washingtona. Zajmuje się ona publikowaniem dokumentów dotyczących amerykańskiej obronności i polityki, występuje też do rządowych instytucji o ujawnienie dokumentów których poufność mogła już wygasnąć itd.itp.

Prawie rok temu, 22 grudnia 2015 NSArch otrzymało od SAC (Strategic Air Command – dowództwo lotnictwa strategicznego) zgodę na opublikowanie dokumentu z czerwca 1956 zatytułowanego The SAC Atomic Weapons Requirements Study for 1959 (Studium zapotrzebowania SAC na broń atomową na rok 1959). Czemu to jest ciekawe: zapotrzebowanie takie w oczywisty sposób wynika z tego, jakie cele zamierza się atakować i w jaki sposób. Dokument ten zawiera więc po pierwsze takie ogólne plany wojny nuklearnej z krajami bloku komunistycznego, zasady wyboru celów i ich atakowania, a przede wszystkim obszerne listy owych celów – miast i kompleksów przemysłowych na obszarze ZSRR, Chin i innych krajów komunistycznych.

Dokument nie został odtajniony w całości, spore jego części pozostały poufne. Ukryto np. dane o tym jakimi środkami miały być atakowane konkretne cele (jakie bombowce, jakie bomby lub pociski, detonacja naziemna czy powietrzna, jaka moc eksplozji). Są jedynie ogólne informacje na ten temat, jak i listy owych samolotów, bomb i pocisków jakie powinny być w 1959 do dyspozycji SAC (nie do końca się to sprawdziło zresztą). Nie rozszyfrowano też wielu literowo-cyfrowych kodów, jakimi się w dokumencie posłużono. Niemniej i tak jest to wszystko ciekawe, przynajmniej dla fanów historii wojskowości, i warto się z tym zapoznać. Tu jest strona NSArch poświęcona temu zagadnieniu.

http://nsarchive.gwu.edu/nukevault/ebb538-Cold-War-Nuclear-Target-List-Declassified-First-Ever/

Ogólnie plan wojny jądrowej SAC składać się miał z dwóch etapów:

1. Air Power Battle – wojna o panowanie w powietrzu. W tym etapie celami miały być przede wszystkim lotniska wroga i ogólnie bazy sił powietrznych, zarówno lotnictwa jak sił rakietowych (wówczas jeszcze nie za bardzo istniejących), a w dalszej kolejności stanowiska dowodzenia sił powietrznych, ich składy i obiekty magazynowe, fabryki przemysłu lotniczego, ośrodki badawcze tej branży, przemysł jądrowy, magazyny broni jądrowej itp.

2. Systematic Destruction – systematyczne niszczenie potencjału gospodarczego wroga. Gdyby po zakończeniu 1. etapu blok komunistyczny nadal kontynuował działania wojenne, celami kolejnych ataków miały być miasta i obiekty przemysłowe, bombardowane aż do skutku tzn. do momentu utraty zdolności do prowadzenia wojny.

Lotniska miały być niszczone przez naziemną detonację bomb termojądrowych dużej mocy, cele industrialne – różnymi środkami, ale generalnie przez powietrzną detonację ładunków różnej mocy. Dokument zwraca uwagę, że z powodu implikacji „politycznych, psychologicznych, ofensywno-defensywnych (?) i ekonomicznych” należy dążyć do ograniczenia użycia broni dużej mocy na terytorium europejskich krajów satelickich ZSRR. Założono np. że dla celów w ZSRR należy przyjąć co najmniej 70% prawdopodobieństwo zniszczenia poszczególnego celu przy 90% dla całego kompleksu celów („wyspy celów”), podczas gdy dla celów w krajach satelickich odpowiednie wskaźniki to 50% i 70%. Nie może to jednak pozostać w sprzeczności z realizacją celów 1. etapu, które zawsze będą miały priorytet. Niemniej w miarę możliwości cele w krajach satelickich mają być rażone przez powietrzną detonację bomb atomowych raczej o nie największej mocy.

W dokumencie operuje się pojęciem DGZ (co pozwoliłem sobie spolszczyć na „degiezet” J ) – Designated Ground Zero (wyznaczony punkt zero) – jest to punkt, w którym należy zdetonować broń jądrową, aby w optymalny sposób porazić grupę wyznaczonych celów („wyspę celów”). Sam DGZ nie musi się przy tym pokrywać z konkretnym celem, może to być wręcz puste pole w równej odległości od kilku celów (np. jeden z DGZ-ów w Pruszkowie jest właśnie czymś takim, punktem na pustym polu). Chociaż aż takie powiedzmy ekstrema są pewną rzadkością, częściej jednak jakiś cel tam jest albo przynajmniej bardzo blisko.

Listy celów są tak naprawdę dwie. Lista „Unrestricted” (dalej będę pisał dla skrócenia „lista U”) została stworzona z założeniem, że do dyspozycji będzie „nieograniczona” ilość broni jądrowej, czyli powiedzmy taka, jak to sobie zaplanowano przed wojną, albo bliska temu. Obejmuje ona 3400 DGZ-ów, zarówno dla celów znanych i istniejących, jak i tych przewidywanych, że w 1959 się pojawią. Lista „Restricted” (lista R) zakłada, że zasoby broni jądrowej będą ograniczone (np. wskutek zniszczenia jej arsenałów przez wroga) do równoważnika 76 ton „oralloy” – uranu wzbogaconego (ton amerykańskich, czyli 69 t metrycznych). Obejmuje więc tylko wybrane, ważniejsze cele, dla których wyznaczono 1209 DGZ-ów. Każda z list, zarówno U jak i R, podzielona jest przy tym na dwie części: listę lotnisk i listę miast i kompleksów przemysłowych. Z list tych NSArch upubliczniło jak dotąd:

- kompletną listę R lotnisk

http://nsarchive.gwu.edu/nukevault/ebb538-Cold-War-Nuclear-Target-List-Declassified-First-Ever/documents/section4.pdf

- kompletną listę U kompleksów miejskich i przemysłowych (industrial complex)

http://nsarchive.gwu.edu/nukevault/ebb538-Cold-War-Nuclear-Target-List-Declassified-First-Ever/documents/1st%20city%20list%20complete.pdf

- fragment listy R kompleksów miejskich i przem.

http://nsarchive.gwu.edu/nukevault/ebb538-Cold-War-Nuclear-Target-List-Declassified-First-Ever/documents/section7.pdf

(tu jest mały błąd skanu, po stronie 21 na której zaczyna się Warszawa, powinna następować strona umieszczona jako 25, czyli ostatnia w tym fragmencie)

Jeszcze pozwolę sobie rozszyfrować część tych kodów cyfrowych na listach, bo jest to tak zagrzebane we wstępie i nie każdy się pewnie będzie chciał do tego dokopywać.

Pierwszy od lewej kod, 2-, 3-, 4-cyfrowy – Pri No. – to jest ranga celu. Najważniejszy miałby nr 1, najmniej ważne cele – jakieś wysokie numery. Np. Moskwa ma nr 1 na liście kompleksów industrialnych, a Dobre Miasto – 1155 itd.

Kolejny 4-cyfrowy kod – REF. No. – nr referencyjny, nie wiadomo co to jest

Dalej następuje nazwa miasta, a jeśli jest ono w innym kraju niż ZSRR, to dodatkowo skrótowe oznaczenie kraju (np. Warsaw, POL dla Warszawy). Zapewne aby ułatwić posługiwanie się starymi mapami z II wojny wiele miast np. w zachodniej czy płn. Polsce umieszczono pod niemieckimi nazwami. Z podobnych zapewne względów przy wielu celach w Chinach występuje jako oznaczenie kraju MANCH - - Mandżuria, chociaż nie była już wtedy odrębnym organizmem politycznym.

Pod nazwą miast z pewnym odstępem, umieszczona jest lista wyznaczonych w tym mieście celów. Składa się ona z:

- 3-cyfrowego kodu kategorii celu (rodzaj celu, np. branża przemysłowa danej fabryki); lista kategorii również została opublikowana przez NSArch

http://nsarchive.gwu.edu/nukevault/ebb538-Cold-War-Nuclear-Target-List-Declassified-First-Ever/documents/section3.pdf

- 8-cyfrowego kodu z „bombopedii”. Bombing Encyclopaedia (Encyklopedia bombardowania) jest ściśle tajnym dokumentem SAC, rozwijanym od czasów II wojny i obejmującym listę celów na całej Ziemi (obecnie jest ich ponoć 80 tys.) wraz z ich krótką charakterystyką i zapewne też informacją jakiej amunicji i ile należy użyć. Prawdopodobnie nie miało toto nigdy formy książkowej, raczej zbioru kart perforowanych, kartoteki jakiejś, teraz zapewne zapisów w komputerach, a zresztą cholera ich wie. Bombopedia pozostaje póki co niejawna, chociaż NSArch wystąpił do SAC o odtajnienie przynajmniej jakiejś starej, z lat 40. czy 50.

Pierwszy 4-cyfrowy człon kodu z bombopedii jest to „numer WAC”. Cokolwiek to jest WAC, ma to najpewniej coś wspólnego z geografią (numer mapy? Zbioru map?) ponieważ cele w tych samych miastach mają ten sam WAC lub co najwyżej różniący się o 1 (np. dla Warszawy to jest 0168 i 0169). Drugi 4-cyfrowy kod to numer celu w danym WAC.

No i po prawej stronie, nad listą celów obok nazwy mamy nasz rodzynek: współrzędne DGZ. Zapis w rodzaju 5212-02101 oznacza współrzędne geograficzne (długość i szerokość): 52°12’N 21°01’E. Dzięki cudom nowoczesnej techniki możemy wpisać je sobie w Google Maps i już wiemy gdzie bomba atomowa miała spaść.

Kod literowy po prawej obok DGZ nie został jak dotąd rozszyfrowany. Prawdopodobnie X oznacza, że cel jest współdzielony z innym rodzajem sił zbrojnych, tzn. będzie go też atakować np. marynarka wojenna albo Marines albo ktoś tam.

No i dalej po prawej jest zasłonięta część dokumentu, która zawiera podobno informacje o tym jakiej broni należy użyć, z jaką siłą wybuchu, i czy detonacja ma być powietrzna czy naziemna.

Jeśli celami są też inne miasta danej aglomeracji, to są one wypisane poniżej pod listą celów dla tego głównego miasta, już bez numeru rangi, z własnymi listami celów i DGZ-ami.

No i po tym przydługim wstępie J zobaczmy jak wygląda sytuacja dla Warszawy, gdzie bądź co bądź mieszkam.

A. Lotniska. Mamy je tylko 2, z listy R. Zapewne (biorąc pod uwagę zapisy dla innych miejsc na liście „industrialnej”) lotniska na liście U byłyby te same, tylko wyznaczono by dla nich więcej DGZ lub może mocniejsze bomby.

- Borenerowo: współrzędne DGZ 52°16'N 20°55'E

https://goo.gl/maps/rY5Q2d35Yt72

Jest to płyta postojowa przy drodze kołowania

https://goo.gl/maps/JqhngBy1qbL2

- Okęcie: DGZ 52°10'00.0"N 20°58'00.0"E

https://goo.gl/maps/USPGPKenjiR2

Obecnie to jest sam środek, na przecięciu pasów. Wówczas ich układ był trochę inny, pas był jeden zdaje się, niemniej i tak było to mniej więcej na środku.

(zdjęcia z poziomu gruntu nie będzie bo nie mogę na Google Street View znaleźć takiego miejsca żeby było widać DGZ)

B. Kompleks industrialny – DGZ z listy U

W Warszawie mamy wyznaczonych 39 celów następujących kategorii (w kolejności numerów kategorii):

023 Amunicja – 1 cel

196 Elektrownie – 3 cele

202 Lampy elektronowe – 1 cel

208 Centrum administracji rządowej – 1

214 Broń strzelecka – 1

227 Składy paliw płynnych – 1

240 Centrum dowodzenia sił powietrznych – 1

241 Centrum dowodzenia wojsk lądowych – 1

246 Magazyny wojskowe armii i floty – 8

248 Koszary wojskowe – 2

252 Pojazdy silnikowe – 1

264 Sprzęt optyczny – 1

266 Penicylina – 1

268 Peryskopy dla okrętów podwodnych – 1

275 Populacja – 1

281 Porty śródlądowe – 2

285 Radio I telewizja – 2

336 Zakłady naprawcze taboru kolejowego – 2

392 Węzły kolejowe i warsztaty kol. – 8

DGZ z listy U wyznaczono w liczbie 6, ich współrzędne są następujące:

1. 52°15'00.0"N 21°00'00.0"E

https://goo.gl/maps/S6ZWv2MF8Q22

Muranów, podwórze budynku ul. Andersa 6 (wówczas Nowotki 6) albo też alternatywnie kotłownia przy ul. Wałowej 3 leżąca na owym podwórzu, obecnie mieści się tam szkoła yogi (ogólnie jest to tzw. Osiedle Prezydenckie, wybudowane w 1956).

https://goo.gl/maps/h4Kx72xEcJv

2. 52°12'00.0"N 21°01'00.0"E

https://goo.gl/maps/WtzYtR4Heiz

Mokotów, u zbiegu ul. Wiktorskiej i Drużynowej. Ulice już wtedy były, osiedle wybudowano ok. 1948. Obok znajduje się Komenda Główna Straży Granicznej i Zespół Szkół im. T.Reytana – szkoła znalazła się tam w 1958, co było wcześniej tego nie udało mi się ustalić.

https://goo.gl/maps/knCNFoEG8nB2

3. 52°14'00.0"N 21°01'00.0"E

https://goo.gl/maps/Noe8ZXUBhGB2

Śródmieście, mniej więcej środek kwartału ograniczonego ulicami: Szpitalną, Chmielną, Górskiego i Nowy Świat. Osiedle w 1956 już istniało. Obok jest m.in. NBP, siedziba TVP na Jasnej a także nieco dalej Dom Partii.

(zdjęcia z poziomu gruntu nie będzie, jest to obecnie zamknięte osiedle i na Google Street View nie występuje).

4. 52°14'00.0"N 20°59'00.0"E

https://goo.gl/maps/6AMW5CpEdJm

Wola, rejon skrzyżowania Grzybowskiej i Towarowej. Wówczas mieściło się tam Wydawnictwo MON i wojskowe zakłady graficzne (drukarnia). W pobliżu jest zajezdnia tramwajowa z elektrownią, która przed wojną była dosyć ważna a po już nie bardzo, oraz liczne zakłady przemysłowe np. fabryka lamp im. Róży Luksemburg, Polfa, zakłady radiowe im. Kasprzaka. Obecnie teren jest kompletnie przebudowany (Plac Europejski).

https://goo.gl/maps/56iqvUsWmf42

5. 52°15'00.0"N 21°02'00.0"E

https://goo.gl/maps/rct56z7RMi32

Praga, podwórze posesji przy ul Okrzei 22. To jest około 200 m od zabudowań Portu Praskiego i to to zapewne głównie chodziło. Zdjęcie jest gdzieś sprzed roku i widać tam głównie chaszcze J Obecnie trwa tam budowa osiedla mieszkaniowego.

https://goo.gl/maps/o4Rf6g6aSe42

6. 52°18'00.0"N 21°00'00.0"E

https://goo.gl/maps/oBeJmfuLHcu

Żerań, środek Portu Żerańskiego. W pobliżu znajduje się elektrownia, nowo wówczas wybudowana (1954), węzeł kolejowy, zakłady elektroniczne Warel, nieco dalej FSO. Sam port i Kanał Żerański były wówczas intensywnie rozbudowywane, zakładano że będzie to ważny szlak transportowy którym będzie się np. transportować węgiel do elektrowni.

(zdjęcia z poziomu gruntu nie będzie bo nie mogę na Google Street View znaleźć takiego miejsca żeby było widać DGZ)

W pozostałych miastach aglomeracji mamy wyznaczone następujące cele:

Ożarów Maz. – 2 cele:

200 Kable i przewody elektryczne – 1

275 Populacja – 1

Wyznaczono dla nich 2 DGZ-y:

1. 52°13'00.0"N 20°49'00.0"E

https://goo.gl/maps/4sPNDkuMDNx

Puste pole na wschód od skrzyżowania Kanału Ożarowskiego z ul. Strzykulską. Coś takiego:

https://goo.gl/maps/YGC5YUf5ouD2

2. 52°12'00.0"N 20°48'00.0"E

https://goo.gl/maps/hdqapBpktvP2

Ul. Ożarowska na wschód od skrzyżowania z Tuwima. To przynajmniej jakaś nieco bardziej przemysłowa okolica.

https://goo.gl/maps/1DPvrvhd9252

Piastów – 3 cele:

050 Baterie kwasowo – ołowiowe – 1

475 Traktory – 1

275 Populacja – 1

Tutaj również wyznaczono 2 DGZ-y, z tym że dla obu są te same współrzędne. Taką sytuację interpretuję w ten sposób, że należało w tym punkcie zdetonować 2 bomby:

1. 52°11'00.0"N 20°51'00.0"E

https://goo.gl/maps/3c4c7vUFHTx

Prywatna posesja przy ul. Brandta 9 J z jakichś powodów Amerykanie musieli kogoś bardzo nie lubić…

https://goo.gl/maps/qmzj5o6YeVS2

Pruszków – 4 cele:

196 Elektrownia – 1

230 Obrabiarki – 1

336 Zakłady naprawcze taboru kolejowego – 1

275 Populacja – 1

W Pruszkowie również były 2 DGZ:

1. 52°10'00.0"N 20°45'00.0"E

https://goo.gl/maps/nfMoYbh4cNN2

Trudne do zinterpretowania chaszcze pośrodku niczego. Może kiedyś coś tam było lub miało być. Zdjęcia z poziomu gruntu nie będzie, samochód Google tam nie zbłądził niestety. W pobliżu jest autostrada lecz z ekranami J

2. 52°10'00.0"N 20°48'00.0"E

https://goo.gl/maps/ABSLTkq75G32

Sąsiedztwo fabryki ołówków ale i zakładów mechanicznych, w pobliżu jest linia kolejowa, elektrownia i owe zakłady kolejowe nieco dalej, ale w zależności od tego jak duży ładunek miałby tu walnąć, im też pewnie by się dostało.

https://goo.gl/maps/3zyF7BtLb1N2

C. Kompleks industrialny – DGZ z listy R:

Warszawa – tutaj mamy tylko 2 DGZ-y:

1. 52°15'00.0"N 21°00'00.0"E

Ten sam DGZ, który był jaki 1-szy na liście U (ul. Wałowa 3)

2. 52°10'00.0"N 20°57'00.0"E

https://goo.gl/maps/ZUjdbWgERYK2

Sąsiedztwo pasa lotniska Okęcie, na wschód od Al. Krakowskiej, a dokładniej od takiej malutkiej uliczki Wykusz (w zasadzie polna droga). Mniej więcej ta okolica, gdzie jest górka, z której obecnie spotterzy fotografują lądujące samoloty. Obecnie jest tam w pobliżu jeden z radarów lotniska.

https://goo.gl/maps/Hh7Z8Cxqbv12

Ożarów – tylko 1 DGZ 52°13'00.0"N 20°49'00.0"E – ten sam co był jako 1-szy na liście U, puste pole.

Piastów – tylko 1 DGZ 52°11'00.0"N 20°51'00.0"E – ten sam co był jako 1-szy na liście U, prywatna posesja przy ul. Brandta 9.

Pruszków – także tylko 1 DGZ 52°10'00.0"N 20°45'00.0"E – ten sam co był jako 1-szy na liście U, puste pole.

No i tyle na razie (nawet nie wiedziałem że mi takie długie wyjdzie...)

Edytowane 6 Grudzień 2016 przez Speedy

[gregski]

1. 52°10'00.0"N 20°45'00.0"E

https://goo.gl/maps/nfMoYbh4cNN2

Trudne do zinterpretowania chaszcze pośrodku niczego. Może kiedyś coś tam było lub miało być. Zdjęcia z poziomu gruntu nie będzie, samochód Google tam nie zbłądził niestety. W pobliżu jest autostrada lecz z ekranami J

A to chamy! Celowali raptem 2 km od mojego rodzinnego domu!

[secesjonista]

A jak ta lista ma się do materiału udostępnionego na stronie NATO (www.archives.nato.int): "Final Decision on SG 256. A Report by the Standing Group on 'List of Potential Nuclear Targets in Allied Command Europe'" (7 January 1959)?

[Speedy]

A jak ta lista ma się do materiału udostępnionego na stronie NATO (www.archives.nato.int): "Final Decision on SG 256. A Report by the Standing Group on 'List of Potential Nuclear Targets in Allied Command Europe'" (7 January 1959)?

Dokument NATO ma charakter znacznie bardziej ogólny. Pod względem merytorycznym odpowiada jakby samemu wstępowi dokumentu SAC, gdzie precyzuje się jakie cele będą traktowane jako priorytetowe. Nie zawiera natomiast listy konkretnych obiektów ani środków przewidzianych do ich zniszczenia. Co do owego meritum oba dokumenty są zgodne, w pierwszej kolejności należy zniszczyć środki ofensywne przeciwnika, a w dalszej dopiero obiekty infrastruktury i zaplecze przemysłowe. Troszkę inaczej zostały te środki ofensywne zdefiniowane. W 1956 gdy powstawał dokument SAC, podstawowymi środkami napadu powietrznego i nosicielami broni jądrowej były samoloty. Wszelkie pociski kierowane były dopiero na etapie wdrażania, USAF nie miały zresztą do nich wielkiego przekonania, choć oczywiście prowadzili sobie różne projekty mniej lub bardziej zaawansowane. Dlatego jako podstawowe cele pierwszego etapu wojny wymienia się tam lotniska. Choć tak naprawdę zakres celów jest podobny jak się tam głębiej wczytać, bo i wzmiankowane są te bazy rakietowe (których za bardzo jeszcze nie było), składy broni jądrowej, strategiczne radary itp. W 1959 sytuacja była już odmienna, postęp w tej dziedzinie bardzo szybki i w dokumencie NATO jaki priorytet wymienione są właśnie atomowe arsenały i bazy pocisków rakietowych.